تربيت فرزندان

[از قرآن بپرس]

بسم الله الرحمن الرحيم
باسلام و آرزوي موفقيت براي كليه كاربران ومهمانان سايت
در اين تاپيك كليه مباحثي كه مربوط به مشاوره تربيت فرزندان مي باشد مطرح شود تا كارشناس مشاوره خانواده پاسخ دهد بنابراين از كليه كاربران درخواست مي شود از دخالت كردن در مباحث جدا خودداري كرده و اجازه دهند كارشناس در فضايي آرام به پاسخ مراجع بپردازد.

[saeed623]

15 April 2008 13:36 Hello,

هنردوست has just posted in the مشاوره خانواده forum of كانون گفتمان قرآن under the title of تربيت فرزندان.

This thread is located at http://www.askquran.ir/showthread.php?t=2043

Here is the message that has just been posted:
***************
بسم الله الرحمن الرحيم
درآمد باغباني:

باغباني ،يكي از بهترين و زيباترين شغل هاي دنياست. باغبان،بذرهاي كاشته و نهال هاي نهاده در خاك را با مهرباني مراقبت مي كند؛ او نيازهاي فرزندان باغ خود را به خوبي مي شناسد و آنها را براورده مي سازد. آب و كود مناسب را فراهم مي نمايد و در حمله آفات،غيرتمندانه و عالمانه به دفع آفات مي پردازد.


...و چندي نمي گذرد كه گل هاي زيبا ،با پراكندن عطر خود،اهالي باغ را مست ميكنند؛زنبورهاي عسل و پروانه ها و بلبلان،به پرواز و آواز در مي آيندو درختان،شكوفه ها و ميوه ها و سايه ها را نثار باغبان مهربان و دانا مي كنند.


آيا تربيت فرزندان،غير از باغباني مهربانانه و عالمانه است؟


حضور شا داب شما،رونق باغ ماست.
كارشناس مشاوره

***************

[sepehr]

1 - احترام به حقوق انها
2 - بار اوردن انها بصورتی که قدر زحمات پدر ومادر رابدانند
3 - مقایسه نکردن انها با دیگر بچه ها
4 - تفاوتی بین پسر ودختر نگذاریم
5 - بوسیدن انها
6 - سلام دادن به انها

[شهيدان]

1 - احترام به حقوق انها
2 - بار اوردن انها بصورتی که قدر زحمات پدر ومادر رابدانند
3 - مقایسه نکردن انها با دیگر بچه ها
4 - تفاوتی بین پسر ودختر نگذاریم
5 - بوسیدن انها
6 - سلام دادن به انها

«تربيت» اصولي‌داردكه بايد رعايت شود تا اسباب آدم‌ شدن فرزندان و دانش‌آموزان عزيز فراهم آيد، و البته تربيت را در زمان‌ها و مكان‌ها تفاوت‌هايي است. مثلاً بديهي است كه نونهالان امروزي را با اسلوب 40 سال پيش نمي‌توان تربيت كرد و بايد به اصول و روش‌هايي جديد دست يافت.تربيت، روش‌هايي دارد و مربيان و والدين را فرض است كه با روش‌ها و آداب آن آشنا باشند. اما پيش از هر چيز بايد اصول تربيت را بدانيم تا بتوانيم راه و رسم تربيت را پيدا كنيم. از آنجا كه والدين و مربيان مشغله فراوان دارند و دستيابي به اصول و روش‌ها از راه مطالعه و تحقيق چندان مقدور نيست، دراین فضا ببیاییم مقداری درباره اصول تربیت بحث کنیم.
یکی از اصول :الگوی خوب برای آنها بودن است
کودکان از همان آغاز حرکت و رشد اجتماعی خود و به محض ارتباط با دیگران به دنبال الگوها و نمونههایی جهت تقلید از ایشان میگردند. کودک و بویژه نوجوان، بر اساس اصل همانندسازی سعی میکند الگویی برای خود انتخاب نموده و بر اساس آن رفتار خود را شکل بخشد. این یک حالت طبیعی انسانی است. انسان ناگزیر از داشتن الگو است و به نظر میرسد که آیه شریفه« لقد کان لکم فی رسول الله اسوة حسنة» (احزاب ،33)اشاره به این معنی نیز داشته باشد. در مورد تربیت دینی، الگوی کودکان و نوجوانان، در مرحله اول والدین و معلمین ایشان هستند. دانش آموز قبل از این که از معلم « بشنود» ، از « رفتار او فرامیگیرد، قبل از چشم دوختن به دهان والدین به رفتارآنهاتوجه میکند و کلام آنها را با رفتارشان مقایسه میکند .

