همه‌ی آدمهای خوب به بهشت نمی‌روند!

[penitent]

با عرض سلام ، بعد از مطالعه كتاب عدل الهي اثر متفكر شهيد استاد مرتضي مطهر(ره) ، بخشهايي از اين كتاب را در چند پست( با موضوع هاي مختلف ) در جواب يكي از اعضاي اين انجمن كه در مورد پاداش و كيفر افراد غير مسلمان پرسيده بود ، مي نويسم ، و توصيه ام اينست كه حتما اين كتاب را مطالعه نماييد ، تا به طور كامل اين موضوع را براي خود حل نماييد:
و اضافه مي كنم كه اگر طالب حقيقت هستيد ، تمام مطالب را به خوبي بخوانيد !!!!
در صفحة 254 و 255 نوشته است كه:
بحث در اين نيست كه آيا دين حق يكی است يا متعدد است ؟ بلكه‏پذيرفته ايم كهدين حق يكی است و هر كس موظف است آن را بپذيرد . ثالثا بحث در اين است كه اگركسی بدون اينكه دين حق را بپذيرد عمل‏نيكی انجام دهد كه دين حق آن را نيكمی‏داند آيا برای او در مقابل عمل‏نيكی كه انجام داده است اجر و پاداشی هست يانه ؟
دين حق می‏گويد امين باشيد و دروغ نگوييد ،آيا اگر غير مسلمانی اعمالش منطبقبر همين دستور باشد ، پاداشی دريافت‏خواهد كرد يا نه ؟ به عبارت ديگر آياخيانت كردن و امين بودن ، در موردغير مسلمان مساوی است يا نه ؟ آيا زنا و نمازدر مورد او برابر است(سواء صلی ام زنی ) يا نه ؟ اين است مسأله‏ای كه موردبحث ماست .

دو طرز تفكر

معمولا كسانی كه داعيهروشنفكری دارند با قاطعيت می‏گويند هيچ فرقی ميان‏مسلمان و غير مسلمان ، بلكهميان موحد و غير موحد نيست ، هر كس عمل‏نيكی انجامدهد ، خدمتی از راه تأسيس يك مؤسسه خيريه و يا يك اكتشاف و اختراع ويا از راهديگر انجام دهد ، استحقاق ثواب و پاداش از جانب خداوند دارد.
می‏گويند خداوند عادل است و خدای عادل ميان بندگان خود تبعيض نمی‏كند ،
نقطه مقابل اينها دسته ديگری هستند كه تقريبا همه مردم را مستحق عذاب‏می‏دانندو برای كمتر انسانی عمل مقبول و فرجام نيك معتقدند . اينها يك‏حساب ساده‏ایدارند ، می‏گويند مردم يا مسلمانند و يا غير مسلمان ، غيرمسلمانها كه تقريباسه ربع مردم جهان را تشكيل می‏دهند به اين جهت كه‏مسلمان نيستند اهل دوزخند ،مسلمانان نيز يا شيعه‏اند و يا غير شيعه ، غيرشيعه كه تقريبا سه ربع مجموعمسلمانان را تشكيل می‏دهند به اين جهت كه‏شيعه نيستند اهل دوزخند ، شيعيان نيزاكثريتشان - در حدود سه ربع - تنهااسم تشيع دارند و اقليتی از آنها به اولينوظيفه خود كه " تقليد " ازيك مجتهد است آشنا هستند تا چه رسد به ساير وظائف كهصحت و تماميت‏آنها موقوف به اين وظيفه است ، اهل تقليد هم غالبا اهل عملنيستند . عليهذا بسياراند كند كسانی كه اهل نجات می‏باشند .
اين بود منطقدو طرف ، منطق آنان كه تقريبا می‏توان گفت صلح كلی هستند، و منطق اينان كهمی‏توان گفت مظهر غضب الهی بشمار می‏روند و غضب را بررحمت سبقت می‏دهند .

منطق سوم

در اينجا منطق سومی هست و آن منطققرآن كريم است . قرآن كريم در اين‏مسأله به ما فكری مغاير با آن دو فكر می‏دهدكه كاملا مخصوص قرآن است . نظر قرآن نه با انديشه گزاف روشنفكر مابان ما تطبيقدارد و نه با تنگ‏نظری خشك مقدسان ما .

و در ادامه در صفحات 255 الي 265 اشاره به دلايل اين دو گروه دارد ( از نظر عقلي و نقلي)
روشنفكر مابها
اين تيپ برای خود دو نوع دليل می‏آورند : عقلی و نقلی .
. 1 دليل عقلی : برهانمنطقی و دليل عقليی كه می‏گويد عمل نيك از هركس كه صادر شود پاداش خواهد داشتبر دو مقدمه استوار است :
الف . اينكه خدای متعال با همه موجودات ، نسبتیمتساوی و يكسان دارد، نسبت خدا با همه زمانها و همه مكانها متساوی است ، خداهمانگونه كه‏در شرق هست ، در غرب هم هست ، همانطوری كه بالا وپايين و شرق و غرب برای او يكسان است ، بندگان و مخلوقات هم برای اويكسانند ، او با هيچكس خويشاوندی و رابطه خصوصی ندارد ، عليهذا نظر لطف‏ويا نظر غضب خداوندی به بندگان نيز يكسان است مگر آنكه از ناحيه‏بندگان تفاوتیدر كار باشد
چون نسبت خدا با همه موجودات يكسان است ديگر دليلی ندارد كه عمل‏نيك از يك نفرمقبول باشد و از يك نفر ديگر مقبول نباشد
ب . مقدمه دوم اينكه : خوبی و بدی اعمال ، قراردادی نيست بلكه واقعی‏است . بهاصطلاح علمای كلام و علمای فن اصول فقه ، " حسن " و " قبح " افعال ، ذاتی است ،يعنی كارهای نيك و زشت ذاتا متمايزند ، كارهای‏خوب ذاتا خوب هستند و كارهای بدذاتا بدند . عبارت كوتاه تر امر و نهی خدا تابع‏ " حسن " و " قبح " ذاتی افعال است ، نه برعكس . از اين دو مقدمه چنين نتيجه می‏گيريم كه چون خداوند اهل تبعيض نيست و
چون عمل نيك از هر كس نيك است ، پس هر كس كار نيك بكند ضرورتا والزاما ازطرف خدای متعال پاداش نيك خواهد داشت .

