سوال از اعجاز علمی

[y3h5k6m]

با سلام سه سوال پژوهشی برای حقیر مطرح هست. لطفاً به طور جامع وکامل پاسخ آن را ارائه فرمانید : 1- تعریف اصطلاحی اعجاز علمی از دیدگاه اندیشمندان علوم قرآن چیست؟ 2- آیا اعجاز علمی با تفسیر علمی تفاوت دارد ؟ 3- آیا می توان میان اعجاز علمی با معجزه علمی تشابهی یافت ؟ و اساساً این دو بایکدیگر رابطه منطقی دارند؟ با تشکر فراوان

[محمودسبطالشيخ انصاري]

بسم الله باسلام و باآرزوي توفيق
1- ظاهرا اعجاز علمي به قوانين و روابط علمي اطلاق مي شودكه درزمان نزول قرآن بشر آنها را كشف نكرده است.فلذا وجوداين قوانين علامت اينست كه قرآن ساخته بشرنيست.مانندكريمه "وتري الجبال جامدة وهي تمرمرالسحاب"كه اشاره به حركت كره زمينست درصورتيكه منجمين درآن زمان معتقدبودند كه زمين ثابتست.
2- تفسير علمي دريك نظر اينست كه باقوانين كشف شده حجاب از معاني قرآن برداشته شودياموجب ابداع نظريات جديد درعلوم شود. مثلا درعلم روانشناسي "ألابذكرالله تطمئن القلوب".
3- اعجاز علمي دراصطلاح عرف ظاهراآنست كه دانشمندي بااستفاده از قانون علمي كاري كندكه مردم عادي ياحتى دانشمندان زمان خودش از انجام آن عاجزباشند. ولي اثبات اعجازقرآن بوسيله مطالبيست كه درقرآن آمده و درآن زمان كسي ازاين قوانين خبرنداشته وكسي كه قرآن راآورده قبل ازان علمي نخوانده است .وآنان كه قائل به معجزه علمي قرآن هستند يكي از وجوه را اعجازعلمي مي دانند.
4- بامطالب بالا رابطه منطقي اعجاز و معجزه علمي هم روشن مي شود.

[هدی]

- تعریف اصطلاحی اعجاز علمی از دیدگاه اندیشمندان علوم قرآن چیست؟

مراد از اعجاز علمي قرآن، آیاتی است که: 1ـ رازگویی علمی داشته باشد؛ به طوری که مطالب علمی که قبل از نزول آیه کسی از آن اطّلاع نداشته را بیان کند، به نحوی که مدّت‌ها بعد از نزول آِیه آن مطلب کشف شود. 2ـ اخبار غیبی بدهد که در مورد حوادث طبیعی و جریانان‌های تاریخی سخن بگوید: اخباری که در هنگام نزول آیه کسی از آن اطّلاع نداشته و پس از خبر دادن قرآن طبق همان خبر واقع شود. البتّه گفتنی است که این مطالب باید به شکلی باشند که با وسایل عادّی که در اختیار بشر عصر نزول بوده قابل پیش بینی نباشند. پس اگر از مطالب بیان شده در کتاب‌های آسمانی گذشته و مسایلی که در مراکز علمی ایران، یونان و... کشف شده یا مسائلی که به صورت غریزی و طبیعی قابل فهم است باشد اعجاز علمی نیست. (1)البته اين نكته نيز مغفول نماند كه جنبه‌ی اعجاز علمی قرآن مورد قبول همه‌ی مفسّرین نمی‌باشد و برخی از مفسّرین قبول آن را به عنوان یکی از ابعاد اعجاز قرآن مخالف معجزه بودن قرآن و مقرون به تحدّی بودن آن می‌دانند (2)و (3)

(1)- رضایی اصفهانی،پژوهشي در اعجاز علمي قران، ص94
(2)- برقی کاشانی،قرآن و علوم روز، ص100
(3)- مرضيه اكبريان ، "اعجاز علمي قرآن " ، فصلنامه شميم نرجس، مرداد 92

[هدی]

آیا اعجاز علمی با تفسیر علمی تفاوت دارد ؟

تفسیر علمی، تفسیری است که مفسر در آن درصدد فهم عبارات قرآن و کشف سرّی از اسرار اعجاز قرآن در سایه ی یافته های علمی است. از این حیث که برخی آیات قرآن دربردارنده ی این معلومات دقیق علمی است که هنگام نزول، بر بشر پوشیده بوده اند. این امر نشان می دهد که قرآن از سنخ سخن بشر نیست و آفریده ای الهی و آسمانی است.(1)

آیا می توان میان اعجاز علمی با معجزه علمی تشابهی یافت ؟ و اساساً این دو بایکدیگر رابطه منطقی دارند؟

دقيقا منظور شما را از اين پرسش متوجه نشدم .زيرا اعجاز علمي با معجزه علمي تفاوتي ندارد .



