خط الرسم عربي

[khakvatan]

سلام
مي خواستم درباره خط الرسم عربي بدانم كه رابطه آن با زبان فارسي چيست


کارشناس بحث : پاسخگوي علوم قرآن

[هدی]

الفباي عربي كه به تعبيري مادر رسم الخط زبان هاي فارسي، تركي، اردو، كردي، پشتو و غیره مي باشد، قرن هاست است كه در شمار مطرح ترين حروف الفباي جهان به شمار مي رود. و گستره انبوه علوم و معارف بشري كه با اين حروف مقيد و پايبند شده اند، تا پيش از اختراع چاپ، بي یا کم نظير مي باشد. و پس از اختراع چاپ نیز، در اين زمينه، جز الفباي لاتين و با ملاحظاتي چند، الفباي چيني و سريليك، رقيبي براي آن نمي توان يافت.
الفبای عربی، که مانند اغلب دیگر رسم الخط ها؛ از جمله الفبای پهلوی و الفبای لاتین، تباری سامی دارد، به ظاهر پیش از اسلام، عمری طولانی و رواج چندانی نداشته و ناپخته و نامرسوم بوده است. بیشتر عمر این الفبا، نهادینگی، پختگی، تطور، تنوع، آراستگی و رواج آن، در عصر اسلام بود، و به دست مسلمانانی که بسیاری از ایشان عرب نبودند. از همین رو به حق، الفبای عربی، الفبای اسلامی نیز خوانده شده است.
الفباي عربي همان گونه كه در طول تاريخ از لحاظ شكل و ظاهر در دست اقوام غير عرب شیوه های نگارشی متفاوتي يافت (كه از آن ميان مي توان به خط نستعليق كه عرب آن را خط فارسي مي خواند و خط شكسته اشاره نمود)، از لحاظ ماهوي نيز با توجه به ضرورت هاي زباني ديگر اقوام به تدريج تغييراتي مأنوس با ذات خود پيدا نمود. مانند پديد آمدن حروف "پ" ، "‌چ"، "ژ" و "گاف" در الفباي فارسي .

[هدی]

كي ، چرا و چگونه، ديگر اقوام، الفباي عربي را به عنوان رسم الخط خود برگزيدند؟
شايد براي پرسش هايي از اين دست پاسخ هاي دقيقي نتوان يافت، اما مسلّم آن است كه عرب در آن دوران نه مجال داشت و نه علاقه و اصراری برای کتابت زبان های غیر عربی با الفبای عربی. و درست آن است که عرب چنانچه می خواست و می توانست، نقشی تاثیر گذار در این میانه داشته باشد، آن را برای زبان و خط عربی توأمان صرف می نمود، و نه خط منهای زبان. و می بایست پذیرفت که نگارش فارسی، ترکی و دیگر زبان ها، به الفباي عربي، انتخابي بود آزاد ، آگاهانه و تدریجی، از سوي فرهيختگان اقوام غیر عرب جهان اسلام.

[هدی]

به اجمال مي توان دلايل گزينش الفباي عربي توسط ديگر اقوام را چنين بيان داشت:
- كاستي ها و نارسايي هاي رسم الخط هاي پيشين.
- فراگيرنبودن گونه ای از حروف الفبا؛ تنوع رسم الخط ها.
- فقدان علقه عاطفي ميان اين اقوام و حروف الفباي پيشين.
- محدوديت هاي سواد آموزي در ميان اقوام پيش از اسلام.
- تعلق سهم سنگين آثار مكتوب غالبا محدود پيش از اسلام در ميان اين اقوام، به ادبيات مذهبي اديان منسوخ.
- تاثير و نفوذ زبان وادبيات عربي در زبان هاي اين اقوام.
- گستره آشنايي و تعلق خاطر اين اقوام به الفباي عربي به عنوان الفباي زبان قرآن كريم، به دليل باورهاي ديني.1
1- دکتر محمد حسین امیر اردوش، مقاله درنگي باز بر مساله حروف الفبا !

[هدی]

پستهاي شماره 2،3و4 به عنوان پاسخ و جمع بندي معرفي مي شوند.

[هدی]

پرسش:
می خواستم درباره خط الرسم عربی بدانم كه رابطه آن با زبان فارسی چيست؟

پاسخ:
الفبای عربی كه به تعبيری مادر رسم الخط زبان های فارسی، تركی، اردو، كردی، پشتو و غیره می باشد ( قرن ها است كه در شمار مطرح ترين حروف الفبای جهان به شمار می رود.
الفبای عربی تباری سامی دارد. بیشتر عمر این الفبا، نهادینگی، پختگی، تطور، تنوع، آراستگی و رواج آن، در عصر اسلام بود، و به دست مسلمانانی که بسیاری از ایشان عرب نبودند. از همین رو به حق، الفبای عربی، الفبای اسلامی نیز خوانده شده است.

الفبای عربی همان گونه كه در طول تاريخ از لحاظ شكل و ظاهر در دست اقوام غير عرب شیوه های نگارشی متفاوتي يافت (كه از آن ميان می توان به خط نستعليق كه عرب آن را خط فارسی می خواند و خط شكسته اشاره نمود)، از لحاظ ماهوی نيز با توجه به ضرورت های زبانی ديگر اقوام به تدريج تغييراتی مأنوس با ذات خود پيدا نمود. مانند پديد آمدن حروف "پ" ، "‌چ"، "ژ" و "گاف" در الفبای فارسی.

كی، چرا و چگونه، ديگر اقوام، الفبای عربی را به عنوان رسم الخط خود برگزيدند؟
شايد براي پرسش هايی از اين دست پاسخ های دقيقی نتوان يافت، اما مسلّم آن است كه عرب در آن دوران نه مجال داشت و نه علاقه و اصراری برای کتابت زبان های غیر عربی با الفبای عربی. و درست آن است که عرب چنانچه می خواست و می توانست، نقشی تاثیر گذار در این میانه داشته باشد، آن را برای زبان و خط عربی توأمان صرف می نمود، و نه خط منهای زبان. و می بایست پذیرفت که نگارش فارسی، ترکی و دیگر زبان ها، به الفبای عربی، انتخابی بود آزاد، آگاهانه و تدریجی، از سوي فرهيختگان اقوام غیر عرب جهان اسلام.


به اجمال مي توان دلايل گزينش الفبای عربی توسط ديگر اقوام را چنين بيان داشت:
_ كاستی ها و نارسايی های رسم الخط های پيشين.
_ فراگير نبودن گونه ای از حروف الفبا؛ تنوع رسم الخط ها.
_ فقدان علقه عاطفی ميان اين اقوام و حروف الفبای پيشين.
_ محدوديت های سواد آموزی در ميان اقوام پيش از اسلام.
_ تعلق سهم سنگين آثار مكتوب غالبا محدود پيش از اسلام در ميان اين اقوام، به ادبيات مذهبی اديان منسوخ.
_ تاثير و نفوذ زبان و ادبيات عربی در زبان های اين اقوام.
_ گستره آشنايی و تعلق خاطر اين اقوام به الفبای عربی به عنوان الفبای زبان قرآن كريم، به دليل باورهای دينی.(1)

_____________
(1) دکتر محمد حسین امیر اردوش، مقاله درنگی باز بر مساله حروف الفبا.

کلید واژه ها: زبان عربی ، زبان فارسی،الفبای عربی،،تطور،عصر اسلام