آموزش دستگاه ها و مقامات

[khoshnazar]

به نام خدا
کودکی که در دستگاه حجاز کار قرائت میکنه
بسیار زیباست

البته بعد از دانلود می تونید پسوندشو به wma تغییر بدید چون فقط صوتیه

[فروزان تابنده]

با سلام. هر دستگاهي مفهومي را القا ميكند براي هر مفهوم چه دستگاهي مناسب است؟

[valayat]

موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن


ا
قرائت قرآن، یك فن یا به بیانی جامع‌تر یك هنر است؛ شاید بتوان گفت نقطه اوجتلاقی هنر و مذهب و برای آنكه بشود از آن لذت برد، باید كمی درباره‌اش دانست. درواقع فراگیری فنون موسیقی آوازی، پیشوازی است برای فراگیری تلاوت رنگارنگ قرآن.
از یك نظر، قرآن لحنی موسیقایی است و از نظری دیگر، الحان موسیقی در ذات آیاتقرآنی و حتی واژگان آن نهفته است كه خود‌به‌خود ما را وادار می‌كند آن را آهنگین وبا وزن بخوانیم.
آنچه در این سال‌ها از قرائت قاریان ایرانی شاهد بوده‌ایم تقلید بوده است و بس. همواره قاریانی پرورش داده می‌شوند كه كمتر به موسیقی و مبانی آن آشنایی دارند و باآهنگ‌های نامناسب و نغمه‌های ناموزون قرائت می‌كنند و این اعجاز بیان الهی را باشیوه‌های تقلیدی و ناپسند عرضه می‌دارند.
اینكه شیوه‌های امروزی در قرائت قرآن از كجا آمده، چه ربطی به هنر موسیقی دارد،چه كسانی در پیشرفتش مؤثر بوده‌اند و ما ایرانی‌ها كه هم در موسیقی، سابقه درخشانیداریم و هم در علوم قرآنی، چه نقشی در اعتلای این هنر داریم و جایمان در این عرصهكجاست، خود موضوعاتی قابل تأمل و بحث‌اند.
پرداختن به این سؤال كه اساساً موسیقی دستگاهی ایران در تلاوت قرآن به كار گرفتهمی‌شود یا نه، قبل از همه پرسش‌ها، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌ویژه آنكه تاكنون به این مقوله مهم پرداخته نشده است.
مشروعیت هنر قرائت
در اكثر كتب روایی شیعی، بخشی وجود دارد، به نام«باب‌القرآن»‌ یا «كتاب‌القرآن»‌ كه در آن روایاتی درباره فضل قرآن، فضیلت قاریقرآن، ثواب قرائت سوره‌ها و نكات دیگر مطرح شده است. اما یكی از این نكات،‌ مسئلهتحریم غنا و استحباب تحسین صوت در قرائت قرآن است.
محدثان بزرگوار ما، در توجیه بعضی روایات فرموده‌اند:‌ «قرآن را با صوت زیبا تاآن حدی كه غنا نباشد، ‌باید قرائت كرد، البته بدون آنكه حدود حسن صوت و غنا را مطرحكنند.»
بسیاری تصور می‌كنند كه قرائت و تلاوت قرآن تنها آن چیزی است كه شنیده‌اند و فقطو فقط باید در این خصوص از تلاوت قاریان عرب‌زبان تقلید كرد و به همین هم بسندهمی‌كنند. اما برخی از قاریان با استناد به اینكه آهنگ‌های عربی تلفیقی از آهنگ‌هایغیرعربی (مثلاً ایرانی) است، استفاده از آهنگ‌های غیرعربی را در قرائت جایزمی‌دانند. مثلاً یكی از گوشه‌های دستگاه ایرانی را عیناً در قرائت قرآن به كارمی‌برند.
با توجه به روایات شریفه، قرائت قرآن با صوت و لحن زیبا و ترجیع حلال (هنرقرائت)، ممدوح و مورد رضایت حضرت حق، رسول اكرم و ائمه اطهار، علیهم السلام،می‌باشد. نظر بسیاری از فقها در مورد قرائت قرآن، طبق دستگاه موسیقایی، این است كهدر اخبار وارده نسبت به قرائت قرآن، با صدای خوب تأكید شده است؛ و از حضرت امامباقر (ع) نقل شده: «رجع بالقرآن صوتك، فان الله عزوجل یحب الصوت الحسن یرجع فیهترجیعا» یعنی قرآن را با گرداندن صدا در حلق بخوان؛ زیرا خداوند صدای خوب را دوستدارد.
بنابراین باید قرآن با صدای مهذب مناسب معنویت و هدایت قلوب خوانده شود، نه باصداهای مناسب با مجالس لهو؛ و برای یاد گرفتن تنظیم صدا و پیداکردن صوت یا نت مناسباگر از آلات تنظیم صدا استفاده شود مانعی ندارد؛ ولی نواختن آلات در وقت خواندنقرآن (نظیر نواختن موسیقی درسرودهای معمولی) ممكن است بی‌احترامی به شأن قرآن تلقیشود.
موسیقی شرقی و ویژگی‌های آن
وجه تمایز موسیقی شرقی نسبت به موسیقی غربی وجود پرده‌هایی1است كه موسیقی غربی به طور كل از وجود این فواصل بی‌بهره است. فواصلی كه در موسیقیشرقی استفاده می‌شود فاصله یك پرده (پرده كامل)، نیم‌پرده و ربع‌پرده (4/3 پرده) است در صورتی كه موسیقی غربی از فاصله ربع پرده استفاده نمی‌كند. همین موضوع دامنهو تنوع بسیاری را برای موسیقی شرقی ایجاد كرده و بر همین اساس در موسیقی ایرانی،عربی و تركی دستگاه‌ها و مقام‌های بسیاری وجود دارند، اما در موسیقی غربی چنیننیست.