يار نزديك تر از من به من است

و اين عجب تر كه من از وی دورم

چه كنم با كه توان گفت كه دوست

در كنار من و من مهجورم

2 دليل نقلی : قرآن كريم در آيات بسياری اصل عدم تبعيض ميان بشر را در پاداش داشتن عمل خير و كيفر داشتن عمل شر - كه در استدلال عقلی فوق ، ذكر شد - تأييد می‏كند . قرآن با يهوديان كه دارای فكر تبعيض بودند سخت‏ مبارزه كرده است . يهوديها معتقد بودند - و هم اكنون نيز معتقدند - كه‏ نژاد اسرائيل محبوب خداست ، می‏گفتند ما پسران خدا و دوستان وی هستيم ، فرضا خدا ما را به جهنم ببرد برای مدت محدودی بيش نخواهد بود . قرآن‏ اينگونه افكار را " آرزوها " و خيالات باطل می‏نامد و سخت با آن به‏ مبارزه برخاسته است . قرآن مسلمانانی را كه دچار اينگونه غرورها شده‏اند نيز تخطئه فرموده‏است . اينك قسمتی از آيات قرآن در اين زمينه :
. 1 « و قالوا لن تمسنا النار الا اياما معدودش ، قل اتخذتم عند الله‏ عهدا فلن يخلف الله عهده ام تقولون علی الله ما لا تعلمون 0 بلی من كسب‏ سيئة و احاطت به خطيئته فاولئك اصحاب النار هم فيها خالدون 0 و الذين‏ آمنوا و عملوا الصالحات اولئك اصحاب الجنة هم فيها خالدون »( بقره / 80 - . 82) .
" و گفتند - منظور يهود است - كه ابدا به ما آتش دوزخ اصابت نمی‏كند و اگر بكند ايام محدودی بيش نخواهد بود . بگو آيا در اين باره از خدا پيمانی گرفته‏ايد ؟ - البته اگر پيمان داشته باشيد خدا خلف عهد نمی‏كند - يا اينكه چيزی را كه نمی‏دانيد به خدا می‏بنديد ؟ مطمئن باشيد كسی كه گناه‏ فراهم می‏سازد و خطاهايش بر او احاطه كرده‏اند برای هميشه همنشين و همدم‏ آتش خواهد بود . و كسانی كه ايمان دارند و كارهای نيك بجا می‏آورند اهل‏ بهشتند و در آن جاويد خواهند بود " .

( به علت خلاصه بودن مطالب ، از نقل باقي آيات چشم پوشي كرده و به خودتان وا مي گذارم)
2. گذشته از آياتی كه قربها و عزتهای بی جهت را محكوم می‏كند ، آيات‏ديگری هست كهمضمونش اين است كه خدای متعال اجر هيچ كار نيكی را ضايع‏نمی‏كند .
اين آيات نيز دليل قبولی عمل خير عموم مردم - اعم از مسلمان و غير مسلمان - گرفته شده است . در سوره " زلزلت " می‏خوانيم :
« فمن يعمل مثقال ذرش خيرا يره 0 و من يعمل مثقال ذرش شرا يره »
" هر كس كه هموزن ذره‏ای - يعنی كوچكترين شی‏ء محسوس - كار نيك كند ،
آن كار را می‏بيند و هر كس كه هموزن ذره‏ای كار بدی مرتكب شود نيز آن كار
را می‏بيند " .
در جای ديگر می‏فرمايد :
« ان الله لا يضيع اجر المحسنين »( توبه / . 120) .
" همانا خدا اجر نيكوكاران را ضايع نمی‏فرمايد " .
در جای ديگر می‏فرمايد :
« انا لا نضيع اجر من احسن عملا »( كهف / . 30) .
" ما اجر كسی كه عملی را نيك انجام داده است ضايع نمی‏كنيم " .
لحن اين آيات طوری است كه آنها را از عمومات غيرقابل تخصيص قرار می‏دهد .

سختگيرها

در قبال روشنفكران گشاد باز كهمدعيند عمل خير از هر كس در هر وضع وحالی كه باشد مقبول درگاه خداست مقدسانسختگير قرار گرفته‏اند و اينهادرست در نقطه مقابل آنها موضعگيری كرده‏اند . اينها می‏گويند : محال است‏كه عملی از غيرمسلمان پذيرفته باشد . اعمال كافرانو همچنين مسلمانان غيرشيعه يك پول هم ارزش ندارد . كافر و مسلمان غير شيعه ،خودش مردود ومطرود است پس عملش به طريق اولی مردود است . اين گروه نيز دودليل‏می‏آورند : عقلی و نقلی .

. 1 دليل عقلی :

دليل عقلی اين گروه ايناست كه اگر بنا باشد اعمال غير مسلمان و يامسلمان غير شيعه مقبول درگاه الهیباشد پس فرق ميان مسلمان و غير مسلمان‏، و همچنين فرق ميان شيعه و غير شيعهچيست ؟تساوی كافر و مسلمان وهمچنين تساوی شيعه و غير شيعه در حساب اعمال ، معنايش جزاين نيست كه‏اساسا اسلام و تشيع چيز زائد و لغو و غير لازمی است .


