آموزش وپرورش

[شهيدان]

باسلام خدمت همه دوستان وكاربران
دراين تاپيك قصد داريم به (مسئله آموزش وپرورش وتفاوت آنها واينكه كدام يك برديگري مقدم است واينكه آيا درنظام آموزشي ما درآموزش وپرورش به مسائل پرورشي توجه مي شود .....واينكه چه كارهايي بايد كرد و..............وآنچه دل تنگتان مي خواهد بگوييد ) بپردازيم.

[parsa]

سلام.
شاید بتونیم این دو تا آیه رو سر لوحه این بحث قرار بدیم. البته آیات دیگری هم در مورد تزکیه و تعلیم داریم، ولی متاسفانه خاطرم نیست و فعلا همین دو تا رو یادم هست. ان شاءالله دوستان یاری کنند.

-------------------------------------------------------------------------------------

سوره مبارکه آل عمران - آیه 164

لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَث فِيهِمْ رَسولاً مِّنْ أَنفُسِهِمْ يَتْلُوا عَلَيهِمْ ءَايَتِهِ وَ يُزَكيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَب وَ الْحِكمَةَ وَ إِن كانُوا مِن قَبْلُ لَفِى ضلَلٍ مُّبِينٍ

خدا بر اهل ايمان منّت گذاشت كه رسولى از خودشان در ميان آنان برانگيخت كه بر آنها آيات او را تلاوت مى‏كند و آنان را پاك مى‏گرداند و به آنها علم كتاب (احكام شريعت) و حقايق حكمت مى‏آموزد، و همانا پيش از آن در گمراهى آشكار بودند.



سوره مبارکه جمعه - آیه 2

هُوَ الَّذِى بَعَث فى الأُمِّيِّينَ رَسولاً مِّنهُمْ يَتْلُوا عَلَيهِمْ ءَايَتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَب وَ الحِْكْمَةَ وَ إِن كانُوا مِن قَبْلُ لَفِى ضلَلٍ مُّبِينٍ

اوست خدايى كه ميان عرب امّى (يعنى قومى كه خواندن و نوشتن نمى‏دانستند) پيغمبرى بزرگوار از همان مردم برانگيخت كه بر آنان آيات وحى خدا تلاوت مى‏كند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاك مى‏سازد و شريعت و احكام كتاب سماوى و حكمت الهى مى‏آموزد و همانا پيش از اين همه در ورطه جهالت و گمراهى آشكار بودند.

-------------------------------------------------------------------------------------

همینطور که در این دو آیه میبینیم، تزکیه مقدم بر تعلیم قرار گرفته است. البته باید به تفاسیر هم مراجعه کرد و نمیتوان تنها به ظاهر آیات بسنده نمود. لذا بنده به دو تفسیر که در دسترس بود مراجعه کردم که در ادامه می آید.

[parsa]

تفسير آيه 164 از سوره مبارکه آل عمران برگرفته از تفسير نمونه:

اين پيامبر (صلى‏الله ‏عليه ‏وآله ‏وسلّم) سه برنامه مهم را در باره آنها اجرا مى‏كند.

نخست خواندن آيات پروردگار بر آنها و آشنا ساختن گوشها و افكار با اين آيات
و ديگر تعليم ، يعنى وارد ساختن اين حقايق در درون جان آنها
و به دنبال آن ، تزكيه نفوس و تربيت ملكات اخلاقى و انسانى

اما از آنجا كه هدف اصلى و نهائى تربيت است، در آيه، قبل از تعليم ذكر شده، در حالى كه از نظر تربيت طبيعى، تعليم بر تربيت مقدم است.

جمعيتى كه از حقايق انسانى بكلى دورند به آسانى تحت تربيت قرار نمى‏گيرند بلكه بايد مدتى گوشهاى آنها را با سخنان الهى آشنا ساخت و وحشتى را كه قبلا از آن داشتند از آنها دور كرد ، سپس وارد مرحله تعليم اصولى شد و به دنبال آن محصول تربيتى آن را گرفت.