نفوذ موسیقی كلاسه‌شده غربی در ممالك شرقی به‌خصوص در دو سده اخیر دانشمندان وموسیقی‌دانان شرقی را بر آن داشت كه نظم خاصی برای مقام‌های خود بدهند و در نتیجهیك گام پایه‌ای برای موسیقی خود بیابند و پس از آن بود كه برای مقام‌های شرقی گامثابتی مشخص شد.
دستگاه‌های موسیقی ایران و مقام‌های موسیقی عرب
هفت دستگاه و پنج آواز حاصل فواصل و گام‌های متفاوت درموسیقی ایرانی است. بسیاری از گوشه‌ها نیز در این آوازها و دستگاه‌ها قرارمی‌گیرند. ماهور، شور، سه‌گاه، چهارگاه، راست و پنجگاه، همایون و نوا، هفت دستگاه وبیات اصفهان، افشاری، ابوعطا، دشتی و بیات ترك آوازهای موسیقی ایرانی را شكلمی‌دهند. همان‌طور كه گفته شد ربع‌پرده در موسیقی ما نقشی مهم ایفا می‌كند و موجباتفراهم آمدن گوشه‌ها و دستگاه‌هایی با رنگ و فضای متنوع را فراهم می‌آورد.
مقام راست، بیات، صبا، سه‌گاه، عجم، نهاوند، كرد، حجاز مقام‌های عربی را تشكیلمی‌دهند كه هر یك از این مقام‌ها در دل خود دارای مقام‌های فرعی نیز هستند؛ مطابقبا آنچه در موسیقی ایرانی نسبت به دستگاه‌ها و گوشه‌ها اتفاقمی‌افتد.
وجه تشابه موسیقی عربی و ایرانی
عقیده اكثر مورخان بر این است كه منشأ موسیقی عرب، آهنگ‌هاو ترانه‌های ایرانی بوده. اكثر خوانندگان و نوازندگان مشهور عرب در قرون اول هجری،توسط خنیاگران و نوازندگان پارسی‌تبار تعلیم یافته یا اینكه خود اصالتاً ایرانیبوده‌اند.
آنان از الحان و آهنگ‌هایی كه قابلیت تطبیق و تلفیق با اشعار عربی را داشت،‌ درسرودها و آوازهای خود استفاده كردند و پس از مدتی موسیقی عرب با تكیه بر همیندانسته‌ها، كه رفته‌رفته رو به تكامل می‌رفت، شكل گرفت.
به عنوان مثال در موسیقی ایرانی (و شرق) فاصله هشتم یا «هنگام»2 را به هشت گاهتقسیم می‌كردند. بعد از حمله اعراب به ایران در صدر اسلام و همچنین در دوران سلطنتعثمانی، این فواصل و پرده‌ها به طور كامل به كشورهای عربی و اسلامی منتقل گردید وتا كنون نیز همان فواصل و پرده‌ها با نام‌های ایرانی (اكثراً) در فرهنگ موسیقی اینكشورها به چشم می‌خورد.
پرداختن به این موضوع كه عرب‌ها تداخلات و تصرفاتی در این مقام‌ها داشته‌اندبحث‌های تاریخی و فرهنگی است كه در این فرصت نمی‌گنجد و فقط به ذكر همین نكته مهمبسته می‌كنیم كه مطمئناً دخل و تصرفاتی در موسیقی ایرانی توسط عرب‌ها صورت پذیرفتهاست.
با وجود شواهد و دلایل بسیار زیاد به جرئت می‌توان ادعا كرد كه این اسلوب و روشموسیقی ایران بوده كه به كشورهای عربی منتقل شده و اگر موسیقی بدوی و یا قومی دراین كشورها نیز بوده یا در این فواصل وجود داشته و یا اینكه از بین رفته است. بنابراین در حال حاضر موسیقی عربی كه موجودیت مستقل از موسیقی ایرانی و غرب داشتهباشد وجود ندارد.
در تحقیقاتی كه پژوهشگران و موسیقی‌دانان انجام داده‌اند بارها به این تشابهاتاشاره شده و از آنجا كه به جز در فواصل معدودی كه بین موسیقی مقامی عربی و ایرانیاختلاف وجود دارد، تشابهات بین این دو موسیقی طبیعتاً بسیار زیاد است، در این مجالبه عنوان نمونه به یكی دو وجه تشابه اشاره می‌شود.
مقام راست و سه‌گاه كه یكی از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مقام‌های موسیقی ملل شرقاست (بدون تغییر نام) هم در مقام‌های موسیقی عرب و هم در دستگاه‌های موسیقی ایرانیبه چشم می‌خورد. مقام عجم تقریباً منطبق بر دستگاه ماهور است و مقام حجاز شباهتبسیار زیادی به همایون دارد هم از حیث شباهت در فواصل و هم در نغمات وملودی‌ها.
مقام‌های موسیقی عربی مورد استفاده در قرائت
می‌گویند لحن خوش، كمال گفتار است. علمای فن قرائت به مرور زمان، متوجه شدند كهآیات قرآن با توجه به دوری و نزدیكی معنایشان، دارای وزن و آهنگ خاصی هستند.
(حتی در موسیقی ایرانی هم آهنگسازان مسلط و آشنا با توجه به شعر ملودی را دردستگاه خاص می‌سازند. در واقع به این ترتیب كوشش می‌كنند هم‌خوانی و هماهنگی كاملیمیان لحن شعر و ملودی ایجاد شود.)
بنابراین آنچه تا حدودی به برتری تلاوت قاریان عرب‌زبان نسبت به ایرانی‌ها منجرشده، استفاده قاریان عرب‌زبان و آشنا به موسیقی از مقام‌هایی است كه با معانی آیاتهم‌خوانی و ارتباط داشته باشد. در قرائت قرآن هر دسته از الحان به خواندن آیات خاصیاختصاص دارد.