. 2 دليل نقلی :
علاوه بر استدلال فوق ، اين دسته به دو آيه از قرآن كريم و پاره‏ا ی از روايات و احاديث استدلال می‏كنند . در پاره‏ای از آيات قرآن ، تصريح شده كه عمل كافر غير مقبول است ، همچنان كه در روايات بسياری وارد است كه عمل غير شيعه يعنی عمل كسی كه‏ ولايت اهل البيت را ندارد مقبول نيست . در سوره مباركه ابراهيم ، خدا اعمال كفار را به خاكستری تشبيه می‏كند كه‏ به وسيله تندبادی پراكنده شود و از دست برود :
« مثل الذين كفروا بربهم اعمالهم كرماد اشتدت به الريح فی يوم عاصف لا يقدرون مما كسبوا علی شی‏ء ، ذلك هو الضلال البعيد »( 18) .
" مثل كافران اينگونه است كه كارهای ايشان همچون توده خاكستری است‏ كه در يك روز طوفانی دستخوش باد سختی گردد ، بر چيزی از آنچه فراهم‏ كرده‏اند دست نمی‏يابند ، آن است گمراهی عميق " .
در آيه ای از سوره مباركه نور ، اعمال كافران به سرابی تشبيه شده است‏ كه " آب نما " است ولی از نزديك هيچ است .
اين آيه می‏فرمايد : خدمات بزرگی كه چشمها را خيره می‏كند و در نظر برخی‏ از ساده لوح‏ها حتی از خدمات انبياء هم بزرگتر است اگر با ايمان به خدا توأم نباشد هيچ و پوچ است و عظمت آن ، خيالی بيش نيست ، همچنان كه‏ سراب .
اينك متن آيه كريمه :
« و الذين كفروا اعمالهم كسراب بقيعة يحسبه الظمان ماء حتی اذا جاءه‏ لم يجده شيئا و وجد الله عنده فوفيه حسابه ، و الله سريع الحساب ».
" و كافران كارهايشان همچون سرابی در بيابان است كه شخص تشنه آن را آب می‏پندارد ، تا وقتی كه نزديك آن بيايد می‏بيند كه هيچ نيست ، و خدا را در آنجا می‏يابد كه به حساب وی می‏رسد و خدا بی درنگ حساب را تصفيه‏ می‏كند " .
از ضميمه ساختن اين آيه با آيه قبل چنين استنباط می‏كنيم كه اعمال نيك‏كافرانبا همه ظاهر فريبا ، سرابی بی واقعيت است و اما اعمال بد ايشان‏وامصيبتا ، شراندر شر و ظلمت روی ظلمت است .
" بحار الانوار " مباحث معاد باب هجدهم ( باب الوعد و الوعيد و الحبطو التكفير ) ، و جلد هفتم از چاپ قديم باب 227 ، و جلد پانزدهم از چاپ‏قديم جزء اخلاقصفحه 187 مراجعه كنند . برای نمونه يك روايت از وسائل‏
الشيعه نقل می‏كنيم :
" محمد بن مسلم می‏گويد از امام باقر ( ع ) شنيدم كه فرمود : هر كس‏خدا راپرستش كند و خود را در عبادت به رنج وا دارد و امامی كه خدابرايش تعيين كردهاست نداشته باشد ، عملش نا مقبول و خودش گمراه وسرگردان است و خداوند اعمال اورا دشمن می‏دارد . . . و اگر به اين حال‏بميرد مردنش مردن اسلام نيست ، مردنكفر و نفاق است . ای محمد بن مسلم‏بدان كه پيشوايان ظلم و پيروانشان از دينخدا بيرونند ، خود گمراه شدند وديگران را نيز گمراه ساختند ، اعمالی كه انجاممی‏دهند مانند خاكستری است‏كه در يك روز طوفانی دستخوش بادی سخت گردد كه بههيچ چيزی از آنچه‏فراهم كرده‏اند دست نمی‏يابند ، آن است گمراهی عميق " وسائل الشيعة ، چاپ مكتبه محمدی - قم - جزء اول از جلد اول ص 90
اين است دلائل كسانی كه می‏گويند اساس سعادت و نيكبختی ، ايمان واعتقاداست .

ادامه دارد ........

[penitent]

در صفحه 265 به بعد آمده است :

ارزش ايمان

درباره ارزش ايمان در سه مرحلهبايد بحث كرد :
. 1 آيا فقدان اعتقاد و ايمان به اصول دين از قبيل توحيد و نبوتومعاد ، و بر حسب ديد اسلامی شيعی ، اينها به علاوه امامت و عدل ، در هرشرايطی كه فرض شود موجب عذاب الهی است ؟ يا آنكه امكان دارد كه برخی‏از بیايمانان ، معذور باشند و در مقابل بی‏ايمانی معاقب نباشند ؟

. 2 آيا ايمان شرطحتمی قبول عمل خير است بطوری كه هيچ كار نيكی ازغير مسلمانان و بلكه غير شيعهپذيرفته نيست ؟

. 3 آيا كفر و انكار ، موجب حبط و از بين بردن اعمال خيرنمی‏شود ؟( اين موضوع را جداگانه مي نويسم)

در ضمن مباحث آينده ، هر سه مرحله را مورد بررسی قرار خواهيم داد .

مؤاخذه بر كفر

شكی نيست كه كفر بر دو نوعاست : يكی كفر از روی لجبازی و عناد كه‏كفر جحود ناميده می‏شود و ديگر كفر ازروی جهالت و نادانی و آشنا نبودن‏به حقيقت . در مورد اول ، دلائل قطعی عقل ونقل گوياست كه شخصی كه‏دانسته و شناخته ، با حق ، عناد می‏ورزد و در صدد انكاربر می‏آيد مستحق‏عقوبت است . ولی در مورد دوم بايد گفت اگر جهالت و نادانی ازروی‏تقصير كاری شخص نباشد مورد عفو و بخشش پروردگار قرار می‏گيرد .
« يوم لا ينفع مال و لا بنون الا من اتی الله بقلب سليم »( شعراء / 88 و . 89)
روزی كه مال و پسران به درد انسان نمی‏خورند جز اينكه كسی با قلب‏سالم نزدخدا بيايد " .

مراتب تسليم

اساسی ترين شرط سلامت قلب ،تسليم بودن در مقابل حقيقت است . تسليم‏سه مرحله دارد : تسليم تن ، تسليم عقل، تسليم دل .
زمانی كه دو حريف با يكديگر نبرد می‏كنند و يكی از طرفين احساس شكست‏می‏كندممكن است تسليم گردد .در اين گونه تسليمها ، معمولا حريف مغلوب‏دستهای خود را به عنوان تسليم بالامی‏كند و از ستيز و جنگ باز می‏ايستد ودر اطاعت حريف در می‏آيد يعنی هر طوریكه حريفش فرمان دهد عمل می‏كند . در اين نوع از تسليم ، تن و جسم تسليم می‏شوداما فكر و انديشه تسليم‏نمی‏گردد ، بلكه مرتبا در فكر تمرد است ، دائمامی‏انديشد كه چگونه ممكن‏است فرصتی بدست آورد تا دوباره بر حريف چيره گردد . اين وضع عقل و فكراو است و از لحاظ عواطف و احساسات نيز دائما به دشمن نفرينمی‏فرستد .
اينگونه از تسليم كه تسليم بدن است منتهای قلمروی است كه زورمی‏تواندتسخير كند . مرحله ديگر تسليم ، تسليم عقل و فكر است . قدرتی كهمی‏تواند عقل راتحت تسليم در آورد قدرت منطق و استدلال است . در اينجا از زوربازوكاری ساخته نيست . هرگز ممكن نيست كه با كتك زدن ، به يك دانش آموزفهمانيد كه مجموع زوايای مثلث برابر با دو قائمه است . قضايای رياضی رابااستدلال بايد ثابت كرد و راهی ديگر ندارد . عقل را فكر و استدلال ،تسخير ووادار به تسليم می‏كند . اگر دليل كافی وجود داشته باشد و بر عقل‏عرضه شود وآن را فهم كند ، تسليم می‏گردد ولو آنكه همه زورهای جهان بگويدتسليم نباش .
معروف است وقتی كه گاليله را به خاطر اعتقاد به حركت زمين و مركزيت‏خورشيدشكنجه می‏دادند وی از بيم اينكه او را آتش بزنند از عقيده علمی‏خود اظهار توبهكرد ، در همان حال روی زمين چيزی می‏نوشت ، ديدند نوشته‏است :
" با توبهگاليله زمين از گردش خود باز نمی‏ايستد " .
زور می‏تواند بشر را وادار كند كه به زبان از گفته خويش برگردد ولی فكربشرهرگز تسليم نمی‏شود مگر وقتی كه با نيروی منطق و برهان مواجه گردد .
« قل هاتوابرهانكم ان كنتم صادقين »(نمل / . 64(
" دليل خويشتن را بياوريد اگر راستگو هستيد " .
سومين مرحله تسليم ، تسليم قلب است . حقيقت ايمان تسليم قلب است ، تسليم زبان يا تسليم فكر و عقل اگر با تسليم قلب توأم نباشد ايمان نيست‏ . تسليم قلب مساوی است با تسليم سراسر وجود انسان و نفی هرگونه جحود و عناد .
ممكن است كسی در مقابل يك فكر ، حتی از لحاظ عقلی و منطقی تسليم گردد ولی روحش تسليم نگردد . آنجا كه شخص از روی تعصب ، عناد و لجاج می‏ورزد و يا به خاطر منافع شخصی زير بار حقيقت نمی‏رود ، فكر و عقل و انديشه‏اش‏ تسليم است اما روحش متمرد و طاغی و فاقد تسليم است و به همين دليل‏ فاقد ايمان است ، زيرا حقيقت ايمان همان تسليم دل و جان است .
خدای متعال می‏فرمايد :
يا ايها الذين آمنوا ادخلوا فی السلم كافة و لا تتبعوا خطوات الشيطان‏ (بقره / . 208 ) .
" ای كسانی كه ايمان آورده‏ايد ، در قلعه سلم داخل شويد و گامهای شيطان‏ را پيروی نكنيد " .
يعنی روحتان با عقلتان جنگ نكند ، احساساتتان با ادراكاتتان ستيز ننمايد . داستان شيطان كه در قرآن كريم آمده است نمونه‏ای از كفر قلب و تسليم‏ عقل است . شيطان خدا را می‏شناخت ، به روز رستاخيز نيز اعتقاد داشت ، پيامبران و اوصياء پيامبران را نيز كاملا می‏شناخت و به مقام آنها اعتراف‏ داشت ، در عين حال خدا او را كافر ناميده و درباره‏اش فرموده است :
« و كان من الكافرين »( بقره / . 34) .
" و از كافران بود " .

