۞۞۞۞۞ زلزله تهران ( پیش از آن كه زلزله اتفاق بیفتد...) ۞۞۞۞۞

[MOHAMMAD REZA]

زلزله تهران

پیش از آن كه زلزله اتفاق بیفتد...

این نوشته خاص زلزله در تهران نوشته ‌شده‌ كه به گفته بسیاری از كارشناسان حدود بیست و دو سال تأخیر داشته‌است و این تأخیر اصلاً خبر خوبی نیست، چون تاخیر باعث انباشته ‌شدن انرژی می‌شود. انتظار می‌رود زلزله -اگر بیاید- با قدرتی بالاتر از 7 (در مقیاس ریشتر) خواهدبود.
پیش از آن كه زلزله اتفاق بیفتد...
• اول از همه به فكر مكانی باشید كه در آن زندگی می‌كنید. بسیاری از بناهای تهران خصوصاً در مركز و جنوب شهر قدیمی هستند، خانه‌هایی بدون اسكلت فلزی. تا قبل از تصویب قانون ایمن‌سازی منازل در دهه شصت، بسیاری از خانه‌هایی كه با اسكلت فلزی ساخته‌می‌شدند هم اصول ایمن‌سازی را رعایت نمی‌كردند. ضمن اینكه اصولاً بساز و بفروش‌های تهران افرادی هستند كه صلاحیت ساخت مسكن را ندارند و غالباً عده ایی از افراد كم‌سواد و سودجو هستند كه برای سود بیشتر حاضرند با جان شما معامله كنند. اما چیزی كه مسلم است خانه‌های قدیمی حتی تاب مقاومت در برابر زلزله پنج ریشتری را ندارند. اگر در چنین مكانی زندگی می‌كنید حتماً به فكر تهیه یك مكان ایمن باشید. شاید یك روز معیار انتخاب مسكن مناسب را برایتان نوشتم، اما فعلاً دست ‌به ‌نقد اگر می‌توانید نقشه‌ای از گسل‌های تهران تهیه كنید و به شدت از تهیه مسكن روی مرز گسل‌ها خودداری كنید. هیچ ساختمانی با هر درجه ضریب ایمنی در مرز گسل‌ها سالم نخواهندماند.
• شصت در صد زلزله‌ها در نیمه‌شب اتفاق افتاده‌است. بعید نیست كه زلزله تهران هم جزو همین شصت‌درصدی‌ها باشد. فراموش نكنید كه بعد از این لباس كامل را در كنار تخت و در دسترس قرار دهید.
• همین الان كه این نوشته را تمام كردید بروید دو تا بطری نوشابه خانواده خالی را از آب پر كنید و داخل ماشین بگذارید. حواستان باشد كه همیشه آن را پر نگه دارید و دو بطری دیگر هم پر آب كنید و در مكانی امن در خانه قرار دهید. من فكر می‌كنم كابینت‌های آشپزخانه جای بدی نباشد.
• مكان‌های امن خانه را از همین الان شناسایی كنید.
• یك ساك كوچك تهیه كنید. سعی كنید از نوعی باشد كه دسته بلند دارند و روی دوش قرار می‌گیرند. یا یكی از این كوله‌پشتی‌ها كه قدیم‌ها برای كوه ‌نوردی و در حال حاضر برای مدارس استفاده می‌شود. چند تا كنسرو تن ماهی، كمی خشكبار، قند، یك رادیوی كوچك و یك چراغ قوه داخل آن بگذارید. برای تمام این وسایل باطری تهیه كنید و حواس‌تان باشد هر دو ماه باطری را عوض كنید. قوطی‌های تن ماهی را قبل از سررسید مهلت مصرف عوض كنید. اگر جا شد بطری‌های آب را هم داخل همین ساك قرار دهید. پیچ‌گوشتی، شمع، چاقو، سوت، آچار فرانسه را هم داخل همین ساك قرار دهید. لوازم كمك‌های اولیه را در این ساك قرار بدهید. شامل یك قیچی كوچك، باند استریل، چسب، قرص آنتی‌بیوتیك و استامینوفن، قرص اسهال، الكل و داروی مسكن. اگر دارویی دارید كه مصرف نكردنش باعث مرگتان می‌شود از آنها هم چند عددی در ساك قرار دهید. اگر از سوییچ ماشینتان دو عدد دارید یكی را داخل ساك قرار دهید. اگر ندارید ، یكی تهیه كنید بعد آن را داخل این ساك قرار دهید. یك بسته دستمال كاغذی رولی فراموش نشود. چند متر طناب، حوله كوچك، مقداری پول و طلا یك یا دو قطعه خیلی كوچك از یادگاری كه خیلی برایتان ارزش دارد. (بیخود بارتون رو سنگین نكنین. شاید ناچار بشین روزها این ساك رو حمل كنین. به نظر من اگر ازدواج كردین سی‌دی عروسیتون، بهترین چیزه.)