به عنوان نمونه مقام "بیات" كه وسیع‌ترین مقام در قرائت قرآن است و گوشه‌هایبسیاری دارد قبل و بعد و حتی بین مقام‌های دیگر، قابل اجراست. معمولاً قرائت بااینمقام آغاز می‌شود و زمینه اجرای مقامات دیگر است. وقار، عظمت، بزرگی، تسلط و سنگینیرا القا می‌كند و آرامش همراه غم می‌آورد. این مقام برای اجرای دعاهای قرآنی،حكایات و اندرزها به كار می‌رود.
نمونه: بروج/ استاد غلوش
آل عمران، 171 به بعد،/ استاد مصطفی اسماعیل
یا مقام راست؛ اثر آن، برانگیختن حس مردانگی، جسارت و حركت به سمت كشف حقیقت استو در آیاتی كه داری تأكید و تحكم و امر است استفاده می‌شود. هرچند قابلیت تعمیم بهانوع حالات مفهومی را دارد.
نمونه: روم / استاد منشاوی
آیات ابتدای سوره شمس/ استاد عبدالباسط
مقام عجم و چهارگاه: اثر این مقام‌ها، ایجاد شور و شوق جوانی است و در آیاتی بامضامین خدا، بهشت، توبه، معجزات پیامبران، دعا و درخواست و حركت و مبارزه به كارمی‌رود.
نمونه: ضحی، 11ـ انشراح، 1/ استاد عبدالباسط
مقام نهاوند: ماهیتی لطیف و منعطف از نظر لحنی دارد. نه خیلی خشن است و نه خیلیخفیف و بیشتر در بیان داستان‌های قرآنی به كار می‌رود.
نمونه: بقره، 250/ استاد مصطفی اسماعیل
مقام سه‌گاه: برانگیزاننده حس محبت و عشق و سوز دل است و در آیاتی با مفاهیمعشق، وعده الهی، بشارت، مغفرت، صفات مؤمنان، پیروزی و اجابت دعا به كار می‌رود.
نمونه: فاطر، 14 و 15، استاد مصطفی اسماعیل
مقام صبا: مجموعه‌ای از نغمات حزین است كه گذشته از دست‌داده را به تصویر می‌كشدو ما را به خویشتن خویش دعوت می‌كند. در آیاتی با موضوع عبرت از حوادث گذشتگان،‌مقایسه عاقبت نیك مؤمنان و سرانجام بد گناهكاران، دعا و توبه و پشیمانی و ذكرنعمت‌ها و آیات الهی به كار می‌رود.
نمونه: قیامت، 14 و 15/ استاد عبدالباسط
مقام حجاز: اثر آن، شور و شعف همراه با احساسات عالی و حزین و دعوت به یكپارچگیو اتحاد و آرزو برای سعادت بشر است. از این مقام، در آیاتی كه مربوط به بشارت وانذار، نعمت‌های خداوند، تذكر و یادآوری، امر و توصیه، خلقت جهان هستی و موجوداتهستند، ‌استفاده می‌شود.
نمونه: حشر 21/ استاد عبدالباسط
آنچه موجب دشواری در تشخیص صحیح حضور دستگاه‌های ایرانی در قرائت شده است
همان‌طور كه در این تحقیق به تشابهات موسیقی ایرانی و عرب اشاره شد و همچنین بامثال‌هایی در خصوص استفاده از مقام‌های عربی در قرائت جای سؤال دارد كه در این بینچه اتفاقی افتاده است كه برخی به انكار از استفاده از دستگاه‌های موسیقی ایرانیمی‌پردازند؟! اما آنچه موجبات دشواری برای تشخیص دستگاه‌ها و گوشه‌های ایرانی درقرائت را فراهم كرده است، لحن متفاوت عربی قاریان عرب‌زبان و همچنین تداخلات وتصر‌ّفاتی است كه موسیقی‌دانان عرب در موسیقی خود نسبت به موسیقی ایرانی ایجادكرده‌اند.
در واقع به دلیل تفاوت در لحن قاریان مصری تشخیص این موضوع كمی دشوار شده است. در واقع همان‌طور كه در طول بحث بارها به آن اشاره شد موسیقی عربی در واقعگرته‌برداری از موسیقی ایرانی است.
جمع‌بندی (ترس از تغییر لحن و آشنا نبودن قاریان قرآن به موسیقی)
بحثی كه امروز پیش آمده این است كه چرا به جای استفاده از موسیقی سنتی ایران درقرائت قرآن به تقلید از روش‌ها و الحان مصری و عربی اكتفا می‌كنیم. بسیاری ازكارشناسان بر این عقیده هستند كه در موسیقی ایرانی غیر از شور عربی و سه‌گاهنغمه‌هایی كه به موسیقی عربی نزدیك باشند، بسیار كم است و با به كار بردن موسیقیسنتی ایران در تلاوت آیات قرآنی، برای تطبیق نغمه با معنی مشكل پیدا خواهیم كرد. مثلاً برای برخی از آیات واجد معانی حزن‌انگیز نمی‌توان غیر از مقام‌های حجاز یانهاوند از دیگر مقام‌ها استفاده كرد.
حال آنكه در این تحقیق حاضر خلاف این موضوع به اثبات رسید. در جمع‌بندی كلی ازاین بحث می‌توان عدم شناخت كافی قاریان قرآن كشورمان نسبت به موسیقی و گوشه‌ها ونغمات اصیل ایرانی و ترس از تغییر لحن را علت اصلی این موضوع دانست. درحالی‌كهبسیاری از نغمات قرائت قرآن، برگرفته از نغمات اصیل ایرانی است پرداختن به آموزشصحیح و آشنا كردن قاریان كشورمان به موسیقی احساس می‌شود و لازم است كارشناسان بهاین مقوله توجه بیشتری داشته باشند.