اين احتمال نيز در تفسير آيه وجود دارد كه منظور از تزكيه ، پاك ساختن آنها از پليدى‏هاى شرك و عقائد باطل و خرافى و خوهاى زشت حيوانى بوده، زيرا مادام كه نهاد آدمى از اين آلودگيها پاك نشود، ممكن نيست كه آماده تعليم كتاب الهى و حكمت و دانش واقعى شود ، همانطور كه اگر لوحى را از نقوش زشت پاك نكنى، هرگز آماده پذيرش نقوش زيبا نخواهد شد. و بهمين جهت تزكيه در آيه فوق بر تعليم كتاب و حكمت يعنى معارف بلند و عالى اسلامى ، مقدم شده است.

-----------------------------------------------------------------------------------

تفسير آيه 2 سوره مبارکه جمعه برگرفته از ترجمه الميزان:

در اين آيه شريفه مساله تزكيه را قبل از تعليم كتاب و حكمت ذكر كرده، و در دعاى ابراهيم كه چند سطر قبل نقل شد تعليم كتاب و حكمت را جلوتر از تزكيه ذكر كرد، و اين بدان جهت بوده كه آيه مورد بحث در مقام توصيف تربيت رسول خدا (صلى‏الله‏ عليه ‏وآله ‏وسلّم) است مؤمنين امت را، و در مقام تربيت، تزكيه مقدم بر تعليم علوم حقه و معارف حقيقيه است .

و اما در دعاى ابراهيم مقام، مقام تربيت نبود، تنها دعا و درخواست بود، از خدا مى‏خواست كه اين زكات و علم به كتاب و حكمت را به ذريه‏اش بدهد، و معلوم است كه در عالم تحقق و خارج ، اول علم پيدا مى‏شود، بعد تزكيه، چون تزكيه از ناحيه عمل و اخلاق تحقق مى‏يابد، پس اول بايد به اعمال صالح و اخلاق فاضله عالم شد، و بعد به آنها عمل كرد تا به تدريج زكات ( پاكى دل ) هم به دست آيد.

-----------------------------------------------------------------------------------

تفسير آيه 2 سوره مبارکه جمعه برگرفته از تفسير نمونه:

در آيه فوق هدف اين بعثت را در سه امر خلاصه كرده كه يكى جنبه مقدماتى دارد و آن تلاوت آيات الهى است، و دو قسمت ديگر يعنى تهذيب و تزكيه نفوس و تعليم كتاب و حكمت دو هدف بزرگ نهائى را تشكيل مى‏دهد.
آرى پيامبر (صلى‏الله‏ عليه ‏وآله ‏وسلّم) آمده است كه انسانها را هم در زمينه علم و دانش، و هم اخلاق و عمل، پرورش دهد، تا به وسيله اين دو بال بر اوج آسمان سعادت پرواز كنند، و مسير الى الله را پيش گيرند، و به مقام قرب او نائل شوند.

اين نكته نيز شايان توجه است كه در بعضى از آيات قرآن تزكيه مقدم بر تعليم و در بعضى تعليم مقدم بر تزكيه شمرده شده، يعنى از چهار مورد در سه مورد تربيت بر تعليم مقدم است، و در يك مورد تعليم بر تربيت مقدم.
اين تعبير ضمن اينكه نشان مى‏دهد اين دو امر در يكديگر تاثير متقابل دارند (اخلاق زائيده علم است همانگونه كه علم زائيده اخلاق است) اصالت تربيت را مشخص مى‏سازد، البته منظور علوم حقيقى است نه اصطلاحى در لباس علم.

فرق ميان كتاب و حكمت ممكن است اين باشد كه اول اشاره به قرآن و دومى به سخنان پيامبر (صلى‏الله ‏عليه ‏وآله ‏وسلّم) و تعليمات اوست كه سنت نام دارد. و نيز ممكن است كتاب اشاره به اصل دستورات اسلام باشد، و حكمت اشاره به فلسفه و اسرار آن.

