صلاحیت یا جناحیت ؟!

[Hakim]

مرورى به آياتى كه درباره انتخاب افراد از سوى خداوند يا پيشوايان معصوم(عليهم السلام) آمده، ما را به اين مطلب رهنمون مى سازد كه در انتخاب افراد در هر جايى مسلمان بايد صلاحيت افراد و تعهد آنان را ملاك قرار دهد.
در داستان انتخاب طالوت در قرآن آمده است، برخى انگيزه هاى غير الهى، مانند نَسَب عالى و ثروت فراوان را ملاك انتخاب فرمانده و رهبر مى دانستند گفتند: چگونه او بر ما حكومت كند با اين كه ما از او شايسته تريم و او ثروت زيادى ندارد»، ;(بقره،247)ولى پيامبرشان در مورد انتخاب طالوت به آنان گفت خدا او را بر شما برگزيد و او را در علم و ]قدرت[ جسم وسعت بخشيده است.»;(بقره،247)1
از اين آيه و رواياتى كه تعصب هاى قبيله اى و گروهى و هواى نفس را در انتخاب افراد به شدت مذمت مى كند، فهميده مى شود، امت اسلامى، در انتخابات دو وظيفه بسيار حساس بر عهده دارد كه اگر آن ها را رعايت نكند، وظيفه دينى خود را انجام نداده و در پيشگاه خداى متعال مقصر است.
وظيفه اول: فردى را كه مى خواهد انتخاب كند، تنها براى رضاى خدا و مصلحت امت اسلامى انتخاب نمايد و در انتخاب او هيچ انگيزه اى، غير از انتخاب اصلح كه تنها راه حاكميت صالحان است نداشته باشد.
وظيفه دوم: منتخب خود را به طور كامل شناخته و او را در ديانت و صداقت، امتحان كرده باشد و ميزان كارايى او را براى كارى كه انتخاب مى كند بداند. چنان كه در قرآن كريم آمده است: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤَدُّوا الاَْمَـنَـتِ إِلَى أَهْلِهَا;(نساء،58) خدا به شما فرمان مى دهد كه امانت ها را به صاحبانشان بازگردانيد». امروز، اداره جامعه اسلامى، امانتى است كه از سوى مردم به مسئولين سپرده مى شود، لذا وظيفه مردم است اين امانت را به كسانى كه اهليت و صلاحيت دارند بسپارند.2
حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) نيز در ضمن آيين نامه حكومتى كه براى مالك اشتر مى نويسد به او مى فرمايد: بخيل را در مشورت كردن دخالت نده كه تو را از نيكوكارى باز مى دارد و از تنگدستى مى ترساند. ترسو را در مشورت دخالت نده كه در انجام كارها روحيه تو را سست مى كند. حريص را نيز در مشورت دخالت نده كه حرص را با ستمكارى در نظرت زينت مى دهد...بدترين وزيران تو كسى است كه پيش از تو وزير بدكاران بوده و در گناهان آنان شركت داشته، پس مبادا چنين افرادى محرم راز تو باشند...تو بايد جانشينانى بهتر از آنان داشته باشى كه قدرت فكرى امثال آنان را داشته، اما گناهان و كردار زشت آن ها را نداشته باشند. كسانى كه ستمكارى را بر ستمى يارى نكرده و گناهكارى را در گناهى كمك نرسانده باشند.3




1.ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 2، ص 247، دارالكتب الاسلا
2. ر.ك: انتخابات از نظر اسلام و قانون اساسى، يحيى سلطانى، ص 77، نشر ماهنامه پاس
3. نهج البلاغه، نامه 53.

[از قرآن بپرس]

انتخابات يك مسئله ملّي به نظر مي رسد. افراد مختلفي با سليقه ها و گرايش هاي متفاوت در عرصة انتخابات حضور پيدا مي كنند و با رأي مردم انتخاب مي شوند.
انتخابات نيز از جمعه موضوعاتي است كه نمي توان بدون مشورت در آن شركت كرد و به طور دلخواهي رأي داد. براي انتخاب فرد اصلح و شايسته ابتدا مي بايست به كارنامه كانديداها مراجعه كرد و سپس با مشورت افرادي كه از تجربه برخوردارند، شخصي را كه متخصص و متعهّد است، انتخاب نمود.
امام سجاد(ع) در رسالة حقوق مي فرمايد: "حق كسي كه از تو مشورت مي خواهد، اين است كه اگر عقيده و نظري داري، در اختيار او بگذاري. اگر درباره آن چيزي نمي داني، او را به كسي راهنمايي كني كه مي داند اما حق كسي كه مشاور تو است، آن است كه اگر نظري داد و تو موافق نيستي، او را متهم نكني".
وظيفه رأي دهنده، انتخاب بهترين گزينه است، يعني از ميان جمعي كه در انتخابات به عنوان كانديدا حضور پيدا مي كنند، فردي را كه مناسب تر است انتخاب كند. وظيفه انتخاب شونده اين است كه رأي مردم را امانتي گران بها بداند و به شعار تبليغاتي خود جامه عمل بپوشاند تا رضاي خدا و خلق را به دست آورد و خواسته هاي مردمي را كه به او رأي داده اند، پيگيري نمايد و از هر كوششي دريغ نكند.
پي نوشت:
تفسير نمونه، ج 3، ص 147.

[Hakim]

«دفاع» امرى عقلايى و شرعى است و بر همگان واجب است از كيان اسلام و حكومت و جامعه اسلامى دفاع كنند و يكى از صحنه هاى پر شور دفاع از كيان اسلام و مسلمانان و به ويژه حكومت اسلامى، حضور در سنگرهايى است كه اميد دشمنان را به نااميدى مبدل مى سازد و از جمله اين سنگرهاى عمومى، انتخابات و مانند آن است و اساساً چنين حضورهاى عمومى و پرشور باعث همدلى و استحكام حكومت اسلامى به پشتوانه مردم است و اين همدلى و وحدت به شكل هاى گوناگون مورد تأكيد قرآن قرار گرفته است; چنان كه در آيه 46 سوره انفال مى خوانيم «و از خدا و فرستاده او فرمان بريد و با هم نزاع و ستيزه مكنيد كه سست و بيمناك مى گرديد و تسلط و حكومتتان از ميان مى رود و نسيم پيروزى بر شما نمىوزد...» و يا در آيه 60 همين سوره آمده است: «واَعِدّوا لَهُم مَا استَطَعتُم مِن قُوَّة و...; و در برابر آن ها ]دشمنان[ آن چه توانستيد از نيرو و اسبان بسته و آماده شد، مهيا سازيد كه بدين وسيله دشمن خدا و خود و دشمنان ديگرى را ـ غير آن ها كه شما نمى شناسيد ]و [خداوند آن ها را مى شناسد ـ بترسانيد...»
بنابراين، از آن جا كه حضور مردم در برخى مراسم، مانند راهپيمايى، انتخابات و جز اين ها، به تقويت نيروى خودى و تضعيف دشمن مى انجامد، به دستور قرآن كريم، بر همگان لازم و ضرورى است.