منابع
1. ژان دورینگ، ردیف‌سازی موسیقی سنتی ایران.
2. دكتر جواد مسگری و مهندس حسین دهقانی، نغمه وحی 1و2.
3. پرویز منصوری، تئوری بنیادی موسیقی.
4. شاهین فرهت، دستگاه در موسیقی ایران.
5. روح‌الله خالقی، نظری به موسیقی.
6. فرامرز پایور، تئوری موسیقی.
7. با تشكر فراوان از آقایان احمد ابوالقاسمی و محمدرضا غلام‌رضازاده قاریانبین‌المللی قرآن

منبع: تبیان

[valayat]

نغمه ها

دستگاه سه‌گاه

· در اين درس دستگاه سه‌گاه (سيگاه) از ده منظر مورد بررسي قرار گرفته است، در پايان انتظار مي‌رود:
1 - با كيفيت آهنگ اين دستگاه آشنايي حاصل شود.
2 - موضوع آياتي كه در اين مقام تلاوت مي‌گردد شناخته شود.


1 - معناي لغوي : ريشه‌ي اين كلمه فارسي بوده و نام لحني از الحان موسيقي ايراني و نام‌نوايي از موسيقي است.
2 - گستردگي و پيشينه : عده‌اي بهترين جايگاه اين مقام را در آذربايجان، و اهل آن را بهترين اجراءكنندگان اين مقام مي‌دانند و معتقدند كه به مرور زمان اين مقام در همه‌ي سرزمين‌ها به خصوص در ميان عرب‌زبانان جايگاه و موقعيتي خاص براي خود كسب نموده است تا آن جايي كه امروزه يكي از مقامات اصلي در ميان الحان قرآن كريم است.
3 - كيفيت آهنگ : سه‌گاه تنها مقامي است كه نسبت به ساير مقام‌ها حالت تهييج و تطريب دارد در اين مقام نوعي شور و هيجان و جهش وجود دارد كه درصورت تطابق صحيح و به جا با مفهوم و معناي آيات زيبايي دوچندان دارد اين مقام دوست داشتني بوده و براي انسان هيجان ايجاد مي‌كند. برخي گوشه‌هاي آن حالت اميد و رجاء معنوي دارد و برخي ديگر حزني معنوي در نفس به وجود مي‌آورد.
4 - موضوع آيات : غالباً اين مقام در آيات «رحمت، شادي، فرح، بشارت، اميد، رجاء، مفاهيم عشق، وعده‌هاي الهي، مغفرت، صفات مومنان، پيروزي، اجابت دعا و اصحاب يمين»‌ آورده شده است.
5 - تاثيرات : الحان مقام سه‌گاه آرامش‌بخش و باعث لذت روح و جان است و غم‌ها را مي‌زدايد و ريتم آن به گونه‌اي است كه حالت استهزاء، عتاب، خطاب، تمسخر و سرزنش را در ذهن شنونده تراوش و منقوش مي‌كند. همچنين حلاوت و شيريني آن برانگيزنده‌ي حس محبت، عشق و سوزدل است.
6 - جايگاه اجرا : اين مقام غالباً قبل و بعد از چهارگاه و حجاز و بعد از رست قابل اجرا مي‌باشد و همچنين پس از عجم و نهاوند نيز خوانده شده است.
7 - گوشه‌ها و نغمه‌هاي فرعي : اين مقام يكي از دستگاه‌هاي اصلي موسيقي در ايران بوده و گوشه‌هاي «مويه، زابل، مخالف و مطلوب» در آن استفاده مي‌شود. همچنين گوشه‌ي «رمل» نيز در آن استفاده مي‌گردد و باز هم از نغمات فرعي آن مي‌توان به «شوق‌افزا وشوق‌آور» اشاره نمود.
از ديدگاه اساتيد لحن گوشه‌هاي ديگري از جمله دستگاه «هزام» كه استاد مصطفي اسماعيل در تلاوت سوره‌هاي لقمان، نازعات و علق خوانده است را مي‌توان نام برد.
8 - قاريان برتر : رفعت، شعشاعي، مصطفي اسماعيل، منشاوي، شحات انور و نيز استاد غلوش مي‌باشند.
9 - وزن‌هاي لحني :

قرار

مفاعلن، مفتعلن، مفاعلن

جواب

متفاعلن، متفاعلن، متفاعلن

جواب‌الجواب

متفاعلن، متفاعلن، فعلاتن

[z.sh]

ممنون از اطلاعاتی که مرقوم فرمودین. اما یه سوال وزن لحنی چه طور باید روی آیات پیاده بشه؟

[behnam27]

