پیامبر (ص) نام های سوره قران را بر چه اساسی تعین کردند ؟

[Mostafa]

ایا شما می دانید که پیامبر محمد (ص) نام های سوره قران را بر چه دلیلی نوشته بود

[schindler]

ببخشید! یه سوال مهمتر! پیامبر نام سوره ها رو نوشتن؟؟؟؟ پس خدا چیکاره بوده ؟

[mel64]

من هم فکر می کنم خدا باید اسم سوره ها رو فرموده باشند البته با اطمینان نمی گم شاید اشتباه کنم
امید که کسی به این سوال جواب بده چون من به هر چیزی فکر کرده باشم به این یکی نکردم شرمنده

[askari110]

با سلام
در مورد نامگذاري سوره ها،بيشتر دانشمندان علوم قرآن عقيده دارند که نام هاي سوره هاي قرآن کريم توقيفي است (یعنی از جانب خداوند صورت گرفته) و اجتهاد را در آن نقشي نيست و براي مستدل ساختن ديدگاه خويش به احاديثي از رسول خدا(ص) استناد مي جويند که در آنها نام سوره ها مذکور است چنان که در حديث مشهوري آمده است که آن حضرت به محض نزول آيه يا آياتي فرمان مي داد که آن را در جايگاهش در فلان سوره بنويسند
پس از وفات پيامبر اکرم(ص) در طي مرور زمان، هر سوره و حتي بسياري از آيات به خاطر خصوصيات و مزايا و يا به جهت مشتمل شدنشان بر موضوع خاصي داراي عناويني و اسم هاي ديگري از جانب دانشمندان شدند.
البته به نظر علامه طباطبايي بسياري از نام هاي سوره ها، در زمان پيامبر اکرم بر اثر کثرت استعمال تعيين پيدا کرده و هيچ گونه جنبه توقيف شرعي ندارد. ايشان در رابطه با نامگذاري سوره هاي قرآني معيارهاي زير را ارايه دادند:
1. تسميه سوره را گاهي با اسمي که در آن سوره واقع شده يا با موضوعي که در آن سوره از آن بحث شده در نظر مي گيرند مثلا نامگذاري سوره نساء به اعتبار بيان احکام زنان در آن و سوره مائده به لحاظ سخن رفتن از مائده آسماني در آن و سوره انعام به جهت سخن از چهارپايان و سوره نحل به علت تکيه بر زنبور عسل و سوره نمل به خاطر به ميان آمدن مورچگان در آن است.
2. گاهي جمله اي از اول سوره را معرف و نام آن سوره قرار مي دهند چنان که گفته مي شود سوره «اقرا بسم ربک»، «انا انزلناه» و «لم يکن» و نظاير آنها.
3. گاهي با وصفي که سوره دارد به معرفي آن مي پردازند. مثلا سوره حمد به مناسبت اين که در اول قرآن گذاشته شده فاتحه الکتاب و به مناسبت هفت آيه بودنش سبع مثاني ناميده مي شود و يا سوره «قل هو الله» به لحاظ اين که مشتمل بر توحيد خالص است سوره اخلاص و به جهت اين که خداي تعالي را توصيف مي کند «سوره نسبه الرب» ناميده مي شود.
4. گاهي تسميه سوره به لحاظ نوع حروف مقطعه موجود در آن است مانند: سوره «ق، ص، حمسق» و... حاصل سخن اين که درباره نام گذاري سوره بايستي گفت اين عمل به صورت طبيعي شکل گرفته و نمي توان گفت به دستور رسول الله(ص) مي باشد و براي همين نکته است که بسياري از سوره ها بيش از يک اسم دارند مانند بقره آل عمران نحل توبه غايشه و...
موفق باشید

[abbas-k]

نامهای سوره های قران بیشتر برای شناسایی سوره هستند و وسیله تمییز سوره ای از سوره دیگر میباشند این نامها بوسیله شخص پیامبر اکرم ص تعیین شد و نخست بصورت عبارت سوره یذکر فیها نمل یا بنی اسراییل یا نحل و غیره بیان میشد و بمرور زمان قسمت اول عبارت حذف و بطور اختصار سوره نمل یا بنی اسراییل یا نحل و غیره نامیده شدند .