• داخل اتاق خواب را از لوستر و تابلو و اكواریوم و آینه و هر چه وسایل این چنینی است خالی كنید. تنها یك تخت برای اتاق خواب كافی است و احیاناً یك میز آرایش بدون آینه. همین لوازم را از اتاق خواب بچه بردارید. در مورد اتاق خواب او با سخت گیری بیشتری عمل كنید.
• با خیال نسبتاً راحت بخوابید.
اگر زلزله اتفاق افتاد...
• قبلاً برایتان گفتم تمام جاهای امن خانه را مشخص كنید. چهارچوب درها، زیر میز نهارخوری و كنار ستون‌ها بهترین مكان‌ها هستند.
• اگر هنگامی كه خواب بودید دیدید كه زمین می‌لرزد زیاد به خودتان زحمت ندهید، تا از گیجی خواب بیدار شوید زلزله تمام شده‌است. مدت زلزله بین سی ثانیه تا یك دقیقه است. اگر از شانس بدمان زلزله یك دقیقه‌ای نصیبمان شد باز هم از جایتان تكان نخورید در جایی كه هستید بمانید و سرتان را حفظ كنید. چون ساختمانی كه سی ثانیه جلوی زلزله ایستادگی كرده‌است سی ثانیه دیگر هم ایستادگی خواهدكرد (انشاء الله). اگر دسترسی شما به یكی از این نقاط امن فقط با یك گام امكان‌پذیر است به طرف آن بروید. اگر قرار است چند قدم تا آن مكان بردارید شاید بهتر باشد در جای خود سنگر بگیرید. حركت در هنگام زمین‌لرزه كار بسیار سختی است.
• اگر هنگامی كه سرگرم شمارش گوسفندان بودید ( سعی می كنید بخوابید ) این اتفاق افتاد به سرعت به طرف نزدیكترین مكان امن در داخل آپارتمانتان بروید. حتما به همسر و فرزندان و كسانی كه با شما زندگی می‌كنند این مكان را یاد بدهید. حتی اگر فرصت كردید چند بار این كار را تمرین كنید.
• اگر عادت دارید كنار تختتان پارچ آب بگذارید حتما از این به بعد از پارچ و لیوان پلاستیكی استفاده كنید.
بعد از این كه زلزله اتفاق افتاد...
• بعد از زلزله بسیار دقت كنید بیشتر آسیب‌ها از این زمان به بعد شروع میشود.
• اول اینكه مراقب هر حركت خود باشید. به هیچ وجه از تخت خارج نشوید. احتمالاً این نوشته را در مورد پاكسازی اتاق خواب از تابلو و آینه زیاد جدی نگرفتید، یا شب قبل پارچ آب و لیوان را كنار تخت گذاشته‌اید و اینها حالا تبدیل شده‌اند به بلورهای زیبای شیشه. بعد از زلزله برق‌ها قطع شده‌است و از نور خبری نیست. حواستان باشد كه یك حركت اضافی می‌تواند باعث بریدگی بسیار بد در پایتان بشود. باز هم حواستان باشد كه در این شرایط كه شهر به تل عظیمی از خاك تبدیل شده ، زخم بسیار راحت عفونی می‌شود. تا حالا اسم كزاز و قانقاریا به گوشتان خورده؟ دارو هم كه دیگر خوابش را ببینید. پس حواستان باشد به این راحتی خودتان را زخمی نكنید.