(1)- نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن ، باشگاه انديشه

[رحیل]

سلام

البته اين نكته نيز مغفول نماند كه جنبه‌ی اعجاز علمی قرآن مورد قبول همه‌ی مفسّرین نمی‌باشد و برخی از مفسّرین قبول آن را به عنوان یکی از ابعاد اعجاز قرآن مخالف معجزه بودن قرآن و مقرون به تحدّی بودن آن می‌دانند (2)و (3)

ممکن است در این باره توضیح دهید؟ اعجاز علمی چه تضادی با معجزه بودن قرآن دارد؟

[هدی]

با سلام و عرض تبريك عيد ميلاد حضرت امير المومنين عليه السلام

ممکن است در این باره توضیح دهید؟ اعجاز علمی چه تضادی با معجزه بودن قرآن دارد؟

از نظر این گروه چون علم به مرحله‌ی نهایی خویش نرسیده اگر بخواهیم قرآن را با تئوری‌های زودگذر علم تطبیق دهیم خطر تعرّض حقایق قرآن وجود دارد. (1) البته اين نظر قابل نقد است و نظريه متعادل تر [ كه نظر علامه طباطبايي ، طبرسي و صاحب كشاف است ] اين است كه اعجاز علمی قرآن به عنوان یکی از ابعاد اعجاز قرآن قابل می‌باشد[ قابل پذيرش است ] امّا لازم نیست همه‌ی آیات قرآن را بر اعجاز علمی منطبق کنیم؛ چون هدف از نزول قرآن هدایت بشر است و قرآن کتاب علمی صرف نیست که در مقام تعلیم و تعلّم مسائل علمی باشد. بنابراین برخی از آیاتی که ادّعا شده شامل اعجاز علمی هستند قابل قبول نبوده و از لطایف قرآنی می‌باشد که قرآن به طور صریح و به نحو اعجاز علمی به آن اشاره ننموده است؛ پس می‌توان گفت: قرآن در جهت هدایت انسان‌ها برای مثال و شاهد آوردن از مطالب علمی حقّ و واقعی استفاده نموده البتّه با یادآوری این نکته که علوم تجربی و پرداختن به آن‌ها از اهداف اصیل و اوّلیه‌ی قرآن محسوب نمی‌شود.(2)

(1)- علوم طبیعت در قرآن، ص23-11
(2)- مرضيه اكبريان ، "اعجاز علمي قرآن " ، فصلنامه شميم نرجس، مرداد 92

[Mostafa4]

آیا اعجاز علمی با تفسیر علمی تفاوت دارد ؟

تفسیر علمی، تفسیری است که مفسر در آن درصدد فهم عبارات قرآن و کشف سرّی از اسرار اعجاز قرآن در سایه ی یافته های علمی است. از این حیث که برخی آیات قرآن دربردارنده ی این معلومات دقیق علمی است که هنگام نزول، بر بشر پوشیده بوده اند. این امر نشان می دهد که قرآن از سنخ سخن بشر نیست و آفریده ای الهی و آسمانی است.(1)

سلام خدمت دوستان گرامی
برای برخی آیات قرآن، تفاسیر مختلفی می توان ارائه داد. به طور مثال (منبع):

«وَ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»

و از هر چيز دو جفت آفريديم، شايد متذكّر شويد. (ذاریات، 49)


با سلام و درود

در مورد آیه شریفه فوق و زوجیت، برداشت های تفسیری متفاوت است که در به مهمترین آن ها اشاره می شود:

1. قول مشهور این است که مراد از زوج، صنف و مطلق هر دو چیز متقابل است یعنی آيه به اصناف مختلف موجودات جهان اشاره دارد كه به صورت زوج زوج، در آمده است، مانند شب و روز، نور و ظلمت، دريا و صحرا، خورشيد و ماه، نر و ماده، و ... .

2. زوجیت، به ذرات مثبت و منفی اشاره دارد؛ یعنی تمام اشياى جهان از ذرات مثبت و منفى ساخته شده، و امروزه از نظر علمى مسلم است كه اتم ها از بار الكتريسته منفى (الكترون) و مثبت (پروتون) تشکیل شده اند.