[مقداد]

ایا شما می دانید که پیامبر محمد (ص) نام های سوره قران را بر چه دلیلی نوشته بود

پاسخ:
در مورد نامگذاري سوره ها اختلاف نظر وجود دارد، كه آيا نام ها توفيقي است يعني طبق دستور شارع و پيامبراسلام(ص) نهاده شده است يا آن كه نام ها بر حسب مناسباتي است كه در سوره ها وجود داشته است؟ نظريّه درست و بهتر اين است كه بگوييم، هر سوره اي همزمان باحيات رسول خدا(ص) داراي نام و عنوان و يا نام ها و عناويني بوده است كه از طريق وحي معيّن و مشخّص گرديد. پس از رحلت پيامبر (ص)در طي مرور زمان، هر سوره و حتّي بسياري از آيات به خاطر خصوصيّات و مزايا و يا اشتمال آن ها بر مسائل خاصّي داراي عناوين و اسامي ديگر گرديد كه از جانب علما به آن سوره ها و آيات داده شد، مثلاً در فقه و اصول اسلامي بسياري از آيات داراي اسامي و عنوان هاي خاصّي شدند، همانند آيات 141 نساء كه به آية "نفي سبيل"، نيز آية ششم حجرات كه به آية "نبأ" و آية 122 توبه كه به آية "نفر" مشهور مي باشند. نيز آية 43 نحل، به آية "سؤال" و آية 159 بقره به آية "كتمان" و آية 61 توبه به آية‌ "تصديق"، معروف مي باشند. در طول تاريخ اسلام، بسياري از سوره ها و آيات داراي عناوين والقاب خاصّي شدند. بايد متوجّه باشيم تمام سوره ها همزمان با حيات رسول خدا(ص) داراي نام و عنواني بوده اند كه از طريق وحي و جبرئيل امين مشخّص گرديد.{ محمد باقر حجّتي كرماني، پژوهشي در تاريخ قرآن كريم، ص 85 - 99، با اقتباس و تلخيص}.

[مجیب]

وقتی نامهای سوره های قرآن كریم را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم ، می بینیم این نامها به مهمترین و جالبترین موضوعی كه در آن سوره ها آمده است اشاره دارد:
سوره بقره- به خاطر داستان جالبی كه مربوط به " بقره" است( بقره ای كه بنی اسرائیل به ذبح آن مامور شدند) به این عنوان نامبردار شد، و قبلاً دیدیم: این بقره و ذبح آن به عنوان راهی برای تشخیص مجرم در حادثه قتلی كه جانی و مجرم ناشناخته بود مورد استفاده حضرت موسی( علیه السلام ) و بنی اسرائیل قرار گرفت.

[همگام با وحي]

وقتی نامهای سوره های قرآن كریم را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم ، می بینیم این نامها به مهمترین و جالبترین موضوعی كه در آن سوره ها آمده است اشاره دارد:
سوره بقره- به خاطر داستان جالبی كه مربوط به " بقره" است( بقره ای كه بنی اسرائیل به ذبح آن مامور شدند) به این عنوان نامبردار شد، و قبلاً دیدیم: این بقره و ذبح آن به عنوان راهی برای تشخیص مجرم در حادثه قتلی كه جانی و مجرم ناشناخته بود مورد استفاده حضرت موسی( علیه السلام ) و بنی اسرائیل قرار گرفت.