عنوان مقاله: طراحی مدل بومی برای کنترل استراتژیک دستگاه های فرهنگی کشور
مولف/مترجم: دکتر علی نجاتبخش اصفهانی و روح الله تولایی
موضوع: مدیریت راهبردی
سال انتشار(میلادی): 2008
وضعیت: تمام متن
منبع: فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشهای منابع انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، شماره اول
تهیه و تنظیم: پایگاه مقالات مدیریت www.SYSTEM.parsiblog.com
چکیده: تحقیق حاضر به منظور طراحی و ارائه الگویی مناسب برای کنترل استراتژیک دستگاه های فرهنگی کشور انجام شده است. این مقاله با ارائه تعاریف، مفهوم سازی و مرور برمبانی علمی و نظری مفهوم کنترل استراتژیک در سازمان ها پرداخته و مدل مناسب خود را در خصوص کنترل استراتژیک دستگاه های فرهنگی کشور ارائه کرده است که مدل پیشنهادی در نوع خود بی نظیر و از جنبه خلاقیت و نوآوری در کشور منحصر به فرد است. محققین با تهیه پرسشنامه ای که در بر گیرنده شاخص ها و عوامل اصلی ساختار مدل پیشنهادی می باشد و پایائی آن بر اساس روش آلفای کرونباخ به میزان 8/98% محاسبه شده، اقدام به توزیع آن پرسشنامه و جمع آوری آمار و اطلاعات نموده و مراحل تجزیه و تحلیل آن را با استفاده از روش توصیفی با تکیه بر عوامل اصلی سازنده متدولوژی خود را در چهار گام تشریح کرده اند. جامعه آماری مورد نظر 6 دستگاه بزرگ فرهنگی کشور بوده و روش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی از نوع قرعه کشی، و ابزار جمع آوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای؛ و در بخش میدانی استفاده از پرسشنامه فوق که قبلاً روایی آن تأیید گردیده، می باشد. پس از تجزیه و تحلیل یافته ها از روش تحلیل عاملی تأییدی، فرضیه های پژوهش آزمون و تأیید گردیده و نهایتاً میزان برازش الگوی کنترل استراتژیک با استفاده از مدل تحلیل مسیر سنجیده و الگوی مفهومی تحقیق تأیید نهایی شده است. بعد از برازش الگوی مفهومی در مدل نهایی تحقیق 9 عامل اصلی موثر بر فرایند کنترل استراتژیک دستگاه های فرهنگی کشور بدست آمد که عبارتند از: ارزش های محوری؛ فرایند برنامه ریزی؛ عوامل کلیدی؛ شایستگی و مسئولیت پذیری کارکنان؛ سازماندهی؛ تخصیص منابع؛ کنترل عملیاتی؛ کنترل راهبردی و اقدام اصلاحی. یافته های این تحقیق نشان می دهد که هر چه قدر دستگاه‌های فرهنگی کشور در تدوین استراتژی‌های خود فعال باشند در اجرای آن نیز فعال خواهند بود؛ هر چه دستگاه های فرهنگی کشور برنامه‌های مدون بیشتری داشته باشند، ارزیابی عملکرد آنان راحت‌تر به دست می‌آید و در ارزیابی عملکرد دستگاه های فرهنگی کشور بیشتر به برنامه‌های اجراء شده توجه می‌شود.
واژه های کلیدی: کنترل استراتژیک ؛ مدیریت استراتژیک ؛ عوامل کلیدی؛ دستگاه های فرهنگی ؛ ایران.مقدمه:
تغییرات و دگرگونی های وسیع و همه جانبه و بحران‌های ناشی از این تغییرات در دنیای امروز، سازمان‌ها و مؤسسات مختلف را با چالش های فراوانی روبرو ساخته است. مدیران و مسئولین در چنین شرایطی برای حفظ موقعیت خود در درون محیط رقابت و اداره فعالیت های چند بعدی و پیچیده به ابزارها و تکنیک های جدیدی نیازمندند. ابزارهایی که امکان عکس العمل مناسب را برای آنان در برخورد با رویداهای غیر قابل انتظار و ناگهانی فراهم سازد. مدیریت استراتژیک چون بر تبادل و روابط متقابل بین سازمان و محیط تأکید داشته و هدف آن ایجاد یک رابطه مناسب بین این دو عامل است، از جمله مفاهیم و ابزارهایی است که برای این منظور در کشورهای مختلف مورد عنایت جدی مدیران ارشد و عالی و صاحب نظران قرار گرفته و تحقیقات و تألیفات فراوانی در این زمینه انجام شده است(قاسم پور، 1378)؛ آن هم تحقیقاتی که تجربیات گذشته را کافی ندانسته و بر این فرض استوار است که استراتژی‌ها باید با دقت و هوشیاری بیشتری تغییرات محیط آینده را پیش‌بینی و دامنه وسیع تری از راه‌حل ها را بررسی نمایند تا امکان دستیابی به اهداف سازمان را فراهم آورند. در این راستا کنترل استراتژیک آخرین گام در فرآیند مدیریت استراتژیک بوده و به منظور کمک به مدیران ارشد و عالی در جهت ارزیابی استراتژی و هدایت آن به سوی اهداف از پیش تعیین شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. در همین راستا دیوید لجی[1] و پیتر باکسن[2] در تحقیقی که در سال 2004 در دانشگاه دورهام[3] انگلستان انجام دادند؛ اشاره می کنند که در شرایط جدید سازمان ها تغییرات محیطی روی ادراک و تصورات منابع انسانی اثرگذاری زیادی دارد؛ و با طرح مقدمه‌ای و تبیین اهداف و جریان کار نحوه عملکرد سیستم‌های کنترلی سنتی و سیستم های جدید را بیان می کنند و کنترل استراتژیک را به عنوان یکی از اثربخش ترین سیستم های جدید کنترلی نام می برند(Legge & Baxebdale, 2004) .
در شرایط کنونی جمهوری اسلامی ایران، وقتی رویکرد جهان استکباری زدودن کلیه آثار خداخواهی، اخلاق انسانی، تربیت اسلامی، ارزش های فطری و معنویات است، سازمان هایی که فلسفه وجودی آنها مقابله با این پدیده ضد فرهنگی می باشد، برای ساختن آینده ای آرمانی مسیری سرنوشت ساز و دشوار پیش روی خواهند داشت. در چنین شرایطی بسیار ضروری است که دستگاه های فرهنگی ما نظیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، شورای عالی انقلاب فرهنگی و سایر سازمان‌ها و دستگاه های ذی‌ربط این سؤال را از مجموعه تشکیلات خود داشته باشند که آیا در شرایط فعلی دستگاه آنها منابع مادی و انسانی را در راستای اهداف متعالی فرهنگ دینی صرف می کند؟ و آیا سازمان از وضع موجود به سمت اهداف غایی و مأموریت های اساسی‌اش در حرکت می باشد؟
برای پاسخ دقیق به این پرسش ها برنامه‌ریزان و مسئولان دستگاه های فرهنگی کشور بایستی بصورت شفاف چشم‌اندازها، رسالت ها، مأموریت‌ها، اهداف بلند مدت و میان مدت خود را دقیقاً روشن کرده باشند. در همین راستا و در سطح کلان برای دستگاه های فرهنگی وجود مکانیسمی به منظور کنترل استراتژیک دستگاه ها لازم و حیاتی می باشد. به نظر می‌رسد اگر کنترل استراتژیک به درستی انجام گیرد به مثابه یک وسیله هشدار‌دهنده در مقاطعی که لازم است با به صدا در آوردن زنگ خطر می‌تواند اگر خدای ناکرده انحرافی در پیش بوده و یا زاویه در مجموعه حرکت‌ها باعث ایجاد فاصله شود، کنترل استراتژیک وسیله‌ای می‌شود که جلوی خسارت‌ها و ضرر و زیان های مادی و معنوی و از بین رفتن حرمت و ارزش های انسانی اسلامی و... را خواهد گرفت.

