گفتگویی با حجت الاسلام علی کرمی ‌فریدنی

[ریحانه]

اولین گام برای شناخت قرآن ترجمه است

خبرگزاری رسا ـ مترجم قرآن کریم گفت: برخلاف كسانی كه گمان می‌كنند ترجمه کار آسانی است من فکر می‌کنم ترجمه از نویسندگی مهمتر و پیچیده‌تر است.

یکی از مهم‌ترین عناصر فهم قرآن کریم برای ما فارسی زبانانی که عمدتاً نمی‌توانیم از متن عربی قرآن بهره کافی را ببریم، عنصر ترجمه است که اگر به‌خوبی صورت گیرد تا اندازه‌ای فهم اولیه این کتاب الهی را آسان خواهد کرد. در حال حاضر ترجمه‌های فرآوانی وارد بازار شده که در عین زیبایی و لطافت، هنوز نتوانسته است عموم مردم جامعه را با نثری روان و شیوا بهرمند سازد.
به‌همین جهت گفت‌وگویی را با حجت الاسلام علی کرمی ‌فریدنی، یکی از مترجمان قرآن کریم به‌انجام رسانده‌ایم ...

[ریحانه]

‌یکی از بحث‌ها در مسأله مهجوریت قرآن، ترجمه قرآن است که بسیاری از ترجمه‌هایی که صورت گرفته با همه وزانت و ارزشمندی، کمک چندانی به‌مخاطب برای فهم قرآن نمی‌کند. اگر ممکن است گفت‌وگو را با همین موضوع شروع کنیم.


ترجمه در مسیر فهم رازهای قرآن چه جایگاهی می‌تواند داشته باشد؟

اگر بنا شد ما کتاب خداوند را مانند کتاب طبیعت ببنیم برای شروع باید با ترجمه و تفسیر آن آشنا شویم. در نتیجه می‌توان گفت اولین گام برای شناخت قرآن، ترجمه قرآن است. اما این‌که آیا در این راه ما گام‌های مهم و جدی‌ برداشته‌ایم یا نه؟ باید بگویم با این‌که از دهه هفتاد شاهد نهضت ترجمه در ایران بودیم، ولی هنوز به‌نقطه مطلوبی نرسیده‌ایم.

[ریحانه]

رسا ـ شروع این نهضت از کجا و توسط چه کسانی آغاز شد؟

شروع این نهضت از«دارالقرآن» آیت الله گلپایگانی شروع شد. به‌این ترتیب که ترجمه‌ای را برای چاپ به ‌دارالقرآن آوردند. وقتی این ترجمه برای ارزیابی به‌دست ما رسید، چون بنده هم جزو هیئت علمی‌ و بخش تحقیقات دارالقرآن بودم با دقت و بررسی‌هایی که انجام دادیم اشکالات متعددی بر این ترجمه وارد شد و همین امر باعث شد مصمم شویم تا ببنیم ترجمه‌هایی مانند ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای و ترجمه‌ای که از تفسیر نمونه و سایر ترجمه‌ها صورت گرفته چگونه است که متوجه شدیم ترجمه‌ها ضمن تلاش‌های و گام‌های بسیار خوبی که برای آنها برداشته شده، نقایص و کاستی‌های زیادی دارند. لذا مقالاتی در«کیهان اندیشه» با عنوان«مترجمان دارالقرآن» نگاشته و چند ترجمه‌ای که در بازار بود مورد نقدوبررسی قرار گرفت. در نتیجه این مسأله بازتاب بسیار زیادی داشت و از همان وقت ترجمه‌های دیگری بر قرآن نگاشته شد که شاید تا امروز بیش از سی ترجمه در بازار موجود است

.

[ریحانه]

رسا ـ یعنی همان مقالات سبب شکل گرفتن نهضت ترجمه در کشور شد؟

همین طور است. واقعاً باید عرض کنم که آن بحث و نقدها باعث تحول در این زمینه شد که یکی از این ترجمه‌ها هم ترجمه بنده است که حدود ده سال برای آن وقت صرف کردم و در همایش اهل قلم هم موفق به کسب رتبه ‌اول شد.

[ریحانه]

رسا ـ بحث ترجمه را در قبل و بعد از انقلاب چگونه ارزیابی می‌کنید؟



قبل از انقلاب مطرح‌ترین تفسیر معاصر تفسیر المیزانِ علامه طباطبایی و بعد از آن تفسیر نمونه آیت الله مکارم و گروهشان بود. در گوشه‌وکنار هم تفسیرهایی نوشته می‌شد، ولی در مجموع قبل از انقلاب در سطح عالی برای فضلای حوزه، تفسیر المیزان و برای توده مردم و دانشگاهیان تفسیر نمونه و چند جلد تفسیر مرحوم آیت الله طالقانی موجود بود. یک جلد تفسیر«نوین» از ‌مرحوم شریعتی هم وجود داشت که تفسیر وزینی هم بود. اما بعد از انقلاب پابه‌پای بحث بازگشت به‌ قرآن و اسلام تفسیرهای متعددی هم نوشته شد که از نظر کمیت شاید هم کیفیت از قبل از انقلاب بهتر است..


.

[ریحانه]

رسا ـ مترجم قرآن کریم باید دارای چه ویژگی‌هایی باشد تا بتواند ترجمه قابل قبولی را ارائه کند؟

شرایط ایده‌آل که بسیار گسترده و مفصل است، یعنی کسی که می‌خواهد مترجم زبردست و ماهر و اندیشمندی باشد برای شروع لازم است به ‌زبان مبدأ آشنایی کامل داشته باشد. فرض بفرمایید اگر آیه‌ای خوانده می‌شود بتواند آیه را تجزیه‌وتحلیل و ترجمه کند. مترجم باید ادبیات عرب را خوانده باشد و افزون براین با علوم قرآن و علوم تفسیر آشنایی داشته باشد. همچنین با روایات به‌ویژه روایاتی که در رابطه با تفسیر قرآن کریم وارد شدهاست، آشنا باشد، چون بخشی از آیات قرآن به‌وسیله روایاتی که از ائمه پرسیده شده یا این‌که خود آن بزرگواران مقدمتاً فرموده‌اند، تفسیر شده است. چنانچه تفاسیری هستند که از آغاز تا پایان به‌وسیله روایات تفسیر می‌شود مانند تفسیر«نورالثقلین» تالیف عبدعلی‌بن‌جمعة العروسی حویزی و «برهان» نوشته سیدهاشم بحرانی. چنانچه خود علامه در تفسیرالمیزان در قسمت‌‌هایی از روایات استفاده می‌کند...


.