با سلام خدمت سرور گرامی و دیگر دوستان
اگر بپذیریم که برخی سور نام هایشان توقیفی و از جانب رسول اکرم تعیین شده باشند،پس باید به دنبال سر و حکمت آن باشیم. این موضوع خود جنبه هایی دارد که مهمترین آن این است که اگر سوره ای توقیفیت در نامش پذیرفته شد، همچون سوره بقره که سرکار خانم مجیب اشاره نمودند، می بایستی ما را به تامل وادارد که چرا این نام، مگر داستان های دیگری همچون داستان آدم و حوا و شیطان یا داستان سبت (شنبه) یا ... در این سوره نیامده بود که پیامبر می توانست نام سوره را با آنها بگذارد، اما چرا گذاشت بقره؟
دوستان عزیز دقت نمایند که در تفسیر یک سوره از قرآن مطلبی بسیار مهم است که گاها بجز علامه طباطبایی در تفسیر المیزان و ابن عاشور در تفسیر التحریر و التنویر و مرحوم علی صفایی در تطهیر با جاری قرآن ایشان و استاد بهجت پور در تفسیر همگام با وحی، دیگران به آن توجه چندانی ندارند و آن توجه به غرض سوره است.
درست است که مطالب بسیاری در یک سوره گرد هم جمع می شوند، اما سوره همانگونه که میگوییم سوره (سور البلد به معنای دیوار گرد شهر ) است و برای تامین یک هدف نازل شده است و هر سوره مثل شهری است که برای تامین یک هدف واحد همگی دارند کارهای مختلفی می کنند. پس اگر در سوره ای از توحید و معاد و بهشت و جهنم و ... صحبت می شود و داستان موسی و ... هم می آید، ممکن است در سوره دیگر نیز این مطالب بیاید اما با چینشی دیگر و فقراتی دیگر از داستان موسی مثلا و آنچه توجیه گر همه اینهاست، غرض سوره است.
در نام گذاری سوره هم اگر توقیفیت ثابت شود، گاها ملاحظه می شود که جهت کمک دادن به ما در پیدا کردن غرض سوره است. مثلا همین سوره بقره که خواهر بزرگوار عر ض کردند را با هم تورق کنیم.
سوره با حرف مقطعه آغاز و سپس از هدایت بودن کتاب برای متقین سخن به میان می آید و سپس به سه تیپ انسان های اطراف رسول می پردازد و مشخصات هر یک از سه تیپ شخصیتی مومن و منافق و کافر را بیان می کند و سپس به آیه 20 سوره می رسیم که فراخوان عمومی به عبودیت ربی است که خالق انسان است و ربوبیت تکوینی خود را در حق انسان تمام کرده است و هدف از این عبودیت شاید متقی شدن بیان می شود و اینکه چون او رب تکوینی است پس در تشریع برای او ند و شریک قرار ندهید و سپس تحدی و ... تا داستان آدم و شیطان و ... و شروع شدن داستان بنی اسراییل و نعمت هایی که خدا به بنی اسراییل داد از آیه 49 و دقت به اذ در این فقره آیات که تا چندی ادامه می یابد که نجات از دست فرعون و هجرت و کمک ها در هجرت و ... و در بیایان و شروع داستان سبت و سپس شروع داستان بقره از آیه 67 و در ادامه داستان هایی دیگر تا داستان ابراهیم در آیه 127 به بعد تا آیه 137 که صبغه الله و من احسن من الله صبغه و شروع احکام و در پی برخی از این احکام که کمی هم برای مخاطب سخت هستند با واژه لعلکم تتقون ذکر کردن و ....
عزیزان عذرخواهی میکنم که کمی مجمل و سربسته ناچارم که بحث را تقدیم نمایم اما خود دوستان تامل نمایند و فقط مهم است که نگاه خود را به صورت صحیح به سوال مورد نظر کنیم که در اصل تاپیک است. حال بنده نظر شخصی خودم که به نظر استاد صفایی هم بسیار نزدیک است و ملهم از آنجاست را می دهم و دوستان دیگر و پاسخگویان محترم نیز آن را اصلاح نمایند.
اگر ما به جایگاه این سوره (سوره بقره ) در ترتیب نزول دقت نماییم ، اولین سوره در مدینه سوره بقره است. پس از حضور پیامبر در مدینه دیگر جامعه اسلامی به معنای خاص آن شکل گرفته است. تا پیش از این در سوره های مکی که در طول 13 سال نازل شده مردم به مرحله اسلام ( یعنی تغییر زبانی و گفتن شهادتین و شناحتی اجمالی از دین حق ) نایل آمده اند و مرحله ایمان ( قبول کردن اسلام در دل و قلب با توجه به آیه سوره حجرات لما یدخل الایمان فی قلوبکم) را هم اگر میخواستند پشت سر گذاشته اند و حال نوبت تقوی و عمل است و در عمل شریعت خدا را بگیرند.