مبانی نظری تحقیق:
مدیریت استراتژیک:
مدیریت استراتژیک هنر و علم تدوین، اجراء و ارزیابی تصمیمات وظیفه‌ای چندگانه است که سازمان را قادر می‌سازد به هدف های بلند مدت خود دست یابد. همچنین مدیریت استراتژیک به عنوان فرآیندی مداوم و تکراری که در جهت حفظ تناسب تمامی سازمان با محیط اطراف آن هدف گیری شده است؛ می باشد. Samuel & Paul, 1990, P.5))
طی بررسی های به عمل آمده از ادبیات مدیریت استراتژیک و ملاحظه الگوهای طراحی
شده مربوط به دانشمندان این علم مدیریت استراتژیک را به عنوان یک فرآیند یا سلسله‌ای از مراحل تعریف نموده‌اند که نمودار شماره (1) نشان‌دهنده آن مراحل می باشد(دیوید فرد آر، 1385):

نمودار(1): فرآیند مدیریت استراتژیک
منبع:دیوید، فرد آر. (1385) ، "خلاصه مدیریت استراتژیک، مفاهیم و یافته‌ها" ، ترجمه و تدوین وجه‌الله قربانی‌زاده، انتشارات بازتاب
مفهوم و تعاریف کنترل استراتژیک:
مفهوم کنترل استراتژیک بر این موضوع اشاره دارد که روند مدیریت استراتژیک و نتایج آن بایستی به تناوب با طرح سؤالاتی مانند چه چیزی درست انجام شده است؟، چه چیزی اشتباه انجام یافته و روند مدیریت استراتژیک چگونه باید گسترش یابد؟، چگونه بایستی ارزیابی شود؟. مسئله این نیست که چطور ممکن است یک استراتژی مدیریتی در نظر گرفته شده خوب طراحی شده باشد، بلکه اجرای مؤثر استراتژی مدیریتی فوق بخشی از یک تلاش برنامه‌ریزی شده متکّی بر ارزیابی و کنترل می‌باشد، البته مشروط بر آنکه استراتژی تحقق پیدا کند یا اگر این استراتژی مناسب نیست کنار گذاشته و رها شود. (Harrison, 1991)
در رابطه با کنترل استراتژیک بسته به مورد آن تا بحال در طیف وسیعی تعاریف مختلفی از ساده تا پیچیده ارائه شده است که صرفنظر از تعاریف سنتی و جدیدی که بر این اصطلاح ارائه شده ذیلاً دیدگاه بعضی از صاحب نظران و دانشمندان مطرح در این حوزه آوشده است:
1- روش و بل در این زمینه اظهار می‌کند: "کنترل استراتژیک به عنوان یک سیستم گزارش‌گیری طراحی شده که جهت ارائه به موقع اطلاعات در ارتباط با اجرای موفقیت آمیز تصمیمات استراتژیک به مدیران ارشد عمل می کند." (Roush & Bell, 1987, PP. 91 – 103)
2- گلوک و جاش[7] در این زمینه می‌گوید: "کنترل استراتژیک از این جهت است که ببینیم آیا گزینه‌های اجراء شده استراتژی به اهداف از قبل تعیین شده منجر می‌شود." (Argiyris, 1986, pp.363-375)
3- به استناد نظر رابرت آنتونی و جان دردن و نرومن بدفورد در کتاب نظام های کنترل مدیریت، گفته شده است: "کنترل استراتژیک عبارت است از ارزیابی اهداف کلی سازمان و نیز طراحی و بازنگری در استراتژی‌ها و سیاست‌های کلّی جهت دستیابی به اهداف" (Gardener, 1985, pp.1-24)
4- به استناد نظریه ساموئل سرتو[8] که در رابطه با کنترل استراتژیک مطرح شده است: "کنترل استراتژیک آخرین گام در فرآیند مدیریت استراتژیک است و یک نوع کنترل سازمانی است که به منظور بهبود مدیریت استراتژیک و حصول اطمینان از اینکه سازمان به نحو صحیح عمل می‌کند بر روی آن تمرکز دارد." (Alexnder, 1985, pp.91-97)
5- به استناد نظریه شری‌یونگ و استاینمن کنترل استراتژیک به شرح زیر تعریف شده است: "کنترل استراتژیک عبارت است از ارزیابی انتقادی طرح ها، فعالیت‌ها و نتایج به منظور کسب اطلاعات لازم برای هدایت صحیح امور عملکرد آتی سازمان" (SchreYong & Stein mann, 1987, pp.91-103)
6- و بالاخره پیرس و رابینسون کنترل استراتژیک را "پیگیری مسیر استراتژی در حال اجراء که مسائل با تغییر در فرضیات بنیادی را کشف و تعدیل‌های لازم را بوجود می‌آورد" می دانند. (Pearco & Robinson, 1988, p.28)
در مجموع می توان گفت کنترل استراتژیک با پایه‌ریزی و استفاده از نقاط بازرسی[9] استراتژیک یعنی «ملاک هایی که ممکن است برای ارزیابی پیشروی رو به جلو در اجرا و تحقق استراتژی مقرر مورد استفاده قرار گیرند» می‌باشند. این ملاک ها آستانه‌های اجرای استراتژی سازمانی را پایه‌گذاری می‌نمایند که اگر برآورده شوند، اعتبار استراتژی مقرر حاصل می‌شود. بنابراین کنترل استراتژیک بر هماهنگی میان فرموله کردن استراتژی و اجرای آن دلالت می‌کند و اطمینان حاصل نمودن از اینکه استراتژی همزمان با جدول زمانی رو به سوی هدف می باشد را نیز کنترل استراتژی می‌گوید.
برای اهداف و نیات این مقاله، کنترل استراتژیک بعنوان یک روند زیرین[10] قابل تشخیص در مجموعه فرآیند مدیریت استراتژیک تعریف شده است. بنابراین کنترل استراتژیک یک زیر مجموعه از روند بزرگتری است که شامل توسعه فرمول‌سازی، انتخاب و اجرای یک استراتژی برای کل سازمان می‌باشد و از سطح مدیران ارشد اجرایی صادر می شود.

