معرفی رسم الخط های قرآنی

[saeed623]

بسم الله الرحمن الرحیم
نظر به اهمیت قرآن در میان ما مسلمانان به ویژه ایرانیان عاشق قرآن خط و رسم الخط قرآنی در میان ما ایرانیان از معنویت خاصی برخوردار است لذا در این كانون گفتمان قرآنی برآن شدیم تا به معرفی خطوط قرآنی بپردازیم از شما كاربرگرامی تقاضا دارم تا مارا دراین امر یاری كنید

[askari110]

بسم الله الرحمن الرحیم
نظر به اهمیت قرآن در میان ما مسلمانان به ویژه ایرانیان عاشق قرآن خط و رسم الخط قرآنی در میان ما ایرانیان از معنویت خاصی برخوردار است لذا در این كانون گفتمان قرآنی برآن شدیم تا به معرفی خطوط قرآنی بپردازیم از شما كاربرگرامی تقاضا دارم تا مارا دراین امر یاری كنید

باسلام

طيق نظر دانشمندان علوم اسلامي رسم الخط بر دو نوع است :

1- رسم الخط قياسي :كه در آن كلمات مطابق با تلفظ نوشته مي شود(مگر در موارد استثنايي)به عبارت ديگر اين نوع رسم الخط قاعده مند مي باشد وآن را رسم الاملاءنيز مي گويند.

2- رسم الخط اصطلاحي :كه در حقيقت نگارش خاص كلمات قرآن است.اين نوع رسم الخط را رسم المصحف يا رسم عثماني يا رسم توفيقي نيز مي گويند.

رسم المصحف مي گويند از آن جهت كه اين نوع نگارش مخصوص مصحف (قرآن كريم)مي باشد.

رسم عثماني مي گويندازآن جهت كه اين نوع نگارش در قرآنهايي كه زمان عثمان تهيه گرديد وبه شهرهاي مهم ارسال شد به كار رفته است.

ورسم توقيفي مي گويند به دليل آن كه برخي اين نوع رسم را (كه مخصوص قرآن است )توقيفي مي دانند.

طبق بررسي هاي انجام شده قرآنهايي كه در كشورهاي اسلامي چاپ مي شود بر دو نوع است برخي از آنها طبق رسم المصحف(رسم الخط اصطلاحي )كتابت شده اند وبرخي بر اساس رسم الخط قياسي.

ادامه دارد(انشاءالله)

[اخلاقي]

خط و اعراب قرآن مجيد

قرآن مجيد در زمان پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله وسلم و قرنهاي اول و دويم با خط كوفي استنساخ ميشد و ابهام خط كوفي (چنانكه گذشت) پيدايش سازمان حفظ و روايت و قرائت را ايجاب ميكرد در عين حال اشكال ابهام بطور كليت و عموم حل نميشد و تنها حفاظ و روات بودند كه تلفظ صحيح قرآن را آشنا بودند و براي هر كسي كه مصحف را باز ميكرد و ميخواست تلاوت نمايد قرائت صحيح آسان نبود.
از اينروي در اواخر قرن اول هجري ابوالاسود دئلي از اصحاب علي عليه السلام براهنمائي آنحضرت دستور زبان عربي را كه نوشته بود بامر عبدالملك خليفه اموي نقطه گذاري حروف را بنا گذاشت و باين ترتيب ابهام خط تا اندازه اي رفع شد.
ولي باز مشكل ابهام في الجمله حل ميشد نه بالجمله تا اينكه خليل بن احمد نحوي معروف كه واضع علم عروض بود اشكالي براي كيفيات تلفظ حروف وضع كرد: مد، تشديد، فتحه، كسره، ضمه، سكون، تنوين منضم بيكي از حركات سه گانه، روم، اشمام. و باين نحو ابهام تلفظ رفع شد.
و پيش از آن مدتي با نقطه بحركتهاي حروف اشاره ميشد بجاي فتحه بالاي حرف در اولش نقطه اي ميگذاشتند و بجاي كسره زير حرف در اول و بجاي ضمه بالاي حرف طرف آخرش و اين روش گاهي موجب مزيد ابهام ميشد

[NASIME BEHESHT]

آشنايي با رسم الخط قرآن نياز تمامي اعضاي جامعه اسلامي است.





آشنايي با رسم الخط قرآن نياز تمامي اعضاي جامعه اسلامي است كارشناس مركزطبع ونشر قرآن آشنايي با رسم الخط قرآن را نياز تمامي اعضاي جامعه اسلامي دانست درحالي كه تنهاكارشناسان با اين ويژگي ها آشناهستند. به گزارش خبرگزاري شبستان، سيدمهدي سيف، مدرس و كارشناس قرآني در نخستين نشست از سلسله نشست هاي بخش آموزش شانزدهمين نمايشگاه بين المللي قرآن با اشاره به تعريف رسم الخط قرآن گفت: قرآن با مشخصات خاص، رسم الخط قرآن نام دارد كه بخش هايي از آن شبيه رسم الخط فارسي است و بخش هايي نيز مستقل و متفاوت خاص رسم الخط قرآن است.