دليل بر اينكه از نظر قرآن ، شيطان خدا را می‏شناخت اين است كه قرآن‏ صريحا می‏گويد : او به خالقيت خدا اعتراف داشت ، خطاب به خداوند گفت‏ :
« خلقتنی من نار و خلقته من طين »( اعراف / . 12) .
" مرا از آتش آفريدی و او ( آدم ) را از گل " .
و دليل بر اينكه به روز رستاخيز اعتقاد داشت اين است كه گفت :
« انظرنی الی يوم يبعثون »( اعراف / . 14) .
" پروردگارا مرا تا روز رستاخيز مهلت بده " .
و دليل بر شناخت وی انبياء و معصومين را اين است كه گفت :
« فبعزتك لاغوينهم اجمعين الا عبادك منهم المخلصين »( ص / 82 - . 83) .
" به عزت تو قسم كه همه فرزندان آدم را گمراه می‏سازم مگر بندگان‏ خالص ( انبيا و امامان) شده‏ات را " .
از نظر منطق قرآن چرا شيطان با اينهمه شناساييها ، از كافران محسوب‏ گشته است ؟
معلوم است ، برای اينكه در عين قبول ادراكاتش حقيقت را ، احساساتش‏ به ستيزه برخاست ، دلش در برابر درك عقلش قيام كرد ، از قبول حقيقت‏ اباء و استكبار نمود ، تسليم قلب نداشت .
ادامه دارد ....

[penitent]

در صفحه 269 داريم :

اسلام واقعی و اسلام منطقه‏ای

ما معمولا وقتی می‏گوييم فلان كس مسلمان است يا مسلمان نيست نظر به‏ واقعيت مطلب نداريم . از نظر جغرافيايی ، كسانی را كه در يك منطقه‏ زندگی می‏كنند و به حكم تقليد و وراثت از پدران و مادران ، مسلمانند ، مسلمان می‏ناميم و كسانی ديگر را كه در شرايط ديگر زيسته‏اند و به حكم‏ تقليد از پدران و مادران ، وابسته به دينی ديگر هستند ، يا اصلا بی‏دينند ، غير مسلمان می‏ناميم .
بايد دانست اين جهت ارزش زيادی ندارد ، نه در جنبه مسلمان بودن و نه‏ در جنبه نامسلمان بودن و كافر بودن

اگر كسی دارای صفت تسليم باشد و به عللی حقيقت اسلام بر او مكتوم‏ مانده باشد و او در اين باره بی تقصير باشد ، هرگز خداوند او را معذب‏ نمی‏سازد ، او اهل نجات از دوزخ است . خدای متعال می‏فرمايد :
« و ما كنا معذبين حتی نبعث رسولا »( اسراء / . 15) .
" ما چنين نيستيم كه رسول نفرستاده ( حجت تمام نشده ) بشر را معذب‏ كنيم " .

در صفحه 271 اينگونه آمده است كه:

اخلاص ، شرط قبول اعمال

مسأله دوم از مسائلی كه درباره ارزش ايمان طرح كرديم اين است كه آيا ايمان چه دخالتی در قبولی اعمال می‏تواند داشته باشد ؟
هر عملی دو جنبه و دو بعد دارد و هر يك از دو جنبه آن از نظر خوبی وبدی حسابیجداگانه دارد . ممكن است يك عمل از لحاظ يك بعد نيك باشدولی در بعد ديگر نيكنباشد . عكس آن نيز ممكن است ، و نيز ممكن است‏يك عمل از لحاظ هر دو بعد نيكيا بد باشد .
1. فعل ( ظاهر عمل)
2. فاعل ( نيت شخص از عمل)
قرآن می‏فرمايد :
« الذی خلق الموت و الحيوش ليبلوكم ايكم احسن عملا » ملك / . 2
" آنكه مرگ و زندگی را آفريد تا شما را در امتحان نيكوترين عمل وصواب ترينعمل قرار دهد " .
فرمود " صواب ترين " عمل و نفرمود " بيشترين عمل " زيرا عمدهاين‏است كه بدانيم آنگاه كه تحت تأثير انگيزه‏هايی روحی ، عملی انجام می‏دهيم‏گذشته از پيكر عمل كه يك سلسله حركات و سكنات است و دارای اثرها وارزشهایخاص اجتماعی است ، از نظر معنوی واقعا و حقيقتا به سويی می‏رويم‏و طی طريقیمی‏كنيم .
حسن و قبح فعلی ، يا خوبی و بدی اعمال ، از نظر بعد اول بستگی به‏ اثر خارجی آن عمل دارد ، و حسن و قبح فاعلی ، يا خوبی و بدی از نظر بعد دوم بستگی به كيفيت صدور آن از فاعل دارد . در حساب اول ، قضاوت ما درباره يك عمل از لحاظ نتيجه خارجی و اجتماعی آن است ، و در حساب دوم‏ ، قضاوت ما از نظر تأثير داخلی و روانی عمل در شخص فاعل است . وقتی يك فرد ، بيمارستانی بوجود می‏آورد يا اقدام نيكوكارانه ديگری در امور فرهنگی يا بهداشتی يا اقتصادی يك كشور انجام می‏دهد ، شك نيست كه‏ عمل او از نظر اجتماعی و در مقياس تاريخ ، خير است ، يعنی كار مفيد و نافع برای‏خلقخداست . در اين حساب تفاوتی نمی‏كند كه هدف فاعل از ايجادبيمارستان يا مؤسسهخيريه ديگر چه باشد ؟ خواه هدفش رياكاری و تظاهر واشباع غرائز نفسانی باشد ياانسانی و عالی و غيرفردی و مافوق مادی ، درهر صورت از لحاظ اجتماع يك مؤسسهخيريه بوجود آمده است .
اما در حساب " حسن فاعلی " نظر به اثر اجتماعی و خارجی فعل نيست ، در اين حساب نظر به نوع ارتباط عمل با فاعل است ، در اين حساب مفيد بودن عمل كافی نيست برای اينكه عمل ، " عمل خير " محسوب گردد . در اينجا حساب اين است كه فاعل با چه نيت و چه منظور و هدفی و برای وصول‏ به چه مقصدی اقدام كرده است . اگر فاعل ، دارای نيت و هدف خير باشد و كار خير را با انگيزه خير انجام داده باشد كارش خير است يعنی حسن فاعلی‏ دارد و عملش دو بعدی است ، در دو امتداد پيش رفته است : در امتداد تاريخ و زندگی اجتماعی بشری ، و در امتداد معنوی و ملكوتی ، ولی اگر آن‏ را با انگيزه ريا يا جلب منفعت مادی انجام داده باشد ، كارش يك بعدی‏ است ، تنها در امتداد تاريخ و زمان پيش رفته ولی در امتداد معنوی و ملكوتی پيش نرفته است و به اصطلاح اسلامی عملش به عالم بالا صعود نكرده‏ است ، و به تعبير ديگر در اينگونه موارد ، فاعل به اجتماع خدمت كرده و آن را بالا برده است ولی به خودش خدمت نكرده است بلكه احيانا خيانت‏ كرده است ، روحش بجای اينكه با اين عمل ، تعالی يابد و بالا رود تنزل‏ يافته و سقوط كرده است . البته مقصود اين نيست كه حساب حسن فاعلی از حسن فعلی بكلی جداست و انسان از نظر نظام روحی و تكامل معنوی نبايد كاری به كارهای مفيد اجتماعی‏ داشته باشد ، مقصود اين است كه كار مفيد اجتماعی آنگاه از نظر نظام روحی‏ و تكامل معنوی مفيد است كه روح با انجام آن عمل يك سير و سفر معنوی‏ كرده باشد ، از منزل خودخواهی و هواپرستی خارج شده و قدم به منزل اخلاص و صفا گذاشته باشد .
نسبت حسن فعلی به حسن فاعلی نسبت بدن به روح است . يك موجود زنده ، تركيبی است از روح و بدن ، بايد در پيكر عملی كه حسن فعلی دارد ، حسن‏ فاعلی دميده شود تا آن عمل زنده گردد و حيات يابد .

عليهذا دليل عقلی به اصطلاح " روشنفكر مابان " - مبنی بر اينكه " خداوند با همه مخلوقاتش نسبت متساوی و يكسان دارد ، و از طرف ديگر حسن‏ و قبح اعمال ، ذاتی اعمال است ، پس عمل خير از همه مردم يكسان است و لازمه اين دو " يكسانی " اين است كه پاداش اخروی مؤمن و غير مؤمن‏ يكسان باشد . . . " - مخدوش است
می‏گويند : برای خدا چه فرق می‏كند كه آنكه عمل خير انجام می‏دهد او را بشناسد يا نشناسد ؟ با او آشنا باشد يا آشنا نباشد؟
عمل را برای رضای او انجام داده باشد يا برای مقصودی ديگر ؟ قصدش تقرب‏ به خدا باشد يا نباشد ؟
پاسخ اين است : برای خدا فرق نمی‏كند ولی برای خود آن شخص فرق می‏كند ، او اگر خدا را نشناسد و با او آشنا نباشد يك نوع سلوك روحی می‏كند و اگر آشنا باشد نوعی ديگر . اگر آشنا نباشد عمل يك بعدی انجام می‏دهد ، عملش‏ تنها حسن فعلی و حسن تاريخی می‏يابد ، ولی اگر آشنا باشد عمل دو بعدی‏ انجام می‏دهد و عملش حسن فاعلی و حسن ملكوتی نيز پيدا می‏كند و دو بعدی‏ می‏گردد ، اگر آشنا باشد خودش و عملش به سوی خدا بالا می‏رود و اگر آشنا نباشد بالا نمی‏رود . به عبارت ديگر : برای خدا فرق نمی‏كند اما برای عمل‏ فرق می‏كند ، در يك صورت ، عمل ، عملی می‏شوند زنده و صعود كننده به بالا ، و در صورت ديگر عملی می‏شود مرده و هبوط كننده به پايين . می‏گويند خدای عادل و حكيم هرگز به جرم اينكه بنده‏ای با او رابطه دوستی‏ ندارد خط بطلان بر روی اعمال نيكش نمی‏كشد . ما هم معتقديم كه خداوند خط بطلان نمی‏كشد ، اما بايد ببينيم آيا اگر كسی‏ خداشناس نباشد عمل خير واقعی كه هم حسن اثر داشته باشد و هم حسن ارتباط ، هم از نظر نظام اجتماعی خوب باشد و هم از نظر روحی عامل ، از او سر می‏زند يا سر نمی‏زند ؟ همه اشتباهها از آنجا پيدا شده است كه ما مفيد بودن اجتماعی يك عمل را برای اينكه آن عمل ، " خير " و " صالح "
محسوب گردد كافی فرض كرده‏ايم . مسلما اگر به فرض ( البته فرض محال ) كسی خدا را نشناسد و با عمل خود به سوی خدا بالا رود خدا او را باز نمی‏گرداند ، اما حقيقت اين است كه كسی كه خدا را نمی‏شناسد حجابی را پاره نمی‏كند ، طوری از اطوار نفس را طی نمی‏نمايد و به سوی ملكوت خدا
بالا نمی‏رود تا عملش آنجهانی گردد و جنبه ملكوتی بيابد و صورتی پيدا كند كه در آن جهان مايه بهجت و لذت و سرور و سعادت او گردد . مقبوليت عمل‏ نزد پروردگار جز اين نيست كه عمل اينچنين باشد . يك تفاوت اصيل در ميان قوانين الهی و قوانين بشری همين است كه‏ قوانين الهی دو بعدی است و قوانين بشری يك بعدی
از رسول اكرم ( صلی الله عليه و آله ) در روايت متواتر ميان شيعه و سنی رسيده است كه :
« انما الاعمال بالنيات » (وسائل ، ج 1 ، ص . 8) .
" همانا كارها وابسته به نيتهاست " .
« لا عمل الا بنية » (وسائل ، ج 1 ، ص . 8) .
" هيچ عملی بدون نيت پذيرفته نيست " .