اين نكته نيز قابل توجه است كه حكمت در اصل به معنى منع كردن به قصد اصلاح است، و لجام مركب را از اين جهت حكمت گويند كه او را منع و مهار كرده، و در مسير صحيح قرار مى‏دهد. بنابراين مفهوم آن دلائل عقلى است ، و از اينجا روشن مى‏شود كه ذكر كتاب و حكمت پشت سر يكديگر مى‏تواند اشاره به دو سرچشمه بزرگ شناخت يعنى وحى و عقل بوده باشد، يا به تعبير ديگر احكام آسمانى و تعليمات اسلام در عين اينكه از وحى الهى سرچشمه مى‏گيرد با ترازوى عقل قابل سنجش و درك مى‏باشد. (منظور كليات احكام است)

[parsa]

تفسير آيه 2 سوره مبارکه جمعه برگرفته از ترجمه الميزان:

در اين آيه شريفه مساله تزكيه را قبل از تعليم كتاب و حكمت ذكر كرده، و در دعاى ابراهيم كه چند سطر قبل نقل شد تعليم كتاب و حكمت را جلوتر از تزكيه ذكر كرد، و اين بدان جهت بوده كه آيه مورد بحث در مقام توصيف تربيت رسول خدا (صلى‏الله‏ عليه ‏وآله ‏وسلّم) است مؤمنين امت را، و در مقام تربيت، تزكيه مقدم بر تعليم علوم حقه و معارف حقيقيه است .

و اما در دعاى ابراهيم مقام، مقام تربيت نبود، تنها دعا و درخواست بود، از خدا مى‏خواست كه اين زكات و علم به كتاب و حكمت را به ذريه‏اش بدهد، و معلوم است كه در عالم تحقق و خارج ، اول علم پيدا مى‏شود، بعد تزكيه، چون تزكيه از ناحيه عمل و اخلاق تحقق مى‏يابد، پس اول بايد به اعمال صالح و اخلاق فاضله عالم شد، و بعد به آنها عمل كرد تا به تدريج زكات ( پاكى دل ) هم به دست آيد.

چون بحث ما در اینجا در مورد نظام آموزش و پرورشی کشور هست، چیزی که من از تفاسیر بالا برداشت کردم این بود که این قسمت از تفسیر المیزان ارتباط بیشتری با بحث ما دارد.

یعنی در عالم خارج تزکیه پس از تعلیم حاصل میشه گرچه نباید از یکدیگر منفک بشن!
نظر شما چیست؟؟؟

[شهيدان]

ضمن شکر از parsa مطالبی را نیز من اضافه می کنم .

کلمه "تزکیه" از کلمه "زکات" مشتق شده است که به معناى"طهارت" مى باشد و اساس تزکیه تقویت اراده بشرى و تحکیم حسّ آزادى از "هوا، هوس، شهوات" و رفتار آدمى است. هدف تزکیه چیزى جز تطهیر و پاکسازى انسان از آلودگى ها نیست. در حالى که هدف تعلیم افزودن "معارف و علوم" جدید براى انسان است تا بشر را به سوى پیشرفت و ترقى و تکامل سوق دهد. تعلیم بر "نیروى عقلى" تکیه دارد که در او نهفته است. پس پیوند و ارتباط میان تزکیه و تعلیم شباهتى دارد به پاکى و سالمى موتور یک ماشین و وضعیت سوخت آن دارد. لیکن این سوخت انسان (تعلیم) بدون پاکى (تزکیه) از آلودگى ها و اخلاق فاسد و افکار باطل سودى ندارد. و به همین خاطر است که "تزکیه" "تعلیم" را تکمیل مى کند و هر یک موجب کمال دیگرى مى شود.
امّا چگونه قرآن تزکیه و تعلیم را در کنار هم مى آورد و آنها رامکمل هم مى داند؟ قرآن کریم مردم را به حقیقت مطلق متوجّه مى سازد و براى دعوت به حق، باطل را وسیله قرار نمى دهد چنانچه سایر کتب تربیتى کمتر به وسیله اى نظر دارند که اهداف تربیتى را با آنها تحقّق مى بخشند،

[شهيدان]