وي درباره تفاوت رسم الاملاء و رسم المصحف گفت: رسم الاملاء كتابت معمولي زبان عربي است كه در حالت عادي نوشته مي شود اما رسم المصحف فقط ويژه كتاب قرآن است.

رسم الخط قرآن دو بخش دارد يكي مربوط به حروف الفبا و كلمات (رسم المصحف) و ديگري مربوط به حركات و علائم (ضبط المصحف) مي شود.

سيف درباره جايگاه و اهميت رسم المصحف در جامعه قرآني گفت: آشنايي با رسم الخط قرآن مورد نياز تمامي اعضاي جامعه اسلامي است درحالي كه تنها كارشناسان با ويژگي هاي خاص آن آشنا هستند.

وي رسم الخط قرآن را وسيله آشنايي و ارتباط با قرآن دانست و اظهارداشت: هر چه رسم الخط قانونمندتر و آسان تر باشد، ارتباط با آن آسان تر است.

وي خاطرنشان كرد: قرآن مطابق شيوه كتابت دوران اسلام نوشته شد و بعد در طول تاريخ مطابق تكامل و تطور املاء و رسم الخط از نظر خوشنويسي و عناصر كتابت تغيير يافته است. با توجه به حساسيت مسلمانان در جلوگيري از تحريف قرآن، از نظر حروف كتابت قرآن هيچ تغييري نداشته است اما ضرورت علامت گذاري و اعراب گذاري حروف قرآن با گذر زمان بيشتر احساس مي شود.

[NASIME BEHESHT]

اين مدرس قرآن ادامه داد: در طول تاريخ قرآن از حروف و كلمات ثابت بود اما از نظر اعراب و علامت گذاري تغيير كرد. زبان عربي از هر دو جهت تغيير كرده است و اين باعث ايجاد شكاف و تفاوت نگارش عربي يا خط قرآن شد.

وي افزود: كمبود برخي حروف، اضافه بودن آنها، اتصال و انفصال كلمات ازجمله اين تفاوت ها بود كه با روش علامت گذاري مشكل آن مرتفع شد. رسم الخط قرآن براي حفظ امانت و دوري از تحريف تغيير نمي كند اما اعراب گذاري آن در حركات و علامت ها شيوه هاي مختلف دارد.

اين كارشناس قرآني بااشاره به رسم الخط هاي كشورهاي مختلف گفت: در مصر يك رسم الخط به نام رسم الخط مصري رايج است. در آسياي شرقي شبه قاره هند، پاكستان، افغانستان و منطقه سيستان و بلوچستان رسم الخط هندي در تركيه و آسياي صغير رسم الخط عثماني و در ايران هم رسم الخط ايراني رايج است البته در ايران انواع رسم الخط هاي ارايه شده است.

اين كارشناس مركز طبع و نشر قرآن كريم تصريح كرد: در ايران علاوه بر اينكه همه رسم الخط ها استفاده مي شود، يك رسم الخط جديد ابداعي هم به كارگرفته مي شود. در ايران به دليل كثرت جمعيت ترك زبان رسم الخط ترك با سه منشاء عثماني نيز بسيار مورد توجه است. پس از پيروزي انقلاب اسلامي خط عثمان طه رونق پيدا كرده است. عثمان طه خوشنويس اهل دمشق بود كه حدود 30 سال پيش حلقه وصل بين خط هنري (تداخل و تركيب براي زيبايي) با خط حروفچيني (منظم و روزنامه اي) ايجاد كرد و تركيب حروف را كم كرد.

سيف افزود: عثمان طه به جاي قلم ني، از قلم فلزي استفاده كرد، اين دو مقوله باعث شد خط وي ويژگي هاي هر دو خط هنري و حروفچيني را داشته باشد و چشم نواز باشد.

وي با اشاره به مزاياي خط عثمان طه گفت: خط عثمان طه بين مردم بسيار مقبول و موفق شد چون هم ويژگي هاي خط هنري و زيبايي آن را داشت و هم مانند خط حروفچيني براي عموم مردم خوانا بود. شيوه علامت گذاري عثمان طه شيوه مصري است

[NASIME BEHESHT]

سيف درباره رسم الخط كتاب هاي درسي گفت: رسم الخط كتاب هاي درسي دو مسير را طي مي كند. در كلاس اول دبستان، كلمات قرآن براساس نگارش فارسي و كلمات فارسي است اما در كلاس هاي سوم دبستان به بعد به رسم الخط كم علامت مركز طبع و نشر مي رسد و در حال حاضر هم كتاب هاي درسي دانش آموزان به ويژه در كلاس پنجم به طور كامل با اين رسم الخط است.