دقت شود به آیه 20 که اعبدوا ربکم دارد. عبودیت خدا در این است که ما در هر لحظه برایمان امر خدا مهم ترین چیز باشد و روابط چهارگانه مان پس از شناخت اینکه خالقی داریم که همو رب ماست و چون از ما به ما نزدیکتر و آگاهتر و مهربانتر است پس همو باید بگوید روابط چهارگانه مان را در سیر بی نهایتی که داریم؛ در این هفتاد سال چگونه سامان دهیم تا کمترین آسیب را در بی نهایت راه بخوریم و در عمل همو باید دین و شریعت به معنای برنامه زندگی را در اختیار ما بگذارد.
حال ما که می خواهیم عبودیت خدا را در زندگی بپذیریم و حرف او در زندگی ما حرف اول باشد و عبد او باشیم نه عبد نفس و شیطان و دنیا و مردم و میخواهیم قطب نمای وجودمان در هر لحظه بر محور او بچرخد، در هنگام عبودیت او در عمل دچار آسیب هایی می شویم و گاه همچون آدم و حوا طمع می کنیم و یا کبر شیطان گریبان گیر مان می شود و یا همچون اصحاب سبت میخواهیم کلاه شرعی بگذاریم و دغل بازی در می آوریم و یا گاهی هم مثل مورد بحث ما مشمول داستان بقره می شویم.
بله عزیزانٰ؛ تمام این مطالب خصوصا اینکه اذ ابتدای آن است ذکر می شود تا بیان حال ما باشد و ما از آنچه در گذشته آمد عبرت بگیریم و اماده باشیم تا ما با امرهای خدا اینگونه نکنیم.
خب، سرتان را درد نیاورم.
اما اینکه سوره بقره را با این نام خواندندبا تامل در آیات 67 تا 73 سوره بدست می آید خصوصا با توجه کردن به حرف موسی که خیلی کلیدی است که می فرماید: فافعلوا ما تومرون
و از سویی توجه به گزارش قرآن که می فرماید فزبحوها و ماکادو یفعلون که ذبح کردند اما نزدیک به انجام نبودند.
بعد از انکه نزد موسی رفتند و گفتند که حکم واقعه را بگو و موسی علیه السلام به ایشان گفت که خداوند امر کرده همه شما بنی اسراییل با همه بزرگی و شمارتان را که یک گاو (دقت کنید یک گاو) بکشید ،ایشان گفتند موسی ما رو مسخره کردی (اتتخذنا هزوا) . ما بنی اسراییل به این همه عظمت یک گاو بکشیم و آن هم هر گاوی؟!
موسی هم در جواب ایشان گفت: بخدا پناه میبر م اگر من از جاهلین باشم.
ایشان با بی ادبی تمام ادامه دادند : نشد موسی. ما قوم بنی اطاییل و بندگان خاص خداییم. برو پیش ربت (ربک) و بگو که برای گاو رو مشخص کنه. ما نمی فهمیم گاو یعنی چی؟ (یبین لنا ما هی؟) موسی رفت و آمد و گفت: خداوند گفت: گاو لا فارض و لابکر عوان بین ذلک است. اما شما فافعلوا ما تومرون. چکار دارید به این چیزهایش. آنچه به آن امر شدید را انجام دهید و باز هم گفتند نشد و ادامه داستان و تنبیه سخت ایشان.
بماند!
دقت نمودید این کاملا وصف حال ماست و عبودیت کردن ما و نسبت ما با امرهای الهی که در هر لحظه ما رو احاطه کرده اند و ما برای آنکه گاها از گیر آنها فرار کنیم می خواهیم تا تکلیف یک رنگ و لعابی داشته باشد و به ما بیاید و مهم امر خدا برای مان نیست . حال این امر کمک به یک پیرمرد نابینا در گوشه راهی باشد یا کمک به یک عابر که در زیر باران خیس میخورد یا ... . ( البته من نمیگویم از فردا شروع کنیم به ... بلکه میگویم دقتمان را در امرهای خدا که در هر لحظه ما رو احاطه کردند بیشتر کنیم)
این نظر حقیر بود راجع به نام گذاری سوره بقره. چرا که در مدینه کم کم داره میخواد در تشریع احکام باز بشه و خداوند باید که به گونه ای موانع سر راه را بردارد و با این داستان ها و مثلها و ... رهنمودهای لازم را به جامعه تازه شکل یافته مدینه می دهدو برای ما هم مهم است.
خصوصا که این روزها که بوی ظهور بسیار میاد و ما قراره امتحان ولایت پذیری آقامون رو پس بدهبم و اگه آقا بیاد و بگه که بریم توی تنور داغ آیا حاضریم؟ آیا به اون معرفت و ایمان 13 ساله که جمع بندی اش در آیات ابتدای سوره بقره آمده است رسیده ایم؟
ببخشید. وقتم کم بود و دوست داشتم در بحث مشارکتی داشته باشم. از همه عزیزان عذر میخوام که حرفهایم کمی گسسته شد و منسجم بحث نکردم.
امید عفو.
التماس دعا