جایگاه فرهنگ دینی و نقش تصمیم‌سازان دستگاه های فرهنگی کشور در آن
توسعه فرهنگ دینی یکی از دل مشغولی‌های عمده روشنفکران ایران در چند دهه قبل بوده است. با این حال به دلیل عدم وفاق میان ذهنی در مورد تعریف فرهنگ، هر کدام از صاحب نظران و متخصصان برای توسعه فرهنگ دینی نسخه‌ای جداگانه تجویز نموده‌اند. با توجه به اطلاعات موجود در قانون اساسی و متمم آن که در سال 1368 تصویب شد به طور کلی از سه نهاد به عنوان نهادهای تصمیم‌گیری یاد شده است که عبارتند از: نهاد رهبری؛ مجلس شورای اسلامی و هیئت وزیران. (قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1358 با اصلاحات 1368)
در نظام جمهوری اسلامی ایران علاوه بر نهادهای عامی که به امر تصمیم‌گیری در همه کشور اشتغال دارند، نهادهای خاصی نیز در نظر گرفته شده که می‌بایست در امور تخصصّی تصمیم‌گیری کنند؛ بدین معنا که در امور فرهنگی کشور نهادهایی برای تصمیم‌گیری در سطوح و لایه‌های مختلف پیش‌بینی شده‌اند که اهمّ آنها عبارتند از:
• شورای عالی انقلاب فرهنگی
• وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• وزارت علوم تحقیقات و فناوری • وزارت آموزش و پرورش
• صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران
• سازمان تبلیغات و سایر دستگاهای ذیربط

همچنین هرم سلسله مراتب تصمیم‌گیری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران را می توان به صورت زیر نشان داد: (ابوالقاسمی؛ 1381)

نمودار(2): هرم سلسله مراتب تصمیم‌گیری فرهنگی در کشور
منبع: ابوالقاسمی، محمد جواد. (1381). "گامی بسوی طراحی برنامه‌ریزی استراتژیک توسعه فرهنگی" ، همایش کاستی‌ها و راه کارهای بخش فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

بررسی هرم فوق نشان می‌دهد که فرهنگ دینی در جمهوری اسلامی ایران همواره مورد توجه مسئولان و مراکز تصمیم‌گیری عالی کشور بوده و هست. علیرغم این حسن توجه از سوی مسئولان محترم، همواره این سؤال در ذهن محققان وجود داشته که به چه میزان در چند دهه قبل فرهنگ دینی در کشور توسعه یافته و اگر توسعه دینی اندک بوده و یا حتی پس رفت داشته چه افراد و دستگاه هایی باید پاسخگوی علت این ناکامی‌ها باشند؟ اگر بخواهیم برنامه توسعه فرهنگ دینی را بازیابی کنیم بایستی مراحل شناسایی رسالت‌ها، خدمتگزاری‌ها، ارزیابی‌ و انتخاب استراتژی‌ها، تعیین هدف‌های سالانه و بلند مدت، تخصیص منابع، چگونگی محاسبه و نظارت و ارزیابی عملکردها را مورد نقد کارشناسانه قرار دهیم.
در همین راستا بایستی بررسی کرد دستگاه های فرهنگی در رشد فضایل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوا و همچنین استقلال فرهنگی و مصونیت جامعه از نفوذ فرهنگ اجانب، ‌اعتلای آگاهی‌های عمومی در زمینه‌های مختلف، شکوفایی استعدادها و روحیه تحقیق و تبییع و ابتکار، رواج فرهنگ و هنر اسلامی،‌ آگاه کردن جهانیان نسبت به مبانی و اهداف انقلاب اسلامی ایران، فراهم نمودن وحدت میان مسلمین و... چقدر موفق بوده‌اند.

پیشینه تحقیق:
بر اساس بررسی های انجام شده توسط محققین مشخص گردید که امروزه موضوع کنترل استراتژیک سازمان ها و دستگاه های حکومتی و اداری از مباحث جدید علم مدیریت بوده و در این زمینه کار عمیق و برجستة تئوریک و علمی کاربردی که بتوان از آن برای کنترل دستگاه های دولتی در ایران، به خصوص دستگاه های فرهنگی با این رویکرد استفاده نمود اقدام مؤثری صورت نگرفته است. همچنین الگوهایی که تا بحال در داخل و خارج از کشور در امر کنترل استراتژیک ارائه شده است، عمدتاً مباحث تجاری، اقتصادی، مالی، شیمیایی و صنعتی را مورد توجه قرار داده‌اند. در مجموع پس از بررسی های مختلفی که از نقاط قوت و ضعف مدل های مختلف کنترل استراتژیک صورت پذیرفت، مدل ای. فرانک هاریسون که تحت عنوان "کنترل استراتژیک در سطح مدیران ارشد"[11] می‌باشد مدنظر قرار گرفت. در سال 1991 پروفسور ای فرانک هاریسون استاد دانشگاه ایالتی سانفرانسیکو یک الگوی مفهومی فرآیندی کنترل استراتژیک را که نشأت گرفته از نظریات جدید مدیریت استراتژیک و کنترل استراتژیک و کاربردهای دنیای واقعی است در سطح مدیران ارشد را طراحی نمود که الگوی فوق در نمودار شماره(3) آورده شده است.

این بررسی که از 108 شرکت انجام شده، قصد دارد تا آن دسته از عوامل کنترل استراتژیک که مستقیماً در موفقیت تصمیمات اتخاذ شده استراتژیک در سطح مدیران ارشد (که متعاقباً در سراسر سازمان اجرا می شوند) را شناسائی نموده و اعتبار ببخشد. در پاسخ مستقیم به یک پرسشنامه جامع، شصت و یک نفر از مدیران ارشد 9 عامل کنترل استراتژیک را ارزیابی کردند که تنها ارزیابی‌های مربوط به مدیران ارشد اجرایی در این بررسی پذیرفته و پردازش شدند. ارزیابی‌های آنان، نقاط قوت و ضعف قابل تصحیح در برداشت‌های آنان نسبت به کنترل استراتژیک در محدوده سازمان های مربوطه‌شان را آشکار ساخت. گرایش این ارزیابی‌ها منجر به اعتبار بخشی فرآیند منطقی الگوی کنترل استراتژیک شد. (ایْ. فِرانکْ هَاریسُون؛ 1384)
این مدل در مجلّه تخصّصی مجله تخصصی بین‌المللی "مدیریت استراتژیک (برنامه‌ریزی درازمدت)" [12] ارائه شده و با تغییراتی که در آن ایجاد و عوامل جدیدی بویژه با رویکرد فرهنگی بدان تزریق شد، در این تحقیق به عنوان مدل مفهومی اولیه مورد نظر انتخاب گردیده است.

