محمدبن جرير طبري

[ریحانه]

هو المحبوب

محمدبن جرير طبري را نخستين مفسر قرآن و كتاب وي با نام «جامع‌البيان عن تاويل آي ‌القرآن» را نخستين تفسير قرآن دانسته‌اند.

از اين رو نام «پدر تفسير قرآن»، شايسته طبري است. اين تفسير كه به «تفسير كبير» معروف است، مبناي بسياري از تفسيرهاي بعدي در جهان اسلام قرار گرفت. اين تفسير بعدها درزمان سامانيان و توسط بلعمي به فارسي برگردانده شد.مطلب حاضر نخست، نگاهي دارد به زندگي‌نامه طبري و آنگاه ويژگي‌هاي تفسيري وي.

***

ابوجعفر محمدبن جريربن يزيدبن كثيربن غالب طبري الآملي(1) (224/225-310ه) از ستارگان پرفروغ علم و دانش در قرن سوم و اوايل قرن چهارم است. او در بيشتر علوم زمان خود تخصص داشت به ويژه، حديث، فقه، تفسير، اخبار و لغت. او در آمل چشم به جهان گشود. پدرش در آن ديار زمين كشاورزي داشت. او در هفت سالگي قرآن را حفظ كرد و براي مردم نماز مي‌‌گزارد و در 9 سالگي حديث مي‌‌نوشت. 2

طبري در يك‌جا براي تحصيل علم چندان درنگ نمي‌كرد و در جستجوي استادان خبره‌تر مدام از اين شهر به آن شهر مي‌‌رفت. تو گويي در اين امر وسواس داشت. او ابتدا به ري رفت و در آنجا نزد استادان بنام حديث درس خواند. سپس به بغداد رفت و در آنجا نيز از محضر اساتيدي چند كسب فيض نمود. از آنجا به كوفه آمد.

در كوفه نزد استادان بنامي كسب علم كرد از جمله آنان محمدبن علاء همداني معروف به «ابي‌كريب» بود. ابي‌كريب روحيه‌اي خشن داشت. طبري مي‌‌گويد: «با اصحاب حديث كنار در خانه او رفتيم و همراهان با التماس و استدعاي آميخته با گريه از او مي‌‌خواستند، حديثي براي آنها قرائت كند.

ابي‌كريب گفت: كداميك از شما از احاديثي كه از من كتابت كرديد به ياد داريد؟ همراهان به يكديگر مي‌‌نگريستند و سرانجام نگاه‌ها به سوي من معطوف گشت. به من گفتند، تو به ياد داري؟ گفتم: آري.آنها او را به من ارجاع دادند. ابي‌كريب از من پرسيد: كداميك را به خاطر داري؟ گفتم: فلان حديث را در فلان روز و در فلان جا گفتيد و فلان حديث را در فلان روز در فلان مكان گفتيد.

به من گفت: به سراي من درآي. من به سراي او وارد شدم و مرا تكريم كرد و برايم امكاناتي براي سماع حديث فراهم كرد و از آن پس ديگران از من سماع حديث مي‌‌كردند.»(3)

طبري سپس به بغداد بازگشت و بعد از آن به مصر سفر كرد. او در مسير مصر نيز به هر شهري كه مي‌‌رسيد چند روزي در آنجا مي‌‌ماند و با اصحاب علم مصاحبتي مي‌‌كرد. چند سال بعد به شام سفر كرد و از اساتيد معروف آنجا نيز كسب علم كرد.

او دوباره به مصر بازگشت سپس به بغداد آمد. او از آنجا دوباره به زادگاهش طبرستان (مازندران) سفر كرد و بازگشت و سرانجام در بغداد خانه‌اي بنا كرد و تا آخر عمر خود در آنجا مشغول تدريس و تاليف شد و سرانجام در سال 310 ه.ق در همان‌جا چشم از جهان فرو بست.

1 -تاريخ الامم و الملوك طبري، مقدمه.
2 -همان منبع، ص 2.
3 -معجم الادبا، ص 51.

[ceramic]

طبری یک " نقال " به تمام معناست ، ضمن این که در نقل هم غرض ورزی داشته است .

[askari110]

طبری یک " نقال " به تمام معناست ، ضمن این که در نقل هم غرض ورزی داشته است .

با سلام

ضمن تشکر از خانم جهرمی جهت معرفی این تفسیر
لازم است مطلبی را درباره مذهب طبری عرض کنم تا علاقه مندان تفسیر ایشان با بینش اعتقادی ایشان نیز آشنا باشند.
چنانچه در پست 1 آورده شد که طبری برای تحصیل به بغداد رفت .وقتی که به بغداد رفت و علوم قرآنی را از احمدبن یوسف تغلبی فرا گرفت، سپس به بررسی همه مذاهب، خصوصا مذهب شافعی و فقه آن پرداخت؛ دو تن از امامان مذهب شافعی: حسن بن محمد صباح و ابوسعید اصطخری را دیدار کرد و سرانجام مذهب شافعی را برای خود برگزید. وی ده سال در بغداد طبق مذهب شافعی فتوا می داد، اما در نتیجه مطالعه و بررسی مجدد مسائل فقهی، به انتخاب یا تأسیس مذهب "طبریه" یا "طبری" یا"جریریه‌ " رسید که تنها خود طبری آن را اظهار و در کتابهای خود یاد کرده است.لذا ایشان را از مفسرین وفقهاومورخین اهل سنت می شناسند.

التماس دعا

[ceramic]

با سلام

ضمن تشکر از خانم جهرمی جهت معرفی این تفسیر
لازم است مطلبی را درباره مذهب طبری عرض کنم تا علاقه مندان تفسیر ایشان با بینش اعتقادی ایشان نیز آشنا باشند.
چنانچه در پست 1 آورده شد که طبری برای تحصیل به بغداد رفت .وقتی که به بغداد رفت و علوم قرآنی را از احمدبن یوسف تغلبی فرا گرفت، سپس به بررسی همه مذاهب، خصوصا مذهب شافعی و فقه آن پرداخت؛ دو تن از امامان مذهب شافعی: حسن بن محمد صباح و ابوسعید اصطخری را دیدار کرد و سرانجام مذهب شافعی را برای خود برگزید. وی ده سال در بغداد طبق مذهب شافعی فتوا می داد، اما در نتیجه مطالعه و بررسی مجدد مسائل فقهی، به انتخاب یا تأسیس مذهب "طبریه" یا "طبری" یا"جریریه‌ " رسید که تنها خود طبری آن را اظهار و در کتابهای خود یاد کرده است.لذا ایشان را از مفسرین وفقهای اهل سنت می شناسند.

التماس دعا

آنچه طبری را در دنیای امروز مشهور کرده است ، نه تفسیر او ، که تاریخ نویسی اوست . البته من کاملا درک می کنم که شما در این تاپیک از زاویه ی تفسیر به او نگاه می کنید و به همین دلیل برای پرهیز از انحراف تاپیک دیگر چیزی نخواهم نوشت .

عذر خواهی مرا پذیرا باشید