[یوسف]

ماخذ نامگذاری سوره های قرآن مجید






1-سوره الحمد به معنی ستایش: ماخذ نام گذاری با حساب کردن بسم الله آیه دوم سوره است .

2- سوره البقره به معنی گاو- گاومخصوصی که دستور ذبح آن از طرف خداوند به قوم بنی اسرائیل داده شد – ماخذ نام گذاری آیه ی 67 سوره بقره است .
3-سوره آل عمران به معنی عمران پدر حضرت مریم است ماخذ نام گذاری آیه 33سوره است .
4-سوره نساء به معنی زنان (این سوره مشتمل بر احکام و حقوق زنان می باشد ) ماخذ نام گذاری آیه اول سوره است .
5-سوره مائده به معنی سفره ی آراسته از غذا ( راجع به تقاضای حواریون عیسی است که از او خواستند سفره آراسته از غذا برای آنان نازل کند ) ماخذ نام گذاری آیه 112 سوره است .
6-سوره انعام به معنی چهارپایان ( در سوره حکم حلیت و حرمت آن بیان شده است ) ماخذ نام گذاری آیه 136سوره است .
7-سوره اعراف به معنی ( محلی است میان بهشت و جهنم )ماخذ نامگذاری آیه 45 سوره است .
8-سوره انفال به معنی بهره ها ،غنائم جنگ،ماخذ نامگذاری آیه اول سوره است .
9-سوره توبه به معنی بازگشتن از گناه و کار بد ( در این سوره شرح توبه متخلفین از جنگ تبوک آمده است ماخذ نامگذاری آیه 105 سوره است .
10-سوره یونس نام یکی از پیامبران الهی ماخذ نام گذاری آیه 98 سوره است .
11-سوره هود نام یکی از پیامبران الهی ماخذ نام گذاری آیه 53سوره است .
12-سوره یوسف نام یکی از پیامبران الهی ماخذنام گذاری آیه 4 سوره است.
13-سوره رعد صدای ابر و غرش آن ماخذ نام گذاری آیه ی 13 سوره است .
14-سوره ابراهیم نام یکی از پیامبران الهی ماخذ نام گذاری آیه 35 سوره است.
15-سوره حجر به نام شهری در شبه جزیره عربستان که قوم ثمود در آن جا ساکن بودندماخذ نام گذاری آیه 80 سوره است .
16-سوره نحل به معنی زنبور عسل ، ماخذ نام گذاری آیه 68 سوره است .
17-سوره اسراء به معنی سیردر شب ( منظور معراج حضرت محمد از مسجد الحرام به مسجد اقصی و ما بعد آن است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است ).
18-سوره کهف به معنی غاری که در کوه به وجود آمده باشد (در این سوره از اصحاب کهف سخن رفته است ) ماخذ نام گذاری آیه ی 9 سوره است.
19-سوره ی مریم مادر حضرت عیسی(علیه السلام) ماخذ نام گذاری آیه ی 27 سوره است .
20-سوره طه یکی از نام های حضرت محمد(صلی الله علیه وآله) و یا رمزی میان خدا و پیامبرش ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
21-سوره انبیاء به معنی پیامبران (در این سوره داستان زندگی بسیاری از پیامبران آمده است ) ماخذ نام گذاری زندگی انبیاء است که در این سوره آمده است
22-سوره حج یکی از عبادات مهم اسلام است . ماخذ نام گذاری آیه ی 27 سوره است.
23-سوره مومنون به معنی ایمان آورندگان است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
24-سوره نور به معنی روشنایی ماخذ نام گذاری آیه ی 35 سوره است .
25- سوره ی فرقان به معنی جداکننده ی حق و باطل (یکی از نام های قرآن است )ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
26-سوره ی شعراء به معنی کسانی که شعر می سرایند (در این سوره از شعرا سخن رفته است ) ماخذ نام گذاری آیه ی 224 سوره است
27- سوره ی نمل به معنی مورچه (واقعه برخورد لشکر سلیمان با مورچگان در این سوره آمده است ) ماخذ نام گذاری آیه ی 25 است.
28- سوره ی قصص به معنی حکایت ها(در این سوره داستان حضرت موسی آمده است . ) ماخذ نام گذاری آیه ی 25 است .
29- سوره عنکبوت نام حشره ای . ماخذ نام گذاری آیه ی 41 سوره است .
30- سوره ی روم منظور دولت امپراطوری روم است . ماخذ نام گذاری آیه ی دوم سوره است .
31-سوره ی لقمان به نام لقمان حکیم است . ماخذ نام گذاری آیه ی 12 سوره است .
32- سوره ی سجده به معنی عمل پیشانی بر زمین نهادن برای عبادت خداوند . ماخذ نام گذاری آیه ی 15 سوره است.
33-سوره ی احزاب به معنی فرقه ها،طایفه ها ،لشکر ها (منظور لشکرهای کفار مکه و سایر قبایل عرب است که برای جنگ با مسلمین به مدینه آمدند.) ماخذ نام گذاری آیه ی 20 سوره است .
34-سوره ی سبا نام قومی است ماخذ نام گذاری آیه ی 15 سوره است .
35-سوره ی فاطر به معنی پدید آورنده . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
36- سوره یس یکی از حروف مقطعه قرآن است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
37- سوره ی صافات به معنی صف کشندگان ، فرشتگان صف کشیده ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
38- سوره ی ص یکی از حروف مقطعه ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
39-سوره زمر به معنی گروه ها ( گروه گروه از دوزخیان و فرشتگان ) ماخذ نام گذاری آیه ی 71 سوره است .
40-سوره ی غافر به معنی آمرزنده . ماخذ نام گذاری آیه ی سوم سوره است.
41- سوره ی فصلت (حجم سجده) به معنی تفصیل داده شده (در آیات قرآن حق و باطل مو شکافی شده است ) و این که در این سوره سجده واجب وجود دارد (حم سجده ) گفته شده است . ماخذ نام گذاری آیه ی سوم سوره است .
42- سوره ی شوری به معنی مشاوره ، مشورت کردن . ماخذ نام گذاری آیه ی 38 سوره است .