ادامه دارد...........

[مليكا]

مذهب و کمک به تربیت کودکان

طبق مطالعه ی جدیدی كه تأثیرات دین را بر رشد و ارتقای كودكان بررسی كرده است، مشخص شده كودكانی كه والدین مذهبی دارند بهتر از دیگر كودكان رفتار می‌كنند و خود را با شرایط تطبیق می‌دهند.
جان بارتكوسكی، جامعه‌شناس دانشگاه ایالت می سی سی پی و همكارانش از والدین و مربیان بیش از 16 هزار كودك كه بیشتر آنها در سال‌های اولیه ی تحصیل بودند خواستند ارزشیابی كنند كه كودك چه‌قدر بر خود كنترل دارد، چند وقت یك‌بار رفتار ضعیف یا نامناسب از خود نشان می‌دهد و آیا به‌خوبی به همسالانش احترام می‌گذارد و با آنها تعامل دارد یا نه؟ محققان نمرات به‌دست آمده را با اظهارات والدین مبنی بر این‌كه چند وقت یك‌بار به مكان‌های مذهبی می‌روند، آیا در مورد دین با كودكشان صحبت می‌كنند یا خیر و آیا بر سر مسائل دینی در خانه مشاجره می‌كنند یا نه، مقایسه كردند.
نتیجه این بود: كودكانی كه والدینشان به‌طور مرتب در مراكز دینی شركت داشتند (به‌خصوص وقتی هر دوی آنها بسیار مرتب به این مراكز می‌رفتند) و با كودكشان در مورد دین صحبت می‌كردند، نسبت به كودكانی كه والدینشان مذهبی نبودند، هم از طرف والدین و هم از طرف مربیان نمره ی بهتری در مورد كنترل بر خود، مهارت‌های اجتماعی و تمایل به یادگیری كسب كردند.
بارتكوسكی همچنین نشان داد هنگامی كه والدین غالباًً بر سر مسائل مذهبی بحث و مشاجره می‌كردند، كودكان بیشتر مشكل داشتند.
بارتكوسـكی در توجیه این یافته‌ها می‌گوید: آموزش‌های مذهبی به سه دلیل می‌تواند برای كودكان خوب باشد؛ اول این‌كه گروه‌های مذهبی از والدین حمایت اجتماعی می‌كنند و این برای رشد مهارت‌های آنان مفید است. كودكانی كه بـه این گروه‌های مذهبی آورده می‌شوند وقتــی همـان حرف‌های والدین شــان را می‌شنوند كه بزرگســـالان دیگر هـم آنها را تأیید می‌كنند، حرف‌های والدین شـان را در خانـه عمـیق‌تر درك می‌كنند.
دوم این‌كه انواع ارزش‌ها و هنجارهایی كه در گروه‌های مذهبی مبادله می‌شود، اغلب به فداكاری و طرفــداری از خانـواده گرایش دارند. این ارزش‌ها در شكل‌گیری ارتباط والدین با كودكان و در نتیجه رشد كودكان در واكنش به این ارتباط بسیار بسیار مهم هستند .


در آخر سازمان‌های مذهبی مهارت‌های والدین را با معانی مقدس عجین می‌كنند.

یکی از جامعه‌شناسان دانشگاه ویرجینیا كه در این مطالعه حضور نداشت نیز با این موارد هم‌عقیده است. وی می‌گوید لااقل برای مذهبی‌ترین والدین فرستادن كودكانشان به بهشت مهم‌تر از فرستادن آنها به دانشگاه هاروارد است.
یکی از روان‌شناسان دانشگاه بولینگ گرین استیت در اوهایو نیز كه در این تحقیق حضور نداشت می‌گوید: این‌كه چرا سازمان‌های مذهبی می‌توانند شرایط بیشتر پیشرفت را برای زندگی خانوادگـی فراهم سازنـد ولی سازمان‌های غیرمذهبی كه به همین منـظور تأسیس شده‌اند نمی‌توانند، هنوز یك راز است.
:Sokhan:

[مليكا]