3. مراد از زوجین، زن و شوهر است.

______________
(ر.ک: مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‏9، ص 242؛ ترجمه الميزان، ج ‏18، ص 573؛ تفسير نمونه، ج ‏22، ص 376)

در این مثال ما سه تا تفسیر مختلف داریم:

1- تفسیر اول که قول مشهور هم هست، به یک معنای اصطلاحی زوجیت در زبان عربی اشاره می کند.این معنای اصطلاحی مشابه یک تئوری سه هزار ساله به نام تئوری ین و یانگ است که پایه بسیاری از فلسفه های آسیا را تشکیل می دهد. در تفسیر نمونه آمده است:

آنچه مسلم است این است: «أَزْواج» جمع «زوج» معمولاً به دو جنس مذکر و مؤنث گفته مى شود، خواه در عالم حیوانات باشد، یا غیر آنها، سپس توسعه داده شده و به هر دو موجودى که قرین یکدیگر، و یا حتى ضد یکدیگرند «زوج» اطلاق مى شود، حتى به دو اطاق مشابه در یک خانه، یا دو لنگه در، و یا دو همکار و قرین، این کلمه گفته مى شود، و به این ترتیب، براى هر موجودى در جهان زوجى متصور است.

2- تفسیر دوم به وجود ذرات دارای بارهای الکتریکی متضاد اشاره دارد. برخی نیز این آیه را اشاره به وجود ماده و پادماده دانسته اند که در زمان نول قرآن برای بشر شناخته نشده بود.

3- تفسیر سوم به وجود جنس مذکر و مونث در موجودات زنده اشاره دارد.این تفسیر با دیدگاه علم امروزی در تضاد است، چرا که از دیدگاه علم امروز، برخی موجودات (مانند باکتریها) دارای جنس نر و ماده نیستند. البته در تفسیر نمونه، ابراز امیدواری شده است که علم بتواند وجود جنس نر و ماده را در این گونه موجودات نیز کشف کند:

به هر حال، بعید نیست: زوجیت در اینجا به همان معنى خاص یعنى جنس «مذکر» و «مؤنث» باشد، و قرآن مجید در این آیه، خبر از وجود زوجیت در تمام جهان گیاهان، و انسانها، و موجودات دیگرى که مردم از آن اطلاعى ندارند، مى دهد. این موجودات، ممکن است گیاهان باشند که وسعت دایره زوجیت در آن روز، هنوز در آنها کشف نشده بود. یا اشاره به حیوانات اعماق دریاها، که در آن روز کسى از آن آگاه نبود، و امروز گوشه اى از آن براى انسانها کشف شده است. یا اشاره به موجودات دیگرى که در کرات دیگر آسمانى زندگى مى کنند. و یا موجودات زنده ذره بینى، هر چند امروز دانشمندان، نر و ماده اى در آنها سراغ ندارند، ولى دنیاى این موجودات زنده، آن قدر مرموز و پوشیده از معماهاست که ممکن است، علم و دانش انسانها هنوز، به این قسمت از آن راه نیافته باشد، حتى وجود زوجیت، در جهان گیاهان نیز، چنان که گفتیم: در عصر نزول قرآن جز در موارد خاصى، مانند درختان «نخل» و امثال آن ناشناخته بود، و قرآن از آن پرده برداشت، و در قرون اخیر، از طرق علمى این معنا به ثبوت رسید که مسأله «زوجیت در عالم گیاهان» یک مسأله عمومى و همگانى است.

---

حالا اجازه بدید دو تا سوال مطرح کنم:
1- آیا آیه ذکر شده با علم جدید در تضاد است؟ خیر، چون می توان تفاسیری بر این آیه آورد که کاملاً در تطابق با علوم جدید باشد.

2- آیا آیه ذکر شده، یک معجزه علمی است؟ خیر، چون با توجه به تفسیر اولی که ذکر شد، زوجیت یک معنای اصطلاحی در زبان عربی دارد. بنابراین یک فرد عادی در آن زمان هم می توانسته به زوج بودن همه موجودات جهان اشاره کند.

این مثال موضوعی رو مشخص می کنه: امکان ارائه تفسیر علمی لزوماً به معنی وجود معجزه علمی نیست.

موفق باشید

[هدی]

این مثال موضوعی رو مشخص می کنه: امکان ارائه تفسیر علمی لزوماً به معنی وجود معجزه علمی نیست.