43- سوره ی زخرف به معنی زینت ها ، طلا (در این سوره از نقره و طلا سخن رفته است . ) ماخذ نام گذاری
آیه ی 35 سوره است .
44- سوره ی دخان به معنی دود . ماخذ نام گذاری آیه ی 10 سوره است .
45- سوره ی جاثیه به معنی زانودر آمده (درروز قیامت مردم به زانو در می آیند. ) ماخذ نام گذاری آیه ی 27 سوره است .
46- سوره ی احقاف به معنی سرزمین قوم هود می باشد که گرفتار عذاب الهی شدند. ماخذ نام گذاری آیه ی 21 سوره است .
47- سوره ی محمد نام پیامبر عظیم الشان اسلام . ماخذ نام گذاری آیه ی دوم سوره است .
48- سوره ی فتح به معنی گشودن ، پیروزی(منظور پیروزی پیامبر در انعقاد قرارداد صلح حدیبیه است که راه را برای پیروزی های بعدی هموار کرد. ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
49- سوره ی حجرات به معنی حجره ها ،خیمه ها (حجره های منزل پیامبر) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
50- سوره ی ق از حروف مقطعه قرآن است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
51-سوره ذاریات به معنی پراکنده کنندگان مانند بادها ابرها ، ملائکه . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
52- سوره ی طور نام کوهی است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
53- سوره ی نجم به معنی ستاره . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
54- سوره ی قمر به معنی ماه(در این سوره موضوع شق القمر بیان شده است .) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
55- سوره ی الرحمن از صفات خداوند ، بسیار بخشنده . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
56- سوره ی واقعه یکی از نام های قیامت است به معنی واقع شونده . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
57- سوره ی حدید به معنی آهن . ماخذ نام گذاری آیه ی 25 سوره است .
58- سوره ی مجادله به معنی گفتگو کردن (در این سوره موضوع گفتگوی زنی با پیامبر در مورد شوهرش بیان شده است . ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
59- سوره ی حشر به معنی جمع کردن ، راندن ( موضوع راندن یهودیان بنی النضیر از حوالی مدینه در این سوره آمده است ) ماخذ نام گذاری آیه ی دوم سوره است .
60- سوره ی ممتحنه به معنی کسی که مورد آزمایش واقع شده ،آزمایش شده (موضوع زنانی که مسلمان شده بودند و شوهران کافر خود رادر مکه رها کرده و در مدینه به پیامبر(صلی الله علیه وآله) اسلام پناهنده می شدند در این سوره آمده است)ماخذ نام گذاری آیه ی 10 سوره است.
61- سوره ی صف به معنی ردیف ایستاده ، صف به صف ایستادن . ماخذ نام گذاری آیه ی 4 سوره است.
62- سوره ی جمعه ( نماز جمعه در این سوره بیان شده است.) ماخذ نام گذاری
آیه ی 9 سوره است .
63- سوره منافقون جمع منافق ، آدم دورو (در این سوره از منافقون و توطئه آنان علیه مسلمانان سخن گفته است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
64- سوره تغابن به معنی پشیمانی ،مغبون کردن . یکی از نام های قیامت است . ماخذ نام گذاری آیه ی 9 سوره است.
65-سوره طلاق (در این سوره قسمتی از احکام طلاق و سفارش درباره ی زنان آمده است ) ماخذ نام گذاری
آیه ی اول سوره است .
66- سوره ی تحریم به معنی حرام کردن (منظور از آن خطاب خداوند به پیامبر است که چرا چیزی را که خداوند بر تو حلال ساخته بر خود حرام می کنی ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
67- سوره ملک به معنی پادشاهی ، پادشاهی و اقتدار خداوند است ، زیرا تصرف در کارها تنها به دست قدرت اوست . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
68-سوره قلم (نون) به معنی قلم ، ابزار نوشتن . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
69- سوره حاقه به معنی حقانیت وقایع و به حق رسی . از نام های قیامت است (زیرا جمیع حوادث قیامت و قوعش واجب و حق است ) و ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
70- سوره ی معارج به معنی نردبان ها و جاهای بالا رفتن است . ماخذ نام گذاری
آیه ی 3 سوره است .
71-سوره ی نوح نام یکی از پیامبران الهی است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
72- سوره ی جن به معنی موجودات ناپیدا (در این سوره موضوع ایمان آوردن عده ای از اجنه به پیامبر مطرح شده است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
73- سوره مزمل به معنی گلیم بر خود پیچیده (منظور پیامبر اسلام است) ماخذ نام گذاری آیه اول سوره است .
74- سوره ی مدثر به معنی ردا یا گلیم بر خود پیچیده (منظور پیامبر اسلام است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
75-سوره ی قیامة به معنی رستاخیز . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
76-سوره ی انسان (دهر) به معنی روزگار، زمانه .ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
77- سوره مرسلات به معنی فرستاده شدگان (منظور ملائکه یا بادها است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
78-سوره نبا به معنی خبر (منظور خبر روز قیامت است )ماخذ نام گذاری آیه ی دوم سوره است .