ترديدي نيست كه «تربيت» و اصلاح مردم، هدف اساسي ووظيفه اصلي تمام پيامبران الهي بوده است، مثلاً پيامبر بزرگ، ابراهيم خليل آنجا كه پايههاي كعبه را بالا ميبرد، از خداوند ميخواهد براي ذريه و فرزندان او، كسي را مبعوث گرداند، تا آنان را تربيت نموده و از انواع آلودگيها پاك نمايد.
چنانكه مي‍فرمايد: .
( پروردگارا، در ميان آنان از خودشان پيامبري برانگيز، تا آيات تو را بر آنان بخواند، و كتاب و حكمت را به آنان بياموزد و آنان را پاك گرداند، بيترديد كه تو عزيز و حكيمي)بقره/ 129
البته، مسأله «تربيت» و اصلاح مردم از اين لحاظ در تعاليم آسماني پيامبران الهي مهم شمرده شده است كه بشر بدون تربيت صحيح نميتواند، به بالاترين كمال انساني برسد، و لذا تلاش و سعي پيامبران، براي تحقق اين موضوع مهم، بيشتر، دور ميزند، و در راه رسيدن به اين هدف، سعي و كوشش فراوان مبذول نمودهاند.
چنانكه در حديثي وارد شده است: «ان الله خص الأنبياء بمكارم الأخلاق». (سفينه البحار/ اول/410).
(خداوند پيامبران را به مكارم اخلاق، اختصاص داده است)
ناگفته پيدا است كه پيامبران هم به وسيله تعاليم عالي خود، مردم را با فضائل و كمالات اخلاقي آشنا ميساختند و هم به آنچه كه ميگفتند خود عمل ميكردند و از اين لحاظ براي آنان « اسوه» و« الگو» بودند، ما در اين باره از ميان پيامبران بزرگ الهي به ذكر پيامبر خاتم حضرت محمد(ص) اكتفاء ميورزيم، خداوند در قرآن او را چنين توصيف ميكند آنجا كه ميفرمايد:
«كما ارسلنا فيكم رسولاً يتلوا عليكم آياتنا و يزكيهم و يعلمهم الكتاب و الحكمه و يعلمكم ما لم تكونوا تعلمون». بقره/151.
( همانگونه كه ما پيامبري از خودتان بهسوي شما فرستاديم، تا آيات ما را بر شما بخواند و شما را پاكيزه سازد و كتاب و حكمت را به شما بياموزد و آنچه را كه نميدانستيد به شما تعليم دهد).
پيامبر گرامي در حديث مشهوري اهميت تربيت را آشكار ساخته و آن را اساس رسالت و انگيزه بعثت خود شمرده است، آنجا كه فرمود:
«انما بعثت لاتمم مكارم الأخلاق». (سفينه البحار/1/410 /مستدركالوسائل /2/282).
(من براي تكميل مكارم اخلاق مبعوث شدهام).
و باز فرمود: «عليكم بمكارم الأخلاق فان الله بعثني بها»: (كتاب سنن النبي، تأليف: علامه طباطبائي/23 بنقل از امالي شيخ).
(بر شما لازم است، در فكر تكميل مكارم اخلاق باشيد، زيرا كه خداوند مرا بهخاطر آن مبعوث كرده است).
علي(ع) ميگويد: از پيامبر گرامي(ص) شنيدم كه فرمود:
«بعثت بمكارم الأخلاق و محاسنها». (مجمع البيان/10/333): ] من براي احياء مكارم الاخلاق و فضائل انساني مبعوث شدهام[.
و همچنين اميرمؤمنان علي(ع) در توصيف پيامبر گرامي(ص) ميفرمايد:
[محمد(ص) طبيبي است كه با داروهاي شفابخش و سودمند خود، پيوسته گردش ميكند، تا هر جا دلهاي نابينا و ارواح ناشنوا و زبانهاي لال ببيند، به معالجه و مداواي آنها بپردازد او با داروهاي خود، به دنبال افراد غافل و سرگردان است].( نهج البلاغه/خطبه108).

معرفي اميرمؤمنان از پيامبر به اين نحو، ميرساند كه اسلام براي تحقق اين هدف مهم و اساسي، برنامه كاملي دارد.

[*mahdi*]

امـام خامنــه ای حفظه الله :

باید فکرکردن را در جامعه نهادینه کرد
کودک باید فکر کردن صحیح و منطقی را یاد بگیرد
سطحی نگری و سطحی آموزی جامعه را زمینگیر میکند.

1393.02.17

[*mahdi*]