ادامه دارد ....

[penitent]

در صفحة 277 :

كيفيت يا كميت ؟

از بحث گذشته نتيجه جالبیبدست می‏آيد و آن اينكه : آنچه در حساب خدامايه ارزش اعمال است كيفيت است نهكميت .
قرصه‏های جوينی كه علی ( ع ) وخاندانش انفاق كردند و سوره " هل اتی " در شأنآنان نازل شد
اهميت عمل علی ( ع ) و خاندانش از جنبه مادی كه‏نظرهای ما را جلب می‏كند نيست، اهميت عمل آنان در اين است كه عملی‏پاك و صد در صد خالص برای خدا بوده است ،در آن حد از اخلاص كه برای‏ما قابل تصور هم نيست ، اخلاصی كه برای ما قابلتصور هم نيست

اهميت عمل آنان در اين بوده است كه قرآن نقل كرده است :
« انما نطعمكم لوجه الله لا نريد منكم جزاء و لا شكورا »( دهر / . 9) .
" ما فقط به خاطر روی خدا به شما انفاق می‏كنيم و پاداش يا تشكری از شما توقع نداريم "
مسجد بهلول


می‏گويند مسجدی می‏ساختند ، بهلول سر رسيد و پرسيد : چه می‏كنيد ؟ گفتند :
مسجد می‏سازيم . گفت : برای چه ؟ پاسخ دادند : برای چه ندارد ، برای رضای‏ خدا .
بهلول خواست ميزان اخلاص بانيان خير را به خودشان بفهماند ، محرمانه‏ سفارش داد سنگی تراشيدند و روی آن نوشتند " مسجد بهلول " ، شبانه آن‏ را بالای سر در مسجد نصب كرد . سازندگان مسجد روز بعد آمدند و ديدند بالای‏ در مسجد نوشته شده است " مسجد بهلول " ، ناراحت شدند ، بهلول را پيدا كرده به باد كتك گرفتند كه زحمات ديگران را به نام خودت قلمداد می‏كنی‏ ؟ ! بهلول گفت مگر شما نگفتيد كه مسجد را برای خدا ساخته ايم ؟ فرضا مردم اشتباه كنند و گمان كنند كه من مسجد را ساخته‏ام ، خدا كه اشتباه‏ نمی‏كند .
چه بسا كارهای بزرگی كه از نظر ما بزرگ است و در نزد خدا پشيزی‏ نمی‏ارزد . شايد بسياری از بناهای عظيم از معابد و مساجد و زيارتگاهها و بيمارستانها و پلها و كاروانسراها و مدرسه‏ها چنين سرنوشتی داشته باشند ، حسابش با خداست .

در صفحه 280 داريم:
اگر به ما بگويند كه فلانكس از جاده شمال تهران خارج شد و در جهت شمال‏چند روزبه سفر خود ادامه داد هرگز توقع نداريم كه چنين كسی به قم واصفهان و شيرازبرسد ، اگر كسی چنين احتمالی بدهد به او می‏خنديم ومی‏گوييم اگر او می‏خواستبه قم و اصفهان و شيراز برود بايد از جاده جنوب‏تهران خارج شود و ادامه دهد .
بهشت و جهنم ، دو غايت سير معنوی انسان است . در آن جهان هر كسی خود را در غايت مسير خود می‏بيند ، يكی بالا است و ديگری پايين ، يكی اعلا عليين است و ديگری اسفل سافلين .
« ان كتاب الابرار لفی عليين »( مطففين / . 18) .
« ان كتاب الفجار لفی سجين »( مطففين / . 7) .
چگونه ممكن است كسی به سوی مقصدی حركت نكند و يا به سوی مقصدی ضد آن‏ مقصد حركت كند و آنگاه به آن مقصد برسد ؟
از آنكه به چنين‏ مقصدی اعتقاد ندارد يا تمكين و تسليم ندارد و بالاخره رغبتی به آن ندارد و
به انگيزه رسيدن به آنجا كوچك‏ترين گامی برنمی‏دارد چگونه می‏توان توقع‏ داشت كه سر از آنجا در بياورد ؟ بی شك هر راهی به مقصد خودش منتهی‏ می‏گردد ، تا مقصد خدا نباشد به خدا منتهی نمی‏گردد .
قرآن كريم می‏فرمايد :
" هر كس ( فقط ) طالب دنيای نقد باشد ، آن مقدار كه بخواهيم به آنان‏ كه بخواهيم می‏دهيم ، سپس برای وی جهنم را قرار داده‏ايم كه نكوهيده و رانده شده وارد آن می‏گردد . و هر كس خواهان آخرت باشد و كوشش شايسته‏ آن را انجام دهد ، پس كوشش آنان مورد قدردانی قرار خواهد گرفت " . اسراء / 18 - . 19
يعنی اگر كسی سطح فكرش از دنيا بالاتر نباشد و هدفی عالی تر از دنيا نداشته باشد ، محال است كه به هدف عالی اخروی نائل گردد ، ولی لطف و كرم ما و خدايی ما ايجاب می‏كند كه از همان هدف دنيايی كه خواهان آن‏ است به او بهره‏ای بدهيم .