79-سوره ی نازعات به معنی فرشتگانی که مامور گرفتن جان ها هستند ، کشتندگان. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
80-سوره عبس به معنی روی ترش نمودن (منظور شخص نابینایی است که حضور پیامبر آمد و شخصی روی در هم کشید که در این سوره آمده است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
81- سوره تکویر به معنی در هم پیچیدن (منظور این است که خداوند روشنایی را از خورشید می گیرد و این پیش در آمد قیامت است ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
82-سوره ی انفطار به معنی شکافته شدن (منظور شکافته شدن و از هم گسستن آسمان است که پیش در درآمد قیامت است) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
83-سوره ی مطففین به معنی کم فروشان (در این سوره از کم فروشی نکوهش شده است )ماخذ نام گذاری
آیه ی اول سوره است .
84-سوره ی انشقاق به معنی شکافته شدن (از هم گسستن آسمان ها و
جاذبه ها ی آن است که خبر از قیامت می دهد ) ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
85-سوره بروج به معنی برج ها یا ستاره های بزرگ . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
86-سوره ی طارق به معنی ظاهر شونده ،ستاره درخشان . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
87-سوره ی اعلی به معنی برتر (یعنی پروردگار برتر است از هر چه که تصور شود)ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
88-سوره غاشیه به معنی فرو گیرنده ،بیهوش کننده ،همه گیر (یکی از نام های قیامت است )ماخذ نام گذاری
آیه ی اول سوره است .
89-سوره ی فجر به معنی شکافته شدن ،بامدا د،صبح. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
90-سوره ی بلد به معنی شهر ، منظور شهر مکه است . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
91-سوره ی شمس به معنی آفتاب ، یا خورشید ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
92-سوره ی لیل به معنی شب. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
93-سوره ی ضحی به معنی صبحگاه ، چاشتگاه .ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
94-سوره ی انشراح به معنی گشاده شدن (منظور این است که خداوند سینه و دل پیامبر را گشاده نمود و وسعت بخشید )ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است
95-سوره تین به معنی انجیر . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
96-سوره علق به معنی خون بسته . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
97- سوره قدربه معنی اندازه ،شب قدر. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
98-سوره بینه به معنی دلیل آشکار. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
99- سوره ی زلزال به معنی لرزش زمین ، تکان دادن که از علامت های قیامت نیز می باشد . ماخذ نام گذاری
آیه ی اول سوره است .
100- سوره عادیات به معنی اسب های دونده ممکن است اشاره باشد به رفتن حضرت علی
(علیه السلام) به غزوره ی ذات السلاسل ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
101- سوره قارعه به معنی کوبنده یکی از نام های قیامت است ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
102- سوره تکاثر به معنی مباهات و فخر نمودن به مال بسیار و قوم بسیار (کفار قریش برای فخر فروشی به کثرت خویش ،قبرهای قبیله ی خود را نیز می شمرندو به حساب می آوردند)ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
103-سوره عصر به معنی زمانه ،نماز عصر ،عصرو زمان امام عصر (امام زمان)ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
104-سوره همزه به معنی غماز و عیب جو . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
105- سوره فیل به معنی فیل یا پیل (منظور سپاه ابرهه است که برای خراب کردن خانه ی خدا از یمن به طرف مکه حرکت کرد و نابود شد )ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
106- سوره ی قریش نام قبیله ای که حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) از آن قبیله بود . ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است.
107- سوره ماعون به معنی زکات ماخذ نام گذاری آیه ی آخر سوره است .
108-سوره کوثر به معنی خیر کثیر ،حوضی در بهشت یا فاطمه زهرا ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
109-سوره کافرون مراد از کافران در این جا کافران قریش است که پیشنهادی به پیامبر(صلی الله علیه وآله) دادند و پذیرفته نشد. ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
110- سوره ی نصر به معنی یاری کردن ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
111-سوره مسد (تبت،ابولهب که از دشمنان پیامبر(صلی الله علیه وآله)درمکه بود)ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
112- سوره اخلاص به معنی پاک و خاص کردن (منظور پاک و خالص کردن معتقدات از هر گونه شرک)ماخذ نام گذاری اسم آن از معنای سوره گرفته شده است .
113- سوره ی فلق به معنی شکافتن ،سپیده دم ماخذ نام گذاری آیه ی اول سوره است .
114- سوره ناس به معنی مردم ماخذ نام گذاری از آیه ی اول سوره است.