بارها شاهد آن بوده ايم كه برخي افراد عبادات و نماز كودكان را نوعي بازي تلقي مي كنند و آن را فاقد ثواب و اجر الهي مي شمارند. حال آن كه چنين نيست و قطعاً عبادت دركودكي نيز حسناتي به همراه دارد. پس خوب است بدانيم كه واجبات بزرگسالان و اعمال مستحبي آنها براي كودكان مستحب است و گناهان آنها براي كودكان مكروه بوده و مباحات براي هر دو امري مباح است.
حال اگر ترتيبي اتخاذ شود كه كودكان دريابند انجام عبادت و نماز آنها، در پيشگاه خدا اجر خواهد داشت ، رغبت بيشتري براي انجام عبادت خواهند داشت. از طرف ديگر انجام عبادت ها در كودكي موجب ملكه شدن آنها مي گردد و چنين كودكاني در بزرگسالي عبادات را با سهولت بيشتري انجام مي دهند. اما آنان كه تا هنگام بلوغ نماز نخوانده اند ، اين كار را با دشواري بيشتري انجام مي دهند. پس اگر بخواهيم كودكان با عبادات خو بگيرند، بايد دوره كودكي آنها را مغتنم بشماريم.

مسئله ديگر اين است كه وقتي كودكي از دوران نوباوگي به عبادت روي بياورد و براي انجام آن به مسجد و ساير اماكن مذهبي برود، از همان زمان، با چنين فضاهايي انس مي گيرد و با انسان هاي با ايمان مأنوس مي شود. انس با فضاهاي مذهبي و با نيكان مانع گرايش به ورطه هاي فساد و نابودي گشته، انسانها را از دوستي با بدان برحذر مي دارد و فرد با چنين خصوصياتي به صلاح و زندگي پاك نزديك تر مي شود. پس براي تربيت ديني كودكان بايد از همان كودكي دست به اقدام زد تا آداب و رسوم و عبادات ديني در دل فرزندان پا بگيرد. به همين دليل بايد نقش هايي را در امر تربيت مذهبي فرزندان و اقامه نماز توسط آنان ايفا كنيم. اين نقش ها عبارت اند از:

1- نقش تمهيدي ( مقدمه چيني )
براي زمينه سازي اعمال عبادي و نماز در كودكان بايد نخست تمهيداتي فراهم بشود و در امر تربيت مذهبي فرزندان بايد اقداماتي به عمل آيد. پيامبر"ص" چنين عمل كرد: به هنگام تولد امام حسن(ع) و امام حسين (ع) در گوش راست آنان اذان و در گوش چپ اين عزيزان اقامه خواند كه هردو عمل مستحبي قبل از نماز هستند.
امام چهارم (ع) در روايتي مي فرمايند: وقتي كه كودك شما به سن سه سالگي رسيد، به او بگوييد كه كلمه لااله الا الله را بگويد. وقتي كه به سن سه سال و هفت ماه و بيست روز رسيد به او بگوييد كه نام پيامبر(ص) يعني" محمد" را برزبان جاري كند و وقتي كه به سن چهارسالگي رسيد به او بگوييد كه بر پيامبر(ص) درود بفرستد (شايان توجه است كه اين دو كار را درنماز به خوبي مي يابيم). در پنج سالگي او را روي به قبله بنشانيد ، و در 6 سالگي ركوع و سجده را به او بياموزيد و در هفت سالگي شستن دست ها را به وي آموزش بدهيد( كه كنايه ازوضو گرفتن است).
امام صادق(ع) حتي درمورد روزه مي فرمود: ما كودكان خود را در سحر گاهان بيدار مي كنيم تا روزه بگيرند، اما درطول روز هر وقت كه خواستند مي توانند افطار نمايند. مراد امام (ع) آن است كه بدين ترتيب بايد كودكان را عادت داد تا به تدريج تمرين روزه داري نمايند و اين امر آنهارا براي روزه داري كامل به هنگام بلوغ و تكليف آماده مي كند.


2- نقش الگويي
كودكان در تقليد پذيري شهره اند . آنها بسياري از رفتارها و حركات را از طريق تقليد كردن از ديگران و بزرگ ترها مي آموزند. به همين دليل مي گويند وقتي كه قصد آموزش رفتاري را به كودكان داريد، الگوي خوبي از آن رفتار را در معرض ديد آنان قرار بدهيد تا آنها به تبعيت از الگو بپردازند. علي (ع) فرمود: كونوا دعاه الناس بغير السنتكم، يعني مردم را با غير زبان هايتان به راه خدا دعوت كنيد. ايشان دعوت با عمل را مؤثرتراز دعوت از طريق سخن مي دانست.
سعدي نيز مي گويد:
بزرگي سراسر به گفتار نيست