جهان ، سرزمين مستعد و مناسبی است برای كاشتن و روييدن و رشد كردن و درو كردن ، بستگی دارد به اينكه انسان چه بذری برای‏ رشد و پرورش انتخاب كند و چه محصولی بخواهد بدست آورد ، هر بذری انتخاب كند همان‏ بذر عينا در مزرعه مستعد و مناسب اين جهان رشد داده می‏شود .
از آنچه در اين بحث گفته شد ، قسمتی از مسائل مورد بحث حل می‏گردد .
روشنساختيم كه حسن فعلی برای پاداش اخروی عمل كافی نيست ، حسن فاعلی‏
هم لازم است
در اينجا فقط اشاره به يك نكته لازم است و آن اينكه ممكن است كسی‏بگويد برایحسن فاعلی ضرورت ندارد كه حتما قصد تقرب به خداوند در كارباشد ، اگر كسی عملخيری را به انگيزه وجدان و به خاطر عطوفت و رحمتی كه‏بر قلبش مستولی است انجامدهد ، كافی است كه عمل او حسن فاعلی پيداكند . به عبارت ديگر انگيزهانساندوستی برای حسن فاعلی كافی است ، همين‏كه انگيزه انسان " خود " نباشد حسنفاعلی پيدا می‏كند اعم از اينكه‏انگيزه " خدا " باشد يا " انسانيت " .
ايننكته قابل تأمل است . در عين اينكه ما مطلب بالا را تأييد نمی‏كنيم‏كه فرقینيست ميان اينكه انگيزه خدا باشد يا انسانيت در عين حال جدا معتقديم هر گاه‏عملی به منظور احسان و خدمت به خلق و به خاطرانسانيت انجام گيرد دررديف عملی كه انگيزه‏اش فقط " برای خود " است نيست . البته خداوندچنين كسانی را بی اجر نمی‏گذارد . در برخی احاديث وارد شده استكه‏مشركانی نظير " حاتم " با اينكه مشركند ، به خاطر كارهای خيری كه دردنيا كرده‏اند معذب نخواهند بود و يا تخفيفی در عذاب آنها داده می‏شود .
ازروايات زيادی كه در دست داريم كاملا می‏توان اين مطلب را استفاده‏كرد :
از حضرت امام موسی كاظم ( عليه‏السلام ) نقل می‏كند كه آن حضرت فرمود : در بنی اسرائيل مردی مؤمن همسايه‏ای كافر داشت . آن مرد كافر نسبت به‏همسايهمؤمن خود همواره نيكی و نيكرفتاری می‏كرد ، وقتی كه مرد ، خداوندبرای اوخانه‏ای ا ز نوعی گل بنا كرد كه مانع او از گرمای آتش بود و روزی‏او از خارجمحيط او كه محيط آتش بود به او می‏رسيد . به او گفته شد : اين‏به سبب نيكی ونيكرفتاری تو نسبت به همسايه مؤمنت می‏باشد. بحار الانوار ، چاپ كمپانی ، ج 3 ص . 377

به نظر من(شهيد مطهري) اگر افرادی يافت شوند كه نيكی به انسانهای ديگر و حتی نيكی‏ به يك جاندار اعم از انسان يا حيوان را - زيرا لكل كبد حراء اجر - بدون‏ هيچ چشم انتظاری انجام دهند ، و حتی در عمق وجدان خود از آن جهت خدمت‏ نكنند كه چهره خود را در آيينه وجود محرومين می‏بينند ، يعنی ترس از اينكه روزی چنين سرنوشتی داشته باشند عامل محرك آنها نباشد ، بلكه طوری‏ انگيزه احسان و خدمت در آنها قوی باشد كه اگر بدانند هيچ گونه سودی عايد آنها نمی‏شود و حتی يك نفر هم از كار آنها آگاه نمی‏گردد و احدی به آنها يك " بارك الله " هم نخواهد گفت باز هم آن كار خير را انجام می‏دهند ، و تحت تأثير عادت و امثال آن هم نباشند ، بايد گفت در عمق ضمير اين‏ انسانها نوری از معرفت خداوند هست ، و به فرض اينكه به زبان ، انكار كنند در عمق ضمير اقرار دارند ، انكارشان در واقع و نفس الامر انكار يك‏ موهومی است كه آن را بجای خدا تصور كرده‏اند و يا انكار يك موهوم ديگری‏ است كه آن را بجای بازگشت به خدا و قيامت تصور كرده‏اند ، نه انكار خدا و معاد واقعی .
ادامه دارد ....

[penitent]

در صفحة 285 داريم :