برگرفته ازکتاب دانستنیهای عمومی قرآن

[مقداد]

پرسش:
حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) نام های سوره های قرآن را بر چه اساسی انتخاب کرده اند؟

پاسخ:
در مورد نامگذاري سوره ها اختلاف نظر وجود دارد، كه آيا نام ها توفيقي است يعني طبق دستور شارع و پيامبراسلام(صلی الله علیه و آله) نهاده شده است يا آن كه نام ها بر حسب مناسباتي است كه در سوره ها وجود داشته است؟
نظريّه درست و بهتر اين است كه بگوييم، هر سوره اي همزمان باحيات رسول خدا(صلی الله علیه و آله) داراي نام و عنوان و يا نام ها و عناويني بوده است كه از طريق وحي معيّن و مشخّص گرديد. پس از رحلت پيامبر (صلی الله علیه و آله)در طي مرور زمان، هر سوره و حتّي بسياري از آيات به خاطر خصوصيّات و مزايا و يا اشتمال آن ها بر مسائل خاصّي داراي عناوين و اسامي ديگر گرديد كه از جانب علما به آن سوره ها و آيات داده شد، مثلاً در فقه و اصول اسلامي بسياري از آيات داراي اسامي و عنوان هاي خاصّي شدند، همانند آيات 141 نساء كه به آية "نفي سبيل"، آية ششم حجرات كه به آية "نبأ" و آية 122 توبه كه به آية "نفر" مشهور مي باشند. نيز آية 43 نحل، به آية "سؤال" و آية 159 بقره به آية "كتمان" و آية 61 توبه به آية‌ "تصديق"، معروف مي باشند. در طول تاريخ اسلام، بسياري از سوره ها و آيات داراي عناوين والقاب خاصّي شدند. بايد متوجّه باشيم تمام سوره ها همزمان با حيات رسول خدا(صلی الله علیه و آله) داراي نام و عنواني بوده اند كه از طريق وحي و جبرئيل امين مشخّص گرديد.(1)

پی نوشت:
1. محمد باقر حجّتي كرماني، پژوهشي در تاريخ قرآن كريم،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص 85 - 99، با اقتباس و تلخيص.