دو صد گفته چون نيم كردار نيست

خداوند براي هدايت انسان ها، الگويي ارزشمند و متعالي در معرض ديد آنها قرار داده است و مي فرمايد:" و قد كان لكم في رسول الله اُسوةٌ حَسنه". پس به درستي كه پيامبر(ص) براي شما اسوه ي نيكويي است.
پيامبر علاوه برانجام واجبات و خواندن نمازهاي واجب، به امور مستحبي توجه وافري داشت و به نوافل نيز مي پرداخت. (شايان ذكراست كه برپا داشتن نماز شب بر پيامبر(ص) واجب بوده است.)
ما نيز در مقام والدين، اگر مي خواهيم فرزندان خوبي تربيت كنيم كه نمازرا بر پاي دارند، بايد خود در مقابل آنها به عبادت و نماز قيام كنيم. هر چند كه دعوت آنان به نماز لازم است ، اما آثارعملي عبادت كه در معرض ديد آنان قرارمي گيرد، تاثير دعوت را دو صد چندان مي كند. اين روش را در تعليم و تربيت، روش اسوه سازي مي گويند. در روان شناسي نيز بندورا از آن تحت عنوان "سرمشق دهي " ياد مي كند. او به هنگام بحث از نظريه يادگيري اجتماعي از يادگيري مشاهده اي سخن به ميان مي آورد . كودكان با مشاهده والديني كه به اعمال نيك، عبادت و نماز مي پردازند، به تقليد و تكرار آن رفتار مبادرت مي كنند. حتي تقليد در بعد اجتماعي نيزمعني دار است و از آن تحت عنوان تقليد اجتماعي ياد مي كنند.


3- نقش تبليغي
از ديگر نقش ها و وظايفي كه بر عهده والدين است، نقش تبليغي است. امروزه آيين ها و كيش هايي كه غير الهي اند وافكار بت پرستانه را در دنيا تبليغ مي كنند، كم نيستند. اين آيين ها منادي نجات بشر بوده، وعده هاي فريبنده اي به مردم دنيا مي دهند. همه ي آنها سعي مي كنند كه با جاذبه هاي تبليغ ، مردم را به سوي مسلك و مرام خود دعوت نمايند. براي مثال، در اينترنت به مقالات فراواني درباره اين نوع كيش ها و فرقه هاي ضاله و گمراه كننده برمي خوريم كه از الفاظ فريبنده بهره مي جويند .
راه هموار است و زيرش دام هاست

قحطي معنا ميان نام هاست

لفظ ها و نام ها چون دام هاست

لفظ شيرين ريگ آب عمر ماست

[مليكا]

:Sokhan:سالانه عده ي زيادي با تأثير پذيري از تبليغات به مرام ها و مسلك هاي مختلفي مي گروند. پس اگر آثار تبليغات تا اين حد زياد است و تا آن حد كارايي دارد كه مردم را به تغيير مسلك و مرام مي كشاند، مي توان به نحو احسن در جهتي سازنده از آن بهره جست و با سخن گفتن درباره دين، عبادات و نماز و احكام آن، كودكان را به سوي عبادت جذب كرد. در قرآن نيز براين معنا تأكيد شده است و خداوند پيامبر(ص) را مورد خطاب قرار داده، مي فرمايد:" يا ايها الرسول بَلّغ ما اُنزل اليك من ربك". اي پيامبر ابلاغ كن آن چه را كه از سوي رب و پروردگارت برتو نازل گشته است. مراد در اين جا ابلاغ مسئله امامت علي (ع) است ، و تبليغ رهبري ديني و ولايت علي (ع) تا آن درجه از اهميت برخوردار است كه مي فرمايد:" و اِن لَم تـَفعل فـَما بـَلغت رسالته." و اگر آن را ابلاغ نكني، رسالت خود را به نحو اكمل ابلاغ نكرده اي. آن روزي كه اين تبليغ صورت مي پذيرد خداي تعالي آن را به عنوان كمال دين دانسته، مي فرمايد: اَليوم اَكملتُ لكم دينكم و اَتممتُ عليكم نعمتي و رَضيتُ لكم الاسلام ديناً.
نتيجه آن كه اين همه اهميتي كه امر تبليغ در اسلام دارد و بزرگان و معصوماني چون علي (ع) قرباني تبليغ دين خدا گشته اند، ما را بر آن مي دارد كه به تبليغ دين در خانه و بيان اهميت نماز بپردازيم واگر چنين نكنيم قطعاً بچه ها به سوي عبادت و نماز گرايش چنداني پيدا نمي كنند.:Sokhan:

[شهيدان]

روان پاک کودک برای پذیرش تعالیم اسلامی، همانند زمین مستعد و آمادهای است که هر بذری را در خود میپذیرد.امام صادق (علیهالسلام) در این زمینه میفرماید: «احادیث اسلامی را به فرزندان خود هر چه زودتر بیاموزید، قبل از آن که مخالفین بر شما سبقت بگیرند و دلهای کودکان شما را با سخنان نادرست خویش اشغال کنند».لذا والدین موظفند در پرورش ایمان و اخلاق کودک، کمترین فرصت را نیز از دست نداده و در اولین فرصت مناسب، دل کودک را به حبّ خدا و مهر پیشوایان الهی متوجه کنند. از سوی دیگر، والدین موظفند کودکان را به عبادات تمرینی وادارند تا میان جسم و جان آنها از نظر ایمانی هماهنگی لازم برقرار باشد.

[مليكا]

برخورد با کودکان لوس !!!
این‌ سبک‌ رفتاری‌ الگویی‌ تقریباً ثابت‌ و دائمی‌ برای‌ آنها به‌ وجود می‌آورد، و تعیین‌ کنندهِ نحوه‌ ارتباطات‌ و برخوردهای‌ آنان‌ نیز می ‌باشد.
هر خانواده‌ در ارتباط‌ با فرزندان‌ شیوه‌ خاص‌ خود را دارد؛
و این‌ نحوه‌ برخورد، در تلاقی‌ با ساختار ژنتیکی‌ هر فرد، باعث‌ می‌ شود
که‌ شخصیت‌هایی‌ بسیار متفاوت‌ و متمایز شکل‌ بگیرند.

رشد اجتماعی‌ کودکان‌ یکی‌ از حیطه‌ های‌ رشدی‌ است‌ که‌ دقیقاً به‌ ما نشان‌ می ‌دهد آیا فرزند مطابق‌ با سن‌ تقویمی‌ یا شناسنامه ‌ای‌ خود رفتار می ‌کند یا خیر؟ و اگر مطابق‌ با سن‌ شناسنامه‌ ای‌ رفتار نمی‌ کند چه‌ دلایلی‌ برای‌ این‌ مسئله‌ وجود دارد و رفتارهای‌ او چگونه‌ شکل‌ گرفته‌ است؟
یکی‌ از سبک‌های‌ غلط‌ رفتاری‌ کودکان، ناتوانی‌ در ایجاد و برقراری‌ رابطه‌ سالم‌ با همسالان‌ است؛ یعنی‌ کودکانی‌ وجود دارند که‌ راه‌های‌ برقراری‌ ارتباط‌ سالم‌ را نمی‌ دانند. این‌ گروه‌ از کودکان‌ بعضاً تحت‌ عنوان‌ «کودکان‌ لوس» نامگذاری‌ می‌شوند.

[مليكا]

● چرا کودکان‌ لوس‌ می ‌شوند؟
یکی‌ از دلایل‌ لوس‌ شدن‌ کودکان‌ روش ‌های‌ غیرقابل‌ قبول‌ والدین‌ به‌ لحاظ‌ تربیتی‌ است؛ والدین‌ محبت‌ کنندهِ افراطی‌ که‌ معیارهای‌ تربیتی‌ و روش‌های‌ یادگیری‌ را در نظر نمی‌ گیرند و صرفاً با محبت‌های‌ بی‌ حد و حساب‌ مانع‌ اجتماعی ‌شدن‌ رفتارهای‌ کودکان‌ می‌ شوند. چنین‌ کودکانی‌ معنای‌ صبر و تحمل‌ را در زندگی‌ نمی‌آموزند و انسان‌هایی‌ عجول‌ و شخصیت‌هایی‌ متزلزل‌ بار خواهند آمد.


● آیا می ‌توان‌ کودکان‌ لوس‌ را اصلاح‌ کرد؟
بله؛ چنانچه‌ والدین‌ از روش‌های‌ غیر قابل‌ قبول‌ دست‌ بردارند و در مورد فرزندان‌ خود قوانین‌ تربیتی‌ درستی‌ را اعمال‌ کنند، و به‌ شرط‌ آن‌ که‌ روش‌های‌ جدید ثابت‌ و مستمر باشد، می‌ توان‌ امید داشت‌ که‌ این‌ روش‌ها به تدریج‌ مؤثر واقع‌ شوند.