شرک در عبادت (تفسیر موضوعی)

[یس]

به نام معبود و معشوق
ولقد بعثنا في كل امه رسولا ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت (نحل 36)

والذين اجتنبوا الطاغوت ان يعبدوها (زمر17)

قطعا هدف مشترک همه ی پیامبران دعوت به عبادت انحصاری خداست و پرهیز از عبادت غیرخدا و اگر کسی هم خدا را عبادت کند و هم در عبادت خدا شریک داشته باشد ، در پیشگاه خدا مشرک است ، هر چند مدعی توحید باشد و خود نداند.
لذا هر روز ده بار باید تکرار کنیم ایاک نعبد و ده بار از خدا کمک بطلبیم که واقعا ایاک نعبد باشیم زیرا تنها دعای واجب در قرآن اهدناالصراط المستقیم است و این هم یعنی خدایا توفیق بده تا ایاک نعبد باشیم یعنی تنها تو را عبادت کنیم .
ان الله ربي وربكم فاعبدوه هذا صراط مستقيم (آل عمران 51 و مریم 36)
وان اعبدوني هذا صراط مستقيم (یس61)
ان الله هو ربي وربكم فاعبدوه هذا صراط مستقيم (زخرف64)

هدف اصلی خلقت و بعثت پیامبران ، عبادت انحصاری خداست.و باید از خود قرآن کمک بگیریم که حقیقت عبادت چیست ؟

[محب نور]

وَ يَعبُدوُنَ مِنْ دوُن اللهِ ما لا يَضُّرّهُمْ وَ لا يَنْفَعُهمْ وَ يَقولُونَ هؤلاِءِ شُفَعائُنا عِندَ الله...)[2]
پرستش مى كنند غير خدا را كه نفع و ضررى به آنها نمى رساند و مى گويند اينها كه ما پرستش مى كنيم نزد خداوند شافعان ما هستند.


(وَ قالُوا لا تَذَرُنَّ الِهَتَكُمْ وَ لا تَذَرُنَّ وَدَّاً وَ لا سُوَاعَاً وَ لا يَغُوثَ و يَعُوقَ وَ نَسْراً);[3]
و گفتند هرگز خدايان خود را رها نكنيد و دست از پرستش ودّ و سواع و يغوث و يعوق و نسر برنداريد.»


(اَفَرَاَيْتُم اللآتَ وَ الْعُزّى وَ مَنوةَ الثّلاِثةِ الاُْخْرى);[4]
آيا لات و عزّا و منات كه بت سوم ديگرى است را ديديد.


(وَ قالَتْ الْيَهُودُ عَزيْزٌ ابنُ اللهِ وَ قالَتِ النَّصارى الْمسيحُ ابنُ اللهِ...);[5]
يهوديان گفتند عزيز پسر خداست و مسيحيان گفتند مسيح پسر خدا مى باشد.


(... وَ الَّذيِنَ اتَّخَذوا مِنْ دُونِهِ اَولْياءَ ما نَعْبُدُهُمْ اِلاّ لِيُقَرّبونا اِلىَ اللهِ زُلْفى...);[6]
آنهايى كه جز خدا اوليايى گرفتند و گفتند ما عبادت نمى كنيم اينها را مگر آن كه ما را به خدا نزديك كنند.

2- سوره يونس، آيه 18.
[3] ـ سوره نوح، آيه 23.
[4] ـ سوره نجم، آيه 19.
[5] ـ سوره توبه، آيه 30.
[6] ـ سوره زمر، آيه 5.

[محب نور]

اگر میشه راجع به مراتب شرک در عبادت توضیح بیشتری بفرمایید ؟


==================
============
=====
==

[فاطمه ایمانی]

در لینک زیر توضیحاتی درباره انواع شرک آمده که خوندنش خالی از لطف نیست:

http://www.askquran.ir/showthread.php?t=7846&page=66

[یس]

اعبدوا الله ما لكم من اله غيره
(مومنون 23و32، هود50 و84، اعراف 59و61و65 و 73 و 85)

عبادت مراتب دارد و یک مرتبه ی آن عبادت قلبی است و قلب انسان می تواند در حال عبادت خدا و یا غیر خدا باشد و محبوب انسان به نوعی معبود او هم می تواند باشد و ما فقط باید یک اله و معشوق و محبوب داشته باشیم و آن محبوب افول نمی کند و نمی میرد. ابراهیم می گوید :لا احب الآفلين (انعام76)
حب خدا موجب یاد او در قلب می شود و هر چیزی که انسان را از خدا غافل کند اله و معبود آدمی است چرا که حب آن شدیدتر از حب خداست.
ومن الناس من يتخذ من دون الله اندادا يحبونهم كحب الله والذين آمنوا اشد حبا لله (بقره165)

قل ان كان آباوكم و ابناوكم و اخوانكم و ازواجكم و عشيرتكم و اموال اقترفتموها و تجاره تخشون كسادها و مساكن ترضونها احب اليكم من الله و رسوله و جهاد في سبيله فتربصوا حتي ياتي الله بامره و الله لا يهدي القوم الفاسقين (توبه24)

لذا از این منظر شرک قلبی پیش می آید و ممکن است پدران ، فرزندان ، برادران ، همسران ، اقوام ، اموال ، شغل و خانه و .... دوست داشتنی تر از خدا باشند و هر کدام عبادت شوند .