ايمان به نبوت و امامت

اكنون يك قسمت ديگراز مسأله را مورد بحث قرار می‏دهيم و آن اين است‏كه آيا غير مسلمانان كه موحدو به قيامت معتقدند و برای خدا كار می‏كنندوضعشان چگونه است ؟ در اينجا اكنون بحث ما درباره آن عده از مكتشفين و مخترعين وخدمتگزاران بهبشريت كه مادی و منكر خدا هستند و طبعا انگيزه‏های عملی‏آنها از حدود ماديات فراتر نمی‏رود نيست ، از بحث گذشته نظر ما درباره آنها از نظر منطق اسلام‏روشنشد . بحث ما در اين فصل درباره آن نيكوكارانی است كه به مبدأ ومعاد ايماندارند و طبعا می‏توانند در عمل آهنگ بالا كنند و برای مقصدی‏ماوراء ماديات عملنمايند
به نظر می‏رسد دخالت ايمان به انبياء و اولياء خدا در پذيرش اعمال از دو جهت است :
يكی اينكه معرفت آنان برمی‏گردد به معرفت خدا . در حقيقت شناختن خدا و شؤون او بدون معرفت اولياء خدا كامل نمی‏گردد ، به عبارت ديگر اينكه : شناختن خدا بطور كامل شناختن مظاهر هدايت و راهنمايی است . ديگر اينكه شناختن مقام نبوت و امامت از اين نظر لازم است كه بدون‏ معرفت آنان ، بدست آوردن برنامه كامل و صحيح ممكن نيست . فرق بزرگ بين يك نفر مسلمان نيكوكار و يك نفر كافر نيكوكار اين است‏ كه كافر نيكوكار از آن جهت كه دارای برنامه صحيح و درست نيست ، احتمال‏ موفقيتش ناچيز است ، ولی يك نفر مسلمان از آن جهت كه خود را به دينی‏ تسليم كرده است كه برنامه‏ای جامع و صحيح دارد ، اگر برنامه خويش را درست و صحيح اجرا كند موفقيتش قطعی است . عملی صالح ، تنها احسان به‏ خلق نيست ، تمام واجبات و محرمات و مكروهات و مستحبات ، جزء برنامه‏ عمل صالح است . مسيحی متدينی كه به خاطر دوری از اسلام فاقد برنامه صحيح‏ است از مواهب عظيم اين برنامه محروم است ، زيرا ممنوعاتی را كه نبايد ، مرتكب می‏شود ، مثلا شراب نبايد بنوشد و می‏نو شد . می‏دانيم كه ممنوعيت شراب به واسطه زيانهای فردی و اجتماعی و روحی آن‏ است و طبعا آنكه شراب می‏نوشد زيانهای شراب به او می‏رسد و از اين نظر مانند كسی است كه از راهنمايی پزشك محروم است و به واسطه اين محروميت‏ ، كاری می‏كند كه پيش از وقت ، قلب يا كبد يا اعصاب خود را بيمار ، و عمر خود را كوتاه‏می‏كند .
در برنامه اسلام ، پاره‏ای دستورهاست كه عمل به آنها شرط تكامل روحی ومعنوی است . بديهی است يك نفر غيرمسلمان هر اندازه بی نظر و بی تعصب‏وخالی از عناد باشد ، به واسطه محروميت از استفاده از برنامه كامل‏انسانيت ، ازمزايای آن محروم خواهد ماند .
فرق بين نيكوكار مسلمان و نيكوكار غير مسلمان را می‏توان چنين بيان كرد كه نيكوكار مسلمان همچون مريضی است كه تحت مراقبت و دستور يك طبيب‏ حاذق برنامه دارد ، غذا و دوايش همه به دستور طبيب است ، هم از لحاظ نوع دوا و غذا و هم از لحاظ وقت آن و هم از لحاظ اندازه آن كاملا طبق‏ دستور عمل می‏كند ، ولی نيكوكار غير مسلمان همچون مريضی است كه برنامه‏ ندارد و خودسرانه كار می‏كند ، هر غذا يا دوائی كه به دستش می‏رسد می‏خورد ، چنين مريضی ممكن است احيانا يك دوای مفيد بخورد و نتيجه خوب بگيرد ، ولی همينطور هم ممكن است دوائی را كه زيانبار و مهلك است مورد استفاده‏ قرار دهد ، همچنين ممكن است يك غذای مناسب بخورد ولی با ناپرهيزی بعدی‏ و خوردن غذای نامناسب ، اثر مفيد غذای اول را هم خنثی كند .
با اين بيان روشن می‏گردد كه تفاوت بين مسلمان و خداشناس غيرمسلمان‏ اين است كه مسلمان ، خداشناسی است كه برنامه صحيح دارد ولی خداشناس‏ غير مسلمان كارهايش بدون برنامه صحيح است ، به عبارت ديگر مسلمان ،
هدايت يافته است و غير مسلمان هر چند خداشناس باشد ، هدايت نايافته‏ است . قرآن كريم در همين زمينه می‏فرمايد :
« فان اسلموا فقد اهتدوا »( آل عمران / . 20) .
" اگر تسليم برنامه محمدی شدند پس راه را يافته‏اند " .
از مجموع آنچه در چند فصل اخير گفتيم معلوم شد كه همه غير مسلمانان از نظر مأجور بودن در قبال اعمال خير ، يكسان نيستند ، ميان غير مسلمانی كه‏ به خدا و قيامت معتقد نيست و غير مسلمانی كه به خدا و قيامت معتقد هست ولی از موهبت ايمان به نبوت محروم است تفاوت عظيم است . برای‏ دسته اول امكان انجام يك عمل مقبول عند الله نيست ولی برای دسته دوم‏ هست . اين دسته ممكن است با شرايطی به بهشت بروند ، ولی برای دسته اول‏ ممكن نيست . به نظر می‏رسد فلسفه اينكه اسلام ميان مشركان و اهل كتاب در همزيستی تفاوت قائل است ، مشرك را تحمل نمی‏كند ولی اهل كتاب را تحمل‏ می‏كند ، مشرك را مجبور به ترك عقيده می‏كند ولی اهل كتاب را مجبور به‏ ترك عقيده نمی‏كند همين است كه مشرك يا منكر خدا به واسطه شرك و انكار ، باب نجات را برای ابد به روی خود بسته است ، در شرايطی است كه از عبور از طبيعت مادی و صعود به ملكوت و بهشت جاويدان ، برای هميشه خود را محروم كرده است ، ولی اهل كتاب در شرايطی هستند كه می‏توانند ولو به‏ طور ناقص عمل صالح انجام دهند و با شرايطی نتيجه آن را بيابند :
قرآن كريم خطاب به اهل كتاب می‏فرمايد :
« تعالوا الی كلمه سواء بيننا و بينكم ان لا نعبد الا الله و لا نشرك به‏ شيئا و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله »( آل عمران / . 64) .
" بياييد به سوی يك كلمه و يك عقيده مشترك ميان ما و شما ، و آن‏ اينكه جز خدا چيزی را نپرستيم و چيزی را شريك خداوند قرار ندهيم ، و بعضی از ما بعضی ديگر را مطاع و ارباب خود نشمارد " . قرآن كريم با اهل كتاب چنين صلائی داده است ولی هرگز با مشركان و منكران ، چنين صلائی نداده و نمی‏دهد .

پايان...

[Hakim]

سلام بر شما

مطالب خوب و مفيدي بود .
ولي توصيه مي كنم مختصر و كوتاه بنويسيد تا همه حوصله خوندن و استفاده از مطالب مفيد شما را داشته باشند .
من هم مطالب كوتاهي عرض ميكنم .
گنهكارانى كه از فضل و رحمت بى پايان الهى استفاده نكنند و با بار گناه وارد قيامت شوند ، به ميزان جرم و گناهشان در جهنم مى مانند و آن گاه كه از آلودگى و گناه پاك شوند ، وارد بهشت مى شوند . فقط عده اى همچون كافران و منافقان معاند براى هميشه در جهنم باقى خواهند ماند:
«إنّ اللّه جامع المنـفقين و الكـفرين فى جهنّم جميعًا» (نساء ، 140) ; «أولـئك أصحـب النّار هم فيها خـلدون» (آل عمران ، 116 و مجادله ، 17) همان گونه كه بهشتيان براى هميشه در بهشت خواهند بود .

[penitent]

سلام ، از اينكه مطالب را خوانديد ، ممنونم
حرف شما صحيح است ، بايد كمي خلاصه نوشت ، ولي بايد قبول كنيم برخي از مسائل با يك جواب خلاصه ( آري يا خير ، آنهم اين سوال) حل نميشه و گاهي بايد چندين تومار نوشت تا ديگر جاي هيچ سوالي نماند، مطالب فوق را بنده به صورت خلاصه از كتاب عدل الهي شهيد متفكر مطهري(ره) نوشتم و مجبور بودم كه مطالب را اينقدر زياد بنو يسم ، تا جاي هيچ سوالي براي كسي نماند و توصيه ام اينست كه اين كتاب را حتما مطالعه نماييد :
با موفقيت روز افزون براي شما و اعضاي اين انجمن //
دانلود كتاب عدل الهي متفكر شهيد مطهري(ره)
http://www.aviny.com/Library/Motahari/books/67/book.zip

[sara.m]

سلام ، از اينكه مطالب را خوانديد ، ممنونم
حرف شما صحيح است ، بايد كمي خلاصه نوشت ، ولي بايد قبول كنيم برخي از مسائل با يك جواب خلاصه ( آري يا خير ، آنهم اين سوال) حل نميشه و گاهي بايد چندين تومار نوشت

حق با شماست
منظور اين نيست كه خلاصه كنيد ، مطالب طولانيتان را در چند پست ارسال بفرماييد تا خواندش براي ديگران راحت تر باشد