• اگر دمپایی روفرشی‌تان را پیدا نمی‌كنید، یك تكه از ملافه روی دشكتان را بكنید و دور پایتان بپیچید. سعی كنید قسمت كف را بسیار كلفت بپیچید. اگر همسر دارید به او هم توصیه كنید همین كار را بكند. بسیار سریع عمل كنید اما هول نشوید تا حال هر چه می‌خواست بشود شده.
• به سرعت فرزند كوچكتان (تا ده سال) را بغل كنید و به طرف در بروید به همسرتان ماموریت بدهید به طرف ساك و آب برود. اگر فرزندتان بزرگتر از ده سال است اجازه بدهید خودش راه برود.
• احتمالاً چهارچوب در خانه از شكل خارج شده‌است. شاید ناچار شدید با كمی زور آن را باز كنید. اگر خواستید با زور شانه آنرا باز كنید، دقت كنید كه خیلی محكم ضربه نزنید. هیچ كس از آن سمت در خبر ندارد.
• زیاد نگران بسته‌نشدن در خانه نشوید. نسبت خانه های نیمه ویران به افراد دزد بیشتر از آن است كه به خانه شما هم دستبرد بزنند.
• به هیچ وجه به این تصور نباشید كه خانه شما كه جلوی زلزله ایستادگی كرده بعد از این هم جای امنی است. از خانه خارج شوید. حتماً حتماً با لباس گرم خارج شوید. اگر توانستید یك پتو هم همراه بردارید، سرما هم به اندازه زلزله كشنده است. به گونه‌ای از خانه خارج شوید كه گویی بار آخر است كه این خانه را ترك می‌كنید.
• شما جلو حركت كنید. بعد فرزندتان بعد همسرتان. اگر ناچار شدید كودكتان را در بغل بگیرید بهتر است فردی كه كودك را در بغل می‌گیرد از عقب حركت كند. در حین حركت بسیار دقت كنید حتما دستان خود را به دیوار (اگر باقی مانده‌باشد) یا نرده یا به چیزی بگیرید. بسیار احتمال دارد كه زیر پایتان ناگهان خالی شود و این دست گرفتن كمك می‌كند كه پرتاب نشوید.
• اگر در طبقات بالا زندگی می‌كنید به آرامی سقوط را شروع كنید. چراغ قوه را شما در دست بگیرید و هر قدم را حساب‌شده بردارید و بعد نور را به عقب بیندازید كه همسر و فرزندتان بتوانند شما را تعقیب كند. به هیچ وجه ندوید.
• اگر بوی گاز به مشامتان رسید چراغ قوه را خاموش كنید و سعی كنید در تاریكی راهتان را پیدا كنید. به هیچ عنوان از كبریت یا فندك استفاده نكنید.
• اگر در طی حركت از كنار واحدهای همسایه صدای ناله یا كمك آنها را شنیدید توجه نكنید. دقت كنید كه در حال حاضر نجات جان خودتان و خانواده‌تان در اولویت قرار دارد. یك مكث كوچك برای نجات جان آنان می‌تواند به قیمت جان افراد خانواده خودتان تمام شود.
• در حیاط آپارتمان بسیار مراقب باشید. دهانه تمام چاه‌ها حالا دیگر باز شده‌است، ممكن است با كمی آجر یا سیمان پوشیده‌شده و شكل كامل یك دام را برای فرو بردن شما تشكیل داده ‌باشد. از كنار دیوار حركت كنید تا به در برسید و زیاد سرعت نداشته‌باشید. اگر برایتان امكان دارد همین الان مكان چاه منزلتان را پیدا كنید و آنرا شناسایی كنید.
وقتی به محوطه بیرون خانه رسیدید...
• اگر فكر می‌كنید كه می‌توانید با دست خالی به كمك همسایه بروید حتماً این كار را بكنید.
• خیلی خیلی خیلی مراقب بوی گاز باشید. اگر این بو را حس كردید به سرعت به طرف جهت مخالف آن فرار كنید. هنگام حركت سعی كنید از وسط خیابان یا كوچه عبور كنید (كنارهای پیاده‌رو معمولاً یكی از هزاران دهانه چاهی هستند كه حالا دیگر سرپوش ندارند.)