مدل مفهومی تحقیق:
تمام مطالعات تحقیقی بر یک چارچوب مفهومی استوار است که متغیرهای مورد نظر و روابط میان آنها را مشخص می کند. (ادواردز و همکاران؛ 1379) در این تحقیق نیز با تکیه بر نتایج سایر الگوها و تحقیقات قبلی و با مبنا قراردادن مدل ای. فرانک هاریسون و توسعه آن، و بر اساس مبانی نظری مورد بحث، مؤلفه‌ها و اجزاء مدل پیشنهادی به شرح زیر طراحی شده است و هر شماره نشان‌دهنده شماره فرضیه فرعی (حدس آگاهانه محقق در مورد پاسخ به سئوالات فرعی تحقیق) می‌باشد:

...

روش و نوع تحقیق:
روش انجام تحقیق بطورکلّی پیمایشی می‌باشد که از جهت کاربردی به صورت میدانی انجام شده است. روش این تحقیق توصیفی با هدف توسعه مدل کنترل استراتپیک در حوزه سازمان های فرهنگی است که در بخش نظری با مراجعه به ادبیات مدیریت و کنترل استراتژیک عوامل مختلف مؤثر در الگو مورد تحلیل قرار گرفته است. به منظور جمع‌آوری اطلاعات درخصوص اینگونه عوامل مطالعات بصورت کتابخانه ای و میدانی و با ابزار های فیش برداری مصاحبه و پرسشنامه های باز و نیمه ساختار یافته انجام شده است.
...
جمع بندی و پیشنهادات:
هدف اساسی از تحقیق حاضر طراحی و تبیین الگوی مفهومی فرآیندی کنترل استراتژیک دستگاه های فرهنگی کشور؛ و همچنین شناسایی متغیرهای کلیدی در کنترل استراتژیک و بررسی این عوامل و ابعاد مدل و تأثیر دادن مطالعات تطبیقی سایر کشورها؛ و طراحی ابزاری جهت امکان دادن و جهت‌دهی به مدیران ارشد و هم‌افزایی دستگاه‌ها بوده است. در این تحقیق به منظور دستیابی به اهداف فوق و طراحی مدل سؤالاتی مطرح شد و پس از بررسی مطالعات تطبیقی خارجی و مطالعات مشابه؛ با حدس تخصصی آگاهانه محققین مدل مفهومی اولیه تحقیق طراحی شد. سپس با طراحی پرسشنامه باز و بسته و تایید روایی و پایایی آن؛ نظرات 100 نفر از خبرگان در سطوح وزیر؛ معاون وزیر و مدیران کل و کارشناسان رده بالای 6 دستگاه ها فرهنگی بزرگ کشور اخذ و با تجزیه و تحلیل داده ها و ارزیابی روابط بین ابعاد و شاخص‌های مدل سطح صفر تحقیق؛ و با استفاده از روش تحلیل مسیر، مدل نهایی و برازش شده تحقیق بدست آمد که در نمودار شماره (6) نشان داده شده است.
پیشنهادهای تحقیق:
در این تحقیـق 2 سری پیشنهاد به ترتیب برای دستگاه‌های فرهنگی کشور و برای محققین و پژوهشگران ارائه می‌شود که عبارتند از:
1- پیشنهادهایی برای دستگاه‌های فرهنگی کشور
با عنایت به اعداد و ارقام به دست آمده در جدول شماره (18) پیشنهاد می گردد موارد زیر به ترتیب اولویت در دستور کار دستگاه های فرهنگی کشور قرار گیرد:
1. مؤلفه‌های تعیین دقیق ارزش‌های محوری و تخصیص منابع دارای بیشترین اهمیت 46/1= است، لذا تأکید بیشتری بر آنها می‌شود.
2. مؤلفه‌های کنترل راهبردی و اقدام اصلاحی؛
3. مؤلفه‌های فرایند برنامه‌ریزی و عوامل کلیدی؛
4. مؤلفه‌های تخصیص منابع و سازمان دهی؛
5. مؤلفه‌های کنترل عملیاتی و کنترل راهبردی؛
6. مؤلفه‌های شایستگی و کنترل عملیاتی؛

[zohreh14]

سلام من با دستگاهها ومقامات آشنایی ندارم ولی خیلی دوست دارم قران را با ترتیل وصوت ولحن خوش بخونم البته دوره های تجوید را گذراندم وتقریبا همه موارد تجویدی را رعایت می کنم لطفا راهنمایی بفرمایید.

اجرکم عندالله

[ebonytiger]

سلام،لطفا قوانين دستگاه ها و مقامات قرآني در قرائت و روش تقيلد رو براي من توضيح بدين

[صدیقین]

QUOTE=zohreh14;498390]سلام من با دستگاهها ومقامات آشنایی ندارم ولی خیلی دوست دارم قران را با ترتیل وصوت ولحن خوش بخونم البته دوره های تجوید را گذراندم وتقریبا همه موارد تجویدی را رعایت می کنم لطفا راهنمایی بفرمایید.

اجرکم عندالله[/QUOTE]

سلام،لطفا قوانين دستگاه ها و مقامات قرآني در قرائت و روش تقيلد رو براي من توضيح بدين

سلام به دوستان گرامی،
مطالعه مطالب لینک زیر، اطلاعات خوبی در این باره در اختیار شما قرار می دهد
(نیز می توانید جمع بندی پایان بحث را مطالعه فرمایید):

http://www.askquran.ir/showthread.php?t=5

[کیمیای محبت]

مطلب آموزشی ذیل، مربوط به یکی از جلسات تخصصی جناب استاد حنیفی می باشد که مطرح گردیده است. امیدوارم مورد استفاده عزیزان قرار گیرد.

۱ – نفحات

تلاوت به شیوه نفحات یعنی تلاوتی که بر اساس داشته ها و معلومات قبلی باشد. این مرتبه، معمولاً در تلاوت مردم مصداق دارد.

در این حالت هر صوت موسیقایی که به ذهن می رسد اجرا می شود لذا به اصطلاح گفته می شود هر چه که می آید می خواند.

به این مرحله اصطلاحاً تنغیم (آهنگین خواندن) نیز می گویند.