بنابراين گزارش در ادامه نشست رضا نباتي، كارشناس برنامه ريزي قرآن دفتر برنامه ريزي و تأليف كتب درسي وزارت آموزش و پرورش، گفت: توجه به تجويد در رسم الخط قرآن از ويژگي هاي مثبت خط عثمان طه است اما براي ايرانيان در ابتداي كار آشنا نيست و قاريان نوجوان ايراني با حروف صدادار، تشديد و جزئيات آن مشكل دارند.

اين كارشناس آموزش قرآن خاطرنشان كرد: طرح ارتقاي آموزش قرآن در پايه سوم ابتدايي امسال اجرا مي شود كه دانش آموزان از ابتدا با خود قرآن آشنا مي شوند و به قرآن كامل به صورت عملي مراجعه مي كنند تا انس و ارتباط آنها تقويت شود. قرآن هاي مختصر 10 جزئي در اين طرح به دانش آموزان ارايه مي شود.

وي اظهارداشت: عموم مردم درجه اول باسواد فارسي خود قرآن را مي خوانند و تفاوت هاي آن با رسم الخط عربي را در نظر نمي گيرند و اين موجب مي شود كه نتوانند راحت و روان قرآن بخوانند يا به اشتباه بيفتند. اين مشكل باعث مي شود.

[NASIME BEHESHT]

نباتي بااشاره به رسم الخط جديد ايراني به نام رسم الخط كم علامت گفت: ضعف ها و اشكالات در رسم الخط هاي مختلف در رسم الخط جديد ايراني به حداقل رسيده و امتيازات و محاسن رسم الخط هاي ديگر در آن جمع بندي شده است. نام آن فعلاً موقتي است اما كارشناسان جهان اسلام آن را مي پذيرند چون ساده است و براي آموزش قرآن پركاربرد است. خلوت و كم علامت، نزديك به فارسي است و ساده ترين شيوه آموزشي در عين اعتبار تاريخي و مستند بودن به شمار مي آيد.

همچنين مرعشي، استاد قرآن و كارشناس رسم الخط قرآن در ادامه نخستين نشست تخصصي بخش آموزش با عنوان نقش رسم الخط در آموزش قرآن گفت: در كشورهاي اسلامي معمولاً يك يا دو رسم الخط رايج است. به عنوان مثال در كشورهاي عربي فقط عثمان طه اما در تركيه در كنار عثمان طه، رسم الخط تركي و عثماني نيز وجود دارد.

اين كارشناس مركز طبع و نشر قرآن كريم خاطرنشان كرد: يكسان بودن رسم الخط در كشورهاي عربي امر آموزش قرآن را بسيار آسان كرده است. در ايران چهار رسم الخط شيوه مصري(عثمان طه)، شيوه ايراني، شيوه هندي و شيوه تركي رايج است. تنوع اين رسم الخط ها عامل ايجاد مشكلاتي در آموزش قرآن است.

وي افزود: در رسم الخط جديد ايراني، هدف مانوس شدن مخاطب ايراني با رسم الخط قرآن است. در اعراب گذاري، خط به خط فارسي نزديك شده و باعث مي شود با اين آساني، سن آموزش قرآن كاهش مي يابد. اما اين شيوه هنوز در سطح جامعه رواج پيدا نكرده و اين امر مربوط به مشكلات ناشر است كه ناشرين بايد به استفاده از اين روش تشويق شوند.

شايان ذكر است نخستين نشست بخش آموزش شانزدهمين نمايشگاه بين المللي قرآن با عنوان "نقش رسم الخط در آموزش قرآن" يكشنبه دهم شهريور از ساعت 30/17 تا 19 در سالن جلسات نمايشگاه برگزار شد.

منبع: گروه درسي قرآني

[CROFTON]

Its really appreciative work and I hope you will keep it up as well

[CROFTON]

nice work, just carry on.

[marrydavidson101]

کلمه انما در آیه انحصار خواست خداوند متعال را میرساند و میفهماند که خدا خواسته است رجس و پلیدی را تنها از شما اهل بیت دور کند و به آنها عصمت عطا کند قطعا مراد از اهل بیت در قرینه ای که درخود آیه است (و آن تفاوت ضمیرهاست)زنان آن حضرت نیستند چون هیچ گاه صحیح نیست قرآن کریم ضمیر مردان را به زنان ارجاع دهد و بگوید : “عنکم” : بلکه اگر مقصود همسران اهل بیت بودند باید میفرمود: (عنکن)و روایات متعددی که در تفسیر این آیه از منابع معتبر اهل سنت و شیعه و از شخص پیامبر اکرم نقل شده است ثابت میکند که مخاطب در این آیه پیامبر اکرم و علی و فاطمه و حسن و حسین (ع) میباشند