چگونه بفهمیم که حب غیر خدا در دل داریم ؟
لا تحزنوا علي ما فاتكم(آل عمران153)
خداوند می فرماید اگر چیزی فوت شد و از دست دادید ناراحت و غمگین نشوید اما همه ی ما غمگین می شویم و به تعبیری نوعی شرک خفی پیدا می کنیم و باید توبه کنیم و هر چقدر سوگواری و عزای ما کمتر باشد بهتر است و نباید از دست دادن اموال و افراد ما را از یاد خدا غافل کند.

[یس]

هدف از عبادات ظاهری رسیدن به تقواست .

يا ايها الناس اعبدوا ربكم الذي خلقكم والذين من قبلكم لعلكم تتقون (بقره21)
تقوا همان عبادت قلبی است و تقوا پرهیز قلبی از حب غیر خداست.
تقوي القلوب (حج 32)
زين للناس حب الشهوات من النساء والبنين والقناطير المقنطره من الذهب والفضه والخيل المسومه والانعام والحرث(آل عمران14)
قُلْ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَيْرٍ مِّن ذَلِكُمْ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا(آل عمران 15)
تقوا یعنی حب خدا و نه حب شهوات و به تعبیری حب خدا فوق و برتر و شدیدتر از حب شهوات است.

بزرگترین دشمن عبادت خدا ، عبادت خود است .
انما يتبعون اهواءهم ومن اضل ممن اتبع هواه بغير هدي من الله(قصص 50)

خودپرستان اغلب ظاهرا خداپرست هستند و لی در باطن تقوا ندارند و حب نفس دارند و حب نفس با حب خدا جمع نمی شود. در احادیث آمده که بزرگترین دشمن انسان خود اوست و مبارزه با نفس جنگ بزرگ و یا جهاد اکبر است. و شناخت دشمن بسیار مهم است که نفس چیست ؟ واقعا چگونه باید با نفس مبارزه کنیم؟ چرا این همه جنگ های بیرونی و جهانی در برابر آن جهاد اصغر خوانده می شود ؟ واقعا دشمن ما کیست ؟

[یس]

بعضی ها می گویند اهریمن و یزدان یا خدا و شیطان . خدا منشا خیر و اهریمن و شیطان منشا شر است اما آیا آیات قرآن این نظر را تایید می کند؟
خیر در یک نگاه شیطان در مقابل خدا قرار ندارد و منشا شر ، شیطان نیست بلکه این نفس است که در مقابل خدا قرار داشته و تمام بدی ها از نفس است.
ما اصابك من حسنه فمن الله وما اصابك من سييه فمن نفسك (نساء 79)
خدا منشا خوبی ها و نفس منشا بدیهاست.

آیا در جهان طبیعت و مادی بدی و شر وجود دارد؟ خیر بدی ها فقط درون نفس ماست و اگر ما بی نفس شویم بدی ها هم محو خواهد شد. چگونه؟
نفس همیشه با خود است واگر باخدا باشد تبدیل به نفس مطمئنه می شود و نفس مطمئنه نفسی است که همیشه به یاد خداست چرا که الا بذکرالله تطمئن القلوب و یاد خدا زمانی عملی می شود که چشم و گوش و دل انسان خدا را احساس کند و خود را نبیند. چگونه؟
مثلا طبق آیات قرآن مالکیت را از خود سلب کند.
لا يملكون لانفسهم ضرا ولا نفعا ولا يملكون موتا ولا حياه ولا نشورا (فرقان 3)
قل ان صلاتي ونسكي ومحياي ومماتي لله رب العالمين لا شریک له (انعام 162)

نباید خود را شریک اعمال ، کند مثلا بگوید 99درصد عنایت خدا و یک درصد تلاش من . بلکه باید بگوید زندگی من ، عبادت من و حتی مرگ من و همه چیز من صددرصد مال خداست و در این صورت فقط خدا را در خود زنده می بیند و خود را مرده و می گوید و مارمیت اذ رمیت و لکن الله رمی .

کسی که بیناست خدا را می بیند و نابینا خود را.هدف همه ی عبادت های ظاهری ، عبادت باطنی است و عبادت باطنی یعنی چشم و دل و گوش باطن خدا را ببیند و فرق مومن و ملحد در احساس خدا و احساس خود است.

[فاطمه ایمانی]

تخلّف از اطاعت خداوند موجب فسق است و متخلّف گناهکار. اما در پاره ای مواقع تخلّف از دستور الهی موجب شرک در طاعت است و خداوند هر دو را در یک آیه از قرآن شریف آورده است:

وَ لا تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ وَ إِنَّ الشَّياطينَ لَيُوحُونَ إِلى‏ أَوْلِيائِهِمْ لِيُجادِلُوكُمْ وَ إِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُون‏. ( انعام / 121 )
و از آنچه نام خدا بر آن برده نشده است مخوريد، چرا كه آن قطعاً نافرمانى است. و در حقيقت، شيطانها به دوستان خود وسوسه مى‏كنند تا با شما ستيزه نمايند. و اگر اطاعتشان كنيد قطعاً شما هم مشركيد.