منظور ما از تفسير علمي در خصوص آياتي كه شامل اعجاز علمي هستند ، آياتي است كه مانند مثال شما چند وجه تفسيري نداشته باشند و بدون هيچ ترديدي بتوان وجهي علمي از آن استنباط كرد مانند آيه 88 سوره مباركه نمل:
وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ
و كوهها را مى ‏بينى [و] مى ‏پندارى كه آنها بى ‏حركتند و حال آنكه آنها ابرآسا در حركتند [اين] صنع خدايى است كه هر چيزى را در كمال استوارى پديد آورده است در حقيقت او به آنچه انجام مى ‏دهيد آگاه است
كه دلالت بر حركت كوهها دارد ، مطلبي كه در اين دو سه سده اخير علم از آن پرده برداشته است .ضمنا عنايت به عرض ما -كه نقل نظر مفسراني چون مرحوم علامه بود- نفرموديد ظاهرا :

لازم نیست همه‌ی آیات قرآن را بر اعجاز علمی منطبق کنیم؛ چون هدف از نزول قرآن هدایت بشر است و قرآن کتاب علمی صرف نیست که در مقام تعلیم و تعلّم مسائل علمی باشد. بنابراین برخی از آیاتی که ادّعا شده شامل اعجاز علمی هستند قابل قبول نبوده و از لطایف قرآنی می‌باشد که قرآن به طور صریح و به نحو اعجاز علمی به آن اشاره ننموده است؛ پس می‌توان گفت: قرآن در جهت هدایت انسان‌ها برای مثال و شاهد آوردن از مطالب علمی حقّ و واقعی استفاده نموده البتّه با یادآوری این نکته که علوم تجربی و پرداختن به آن‌ها از اهداف اصیل و اوّلیه‌ی قرآن محسوب نمی‌شود

[هدی]

پرسش:
تعریف اصطلاحی اعجاز علمی از دیدگاه اندیشمندان علوم قرآن چیست.؟

پاسخ:
مراد از اعجاز علمي قرآن، آیاتی است که:
1ـ رازگویی علمی داشته باشد؛ به طوری که مطالب علمی که قبل از نزول آیه کسی از آن اطّلاع نداشته را بیان کند، به نحوی که مدّت‌ها بعد از نزول آِیه آن مطلب کشف شود.

2ـ اخبار غیبی بدهد که در مورد حوادث طبیعی و جریانان‌های تاریخی سخن بگوید: اخباری که در هنگام نزول آیه کسی از آن اطّلاع نداشته و پس از خبر دادن قرآن طبق همان خبر واقع شود. البتّه گفتنی است که این مطالب باید به شکلی باشند که با وسایل عادّی که در اختیار بشر عصر نزول بوده قابل پیش بینی نباشند. پس اگر از مطالب بیان شده در کتاب‌های آسمانی گذشته و مسایلی که در مراکز علمی ایران، یونان و... کشف شده یا مسائلی که به صورت غریزی و طبیعی قابل فهم است باشد اعجاز علمی نیست.(1)

البته اين نكته نيز مغفول نماند كه جنبه‌ اعجاز علمی قرآن مورد قبول همه‌ مفسّرین نمی‌باشد و برخی از مفسّرین قبول آن را به عنوان یکی از ابعاد اعجاز قرآن مخالف معجزه بودن قرآن و مقرون به تحدّی بودن آن می‌دانند.(2)و (3)

ــ تفسير علمي
تفسیر علمی، تفسیری است که مفسّر در آن در صدد فهم عبارات قرآن و کشف سرّی از اسرار اعجاز قرآن در سایه ی یافته های علمی است. از این حیث که برخی آیات قرآن در بردارنده این معلومات دقیق علمی است که هنگام نزول، بر بشر پوشیده بوده اند. این امر نشان می دهد که قرآن از سنخ سخن بشر نیست و آفریده ای الهی و آسمانی است.(4)

ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــــــــــــ
(1) رضایی اصفهانی، پژوهشي در اعجاز علمي قران، ص94
(2) برقی کاشانی، قرآن و علوم روز، ص100
(3) مرضيه اكبريان، "اعجاز علمي قرآن " ، فصلنامه شميم نرجس، مرداد 92
(4) نقد و بررسی روش تفسیر علمی قرآن، باشگاه انديشه

كليد واژه ها: اعجاز علمي قرآن ، تفسير علمي ، راز گويي علمي ، آيات علمي قرآن