زمانی كه از كار نجات همسایه فارغ شدید به دقت این اعمال را انجام دهید.
• اگر در مركز شهر هستید هر چه سریعتر خود را به سمت خارج شهر برسانید. به ذهنتان هم خطور نكند كه به همراه زن و بچه برای نجات برادر یا خواهر یا پدر و مادری كه دو خیابان بالاتر یا پایینتر هستند بروید. من شما را درك می‌كنم كه دوست دارید برادر، خواهر، مادر یا پدر خود را هم نجات دهید، اما فرزندان خود را فراموش نكنید. شما سوپرمن نیستید. در ضمن اگر مجرد هستید حتماً برای نجات افراد خانواده اقدام كنید. عموماً خطاب من در این نوشته افراد متأهل است.
• در صورت بروز زلزله بیش از سیصد هزار علمك گاز در تهران منفجر خواهدشد. همانطور كه می‌دانید برای اینكه گاز در لوله‌ها جریان پیدا كند تحت فشار به مایع تبدیل می‌شود و شكستن لوله باعث انفجار آن خواهدشد. چون در آن زمان در تهران آبی پیدا نمی‌شود كه آتش را مهار كند رفته رفته همه چیزهای سوختنی در تهران خواهدسوخت. حواستان باشد كه حتی آسفالت خیابان هم كه از مواد قیری تهیه شده‌اند در حرارت خاصی شروع به سوختن میكند. اما بهترین هیزم دم دست برای آتش‌سوزی وسایل خانه و اتومبیل‌های پر از بنزین هستند. زمانی كه آبی برای خاموشی این آتش نباشد آتش‌های كوچك با هم متحد می‌شوند و آتش بزرگتر تشكیل می‌دهند و این روند ادامه دارد. احتمالاً كمتر از دوازده ساعت بعد از زلزله آتش‌سوزی‌های بزرگ تمام سطح شهر را پوشانده. اگر در فرار به فضای باز تعلل كنید احتمالاً در حلقه این آتش گرفتار خواهیدشد. فرار از این حلقه‌های آتش چندان كار راحتی نخواهدبود. دودی كه از این آتش‌سوزی بلند خواهدشد به‌شدت مسموم‌كننده و كشنده است. پس اگر در حلقه آتش گرفتار شدید زیاد نگران نباشید؛ قبل از اینكه زنده زنده بسوزید خفه خواهیدشد.
• نمی‌توانید زیاد به ماشینتان امید داشته‌باشید، اما اگر در حاشیه شهر زندگی می‌كنید و به فرض محال دیدید كه خیابان‌ها باز هستند حتماً از ماشینتان استفاده كنید و به طرف خروجی‌های شهر در جنوب یا غرب شهر بروید. زیاد به خروجی‌های شرق تهران امید نداشته‌باشید. احتمالاً تمام جاده‌های كوهستانی مسدود خواهدشد.
• حتماً حتماً حتماً همین الان با تك تك افراد خانواده كه می‌شناسید قرار یك فضای باز كه بعد از زلزله بتوانید همدیگر را در آنجا ملاقات كنید بگذارید. مثل خروجی اتوبان كرج یا ورزشگاه آزادی یا پارك ملت یا .... ناچارید از چند پارك بزرگ و ورزشگاه‌ها برای اینگونه قرارها استفاده كنید. بعد از زلزله نه اتوبوسی هست كه به طرف آن بروید نه تلفنی هست كه از هم خبردار شوید. این بهترین راه برای پیدا كردن یكدیگر است. بهتر است قرار ملاقات را برای تنها یك یا دو روز بعد از زلزله بگذارید، اما اگر فكر می‌كنید كه در محل امنی زندگی می‌كنید می‌توانید قرار را برای اولین ساعات بعد از زلزله بگذارید. اگر فضای خاصی را مشخص نكرده‌باشید بعید است به این سادگی از زنده بودن آنان باخبر شوید.
• اگر فكر می‌كنید كه نیاز دارید برای برداشتن پاره‌ای وسایل به داخل ساختمان بازگردید حتماً تا صبح صبر كنید. روشنایی هوا بسیاری از خطرهای ناپدید را آشكار خواهدكرد.