اگر کسانی از گوشت حیوانی بخورند که موقع ذبح نام خداوند بر آن برده نشده باشد مرتکب فسق گردیده اند و مشمول قسمت اول آیه هستند ، اما کسانی که تحت تأثیر مجادله کفار و مشرکین قرار گیرند حرمت گوشت میته را که صریح قرآن شریف است نادیده انگارند ، فرمان جدال کنندگان را اطاعت نمایند و از اطاعت خداوند سر باز زنند ، مشمول قسمت دوم آیه مذکورند.

خداوند در قرآن شریف صریحاً آنان را مشرک خوانده است و به فرموده امام صادق علیه السلام:
« شِرکُ الطّاعة و لیس شرک العبادة »
« این عمل شرک در طاعت است و شرک در پرستش نیست. »

*******************************
رساله حقوق امام سجّاد علیه السلام ـ شرح نراقی ـ ص 28

[یس]

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
در تفسیر لیعبدون را لیعرفون گفته اند چرا؟
فاعل در عالم خداست و ما مجاری فعل او هستیم مثلا خداوند می گوید شما نکشتید بلکه ما کشتیم.

فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَكِنَّ اللّهَ قَتَلَهُمْ (انفال 17)
عبادت را هم خدا انجام می دهد یعنی عابد و معبود یکی است و اگر کسی فکر کند او خدا را عبادت کرده و باید مزدی بگیرد دچار شرک شده و از اخلاص دور شده است. یعنی نسبت دادن اعمال نیک به ما ، نوعی دروغ است بلکه راست این است که بگوییم اعمال خوب مانند عبادت ، امانت خدا در نزد ما هستند و اگر آنها را به خود نسبت دهیم بدجوری عذاب خواهیم دید.
لاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَفْرَحُونَ بِمَا أَتَواْ وَّيُحِبُّونَ أَن يُحْمَدُواْ بِمَا لَمْ يَفْعَلُواْ فَلاَ تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفَازَةٍ مِّنَ الْعَذَابِ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (آل عمران 188)
چند نکته در این آیه هست:
1- اگر خدا چیزی به ما داد نباید خوشحال شویم زیرا به عنوان امانت می دهد و نه این که مالکیت آن را به ما بدهد دوما آنچه خدا به ما می دهد تنها خانه و ماشین و همسر و پول نیست ، بلکه اعمال نیک هم هدیه ی خدا و امانت او به ماست و اگر خیانت کنیم و مالک آن شویم بدجوری عذاب مضاعف خواهیم شد.
وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ (حدید23)
لا تحزنوا علي ما فاتكم(آل عمران153)
2- الحمد لله یعنی هیچ کس شایسته ی مدح و تعریف نیست حتی انبیاء و امامان چرا که ، خوبیها فقط مال خداست و در دست بشر امانت است ودر این آیه دوست داشتن حمد و مدح ، بشدت نکوهش و عذابی بزرگ و دردناک در پی دارد.لذا ریا و خود نمایی نوعی الوهیت و عبادت خود است و شرک در عبادت محسوب می شود.
3- ما کار خوب انجام نمی دهیم بلکه خداست که در ما انجام می دهد و لذا عبادت خدا یعنی شناخت عبادت خداست و ما تنها می توانیم خود را عبادت کنیم .ما تنها شایسته ی ذم و دشنام و تحقیر هستیم و خداوند شایسته ی حمد و مدح و تجلیل است.

[یس]

هو العلیم

علم فقط نزد خداست.انما العلم عند الله(احقاف 23)
پیامبران علم خود را از مردگان (غیر خدا ) نمی گرفتند بلکه با خلوت کردن و ریاضت و دعا و نماز و عبادت به علم می رسیده اند و تزکیه قبل از تعلیم نیست بلکه تزکیه خودش به ما علم می دهد علم نورانی و علم خواندنی چه مذهبی و کتب فقهی و فلسفی و علمی ، علم ظلمانی است و حجاب است و سیره ی امامان و پیامبران نیست بلکه حداکثر در دنیا کارساز است بر پایه ی وهم و گمان است و قلب انسان را دگرگون نمی کند.
راه رسیدن به علم عبادت است. (واعبد ربک حتی یاتیک الیقین)حجر 99
پس برای رسیدن به حقیقت فقط باید کار عملی کرد و آن ذکر و یاد خدا در قالب نماز ، روزه ، دعا ، حضور خدا را حس کردن ، ... است. کتاب های آسمانی ما را دعوت به عبادت و نماز و روزه و ... می کنند. کمک از روزه و نماز (استعینوا بالصبر و الصلوه)
البته حال عبادت را ابتدا از خدا طلب کنیم و از خدا بخواهیم به یاد ما باشد و به یاد او باشیم.