قانون مجازات اسلامی ایران/ کتاب ۴ - دیات
باب چهارم - مسئول پرداخت دیه

   


- ماده ۳۰۴

در قتل عمد و شبه عمد مسئول پرداخت دیه خود قاتل است .


- ماده ۳۰۵

در قتل خطای محض در صورتی که قتل با بینه یا قسامه یا علم قاضی ثابت شود پرداخت دیه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل یا نکول او از سوگند یا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست .


- ماده ۳۰۶

در خطای محض دیه قتل و همچنین دیه جراحت (موضحه ) و دیه جنایت های زیادتر از آن به عهده عاقله می باشد و دیه جراحت های کمتر از آن به عهده خود جانی است .

تبصره: جنایت عمد و شبه عمد نابالغ و دیوانه به منزله ی خطای محض و بر عهده ی عاقله می باشد.


- ماده ۳۰۷

عاقله عبارت است از بستگان ذکور نسبی پدر و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث به طوری که همه ی کسانی که حین الفوت می توانند ارث ببرند به صورت مساوی عهده دار پرداخت دیه خواهند بود.

تبصره: کسی که با عقد ضمان جریره ، دیه ی جنایت دیگری را به عهده گرفته است نیز عاقله محسوب می شود.


- ماده ۳۰۸

نابالغ و دیوانه و معسر جزء عاقله محسوب نمی شود و عهده دار دیه ی قتل خطایی نخواهد بود.


- ماده ۳۰۹

هر گاه قتل خطایی با گواهی شهود عادل ثابت شود عاقله عهده دار دیه خواهد بود ولی اگر با اقرار جانی ثابت شود خود جانی ضامن است .


- ماده ۳۱۰

هرگاه اصل قتل با شهادت شهود عادل ثابت شود و قاتل مدعی گردد که خطا انجام شده و عاقله منکر خطایی بودن آن باشد در صورتی که عاقله سوگند یاد کند قول عاقله مقدم بر قول جانی می باشد.


- ماده ۳۱۱

عاقله فقط عهده دار پرداخت خسارت های حاصل از جنایت های خطایی محض از قتل ناموضحه است و در موارد ذیل عاقله ضامن نمی باشد:

الف- جنایت های خطایی که شخص بر خودش وارد آورد.

ب- اتلاف مالی که به طور خطای محض حاصل شود.


- ماده ۳۱۲

هر گاه جانی دارای عاقله نباشد یا عاقله او نتواند دیه را در مدت سه سال بپردازد دیه از بیت المال پرداخت می شود.


- ماده ۳۱۳

دیه ی عمد و شبه عمد بر جانی است لکن اگر فرار کند از مال او گرفته می شود و اگر مال نداشته باشد از بستگان نزدیک او با رعایت «الاقرب فالاقرب» گرفته می شود و اگر بستگانی نداشت یا تمکن نداشتند دیه از بیت المال داده می شود.


- ماده ۳۱۴

در موارد قتل خطایی محض دادگاه مکلف است در حین رسیدگی ، عاقله را دعوت کند تا از خود دفاع نماید ولی عدم دسترسی به عاقله یا عدم حضور آن پس از احضار موجب توقف رسیدگی نخواهد شد.


- ماده ۳۱۵

اگر دو نفر متهم به قتل باشند و هر کدام ادعا کند که دیگری کشته است و علم اجمالی بر وقوع قتل توسط یکی از آن دو نفر باشد و حجت شرعی بر قاتل بودن یکی اقامه نشود و نوبت به دیه برسد با قید قرعه دیه از یکی از آن دو نفر گرفته می شود.

متن کتاب دیات قانون مجازات اسلامی را از این لینک و متن کامل قانون مجازات اسلامی را از این لینک مطالعه بفرمایید.

- مطالعه این مقالات نیز برای علاقمندان به این بحث مفید هست ان شاءالله:

مطالبه دیه در جنایات شبیه عمدی و خطایی

نگاهى به مسئولیت عاقله در پرداخت دیه