• به هیچ وجه در طی مراسم زلزله و بعد از آن برای نظافت شخصی از آب استفاده نكنید. آب موجود را فقط برای آشامیدن استفاده كنید.
• هر از گاهی به رادیوتان سر بزنید اما بعید است برنامه‌ای از تهران برایتان پخش شود. به فرض محال اگر ایستگاه پانزده خرداد سالم بماند مجری باید خیلی بیرحم باشد كه زن و بچه‌اش را ول كند و بیاید برای شما موسیقی بگذارد. اما ممكن است دو روز بعد از زلزله بتوانند یك جوری رادیو را راه بیندازند.
• اگر آنقدر شانس داشتید كه ماشینتان سالم و مسیر باز بود، در حركت از تهران درنگ نكنید. برای اینكه شك شما را به یقین تبدیل كنم چند نكته را یادآوری می‌كنم:
از جمعیت دوازده ملیونی تهران حدود هشت ملیون نفر بعد از زلزله زنده خواهندماند. هر سه سد اطراف تهران ضد زلزله نیستند و از بین خواهندرفت. حتی دسترسی به چاه‌ها برای استفاده از آب آنها غیرممكن خواهدبود. برای تأمین آب این جمعیت عظیم هیچ كاروان تانكری روی زمین كافی نخواهدبود. در نتیجه استفاده از آب غیربهداشتی اجتناب‌ناپذیر خواهدشد. ضمن اینكه مسئله اسكان و تغذیه این جمعیت عظیم بعد از چند روز مشكلی غیرقابل‌حل خواهدشد. از طرفی استفاده از آب آلوده باعث همه‌گیر شدن بیماری‌های عفونی و اسهال و وبا خواهدشد و ...
چاره‌ای نیست. باید این شهر را به قصد یكی از شهرهای نزدیك تهران ترك كرد. می‌توانید بعد از اینكه همراهانتان را در آنجا اسكان دادید برای كمك به عملیات نجات بازگردید.
• در حین عملیات نجات حواستان به آتش باشد. از دست شما كار زیادی برنمی‌آید. اگر با مصالح ساختمانی سر و كار داشته‌باشید منظور من را خوب درك می‌كنید. به همین جهت اگر در جایی دیدید كه چند نفر سعی می‌كنند فردی را از خاك بیرون بكشند به كمك آنها بروید. می‌توانید بعد از آنها خواهش كنید كه برای كمك عزیزان شما بشتابند. بسیاری از نجات‌ها در این زمان با همكاری جمعی معنی پیدا می‌كند.
• اگر خواستید برای خروج فردی كه از زیر آوار فریاد می‌كشد بروید دو نكته را فراموش نكنید:
اگر واقعا فكر می‌كنید می‌توانید اینكار را بكنید، حتماً یك كلنگ داخل ماشینتان بگذارید. بعد از زلزله می‌فهمید مخترع آن چه نعمتی را اختراع كرده‌است.
اگر نیمی از بدن فردی را بیرون از آوار دیدید با كمك كلنگ و احتمالاً دو سه نفر دیگر شاید بتوانید از زیر خاك خارجش كنید. اگر تنها از زیر هزاران كیلو آوار صدایش را شنیدید بهتر است دست به هیچ اقدامی نزنید تا شاید كمك‌های خاص با وسایل ویژه برسند.
هنگام خروج همان فردی كه نیمه در آوار قرار دارد بسیار حساب‌شده عمل كنید. یك حركت اشتباه می‌تواند باعث شود كه دیوار نیمه‌خراب روی سرش خراب شود و برای همیشه صدایش قطع شود. آیا می‌دانید یكی از بیماری‌های روانی رایج بعد از زلزله مختص كسانی است كه با همین حركت اشتباه باعث مرگ عزیزی شده اند و تا آخر عمر خود را سرزنش می‌كنند كه چرا آن روز آن حركت اشتباه را كردند؟
• یك نكته دیگر: همین الآن به همه دوستانی كه دوستشان دارید این نكته ها را بگویید. به برادر، خواهر و مادر و پدر.

[MOHAMMAD REZA]

زلزله تهران

برای بررسی زلزله تهران باید دو مورد لرزه خیزی شهر تهران و آسیب های وارده بر شهر تهران در اثر زلزله را مورد بررسی قرار داد.

۱. زلزله خیزی تهران و گسل های آن :
تهران از كوهپایه های جنوبی البرز آغاز می شود و تا دشت ری امتداد پیدا می كند . در كوهپایه تهران با دو فرونشست و سه رشته بلندی مواجه هستیم :

بلندی ها :
۱. سعادت آباد ، شمیران ، دزاشیب
۲. تپه های امانیه ، الهیه ، قیطریه ، فرماینه
3. طرشت ، عباس آباد
فرونشست های :
۱. اوین ، تجریش ، نیاوران
۲. داوودیه
بلندهای شماره یك یعنی سعادت آباد و شمیران و دزاشیب توسط گسل نیاوران روی فرونشست اوین تجریش رانده شده است ، بلندی های شماره دو یعنی امانیه ، الهیه ، فرمانیه توسط گسل محمودیه از شمال بروی فروشست های اوین تجریش نیاوران قرار گرفته اند ، این تپه ها از سمت جنوب بروی فرونشست داوودیه قرار می گیرند ، بلندی های طرشت و عباس آباد از سمت شمال بوسیله گسل داوودیه بروی فرونشست داوودیه رانده شده اند .
و اما در سطح دشت تهران تا ری با فرونشست بزرگ ری مواجه هستیم كه در آن گسل های معروف ری و كهریزك قرار دارد .
۱۲. گسل اصلی تهران :
گسل مشا - فشم ، گسل شمال تهران ، گسل نیاوران ، گسل تلو پایین ، گسل محمودیه ، گسل شیان و كوثر ، گسل شمال ری ، گسل جنوب ری ، گسل کهریزك ، گسل گرمسار ، گسل پیشوا ، گسل پارچین البته گسلهای فرعی زیادی در سطح شهر تهران موجود می باشد مانند نارمك ، شادآباد ، داوودیه ، عباس آباد ، باغ فیض و ...
با توجه به تعداد بسیار زیاد گسل ها در سطح تهران و سوابق تاریخی فعالیت این گسل ها به این نكته كه روزی نه چندان دور تهران با زلزله عظیم مواجه خواهد شد پی می بریم ، در سوابق تاریخی شهر تهران زلزله های بزرگی مانند زلزله ۱/۷ دماوند در 1830 ، ۲/۷ ریشتری سال 1117 میلادی در كرج ، 7/7 ریشتری طالقان در سال 958 میلادی ، ۱/۷ ریشتری ری در سال 855 میلادی و بسیاری دیگر زلزله های بالای 7 ریشتر در تاریخ شهر تهران ثبت شده است . دوره بازگشت زلزله های تهران در حدود 150 الی 200 سال می باشد ، بخاطر اینكه از آخرین زلزله نیرومند بیش از 170 سال گذشته است خطر زلزله در تهران بسیار بالا می باشد .

۲. آسیب های وارده بر شهر تهران :
بصورت تیتروار می توان آسیب ها را بصورت زیر بیان كرد
ریزش ساختمان های مسكونی ، تجاری ، اداری - قطع و خرابی لوله های آب و گاز - قطع شبكه برق -خرابی و مسدود شدن راهها و پلها
بیشتر ساختمان های شهر تهران جزو ساخت و سازهای قدیمی می باشد كه مقاومت چندانی در برابر زلزله ندارند و حتی در میان ساخت و سازهای جدید بعلت سودجویی و ساخت وسازه های غیرمجاز بیشتر این ساختمانها در برابر زلزله پایدار نخواهند بود ، حتی در بسیاری از ساخت و سازهایی كه در آن اصول مهندسی عمران و پایداری در برابر زلزله را رعایت كرده اند بخاطر پدیده هایی چون روانگریی بعلت بالا بودن سطح تراز آب در شهر تهران و نوع خاك بعضی مناطق شاهد خرابی ساختمانها بر اثر زلزله خواهیم بود.

سطح آب های زیرزمینی و مشكل زلزله در تهران :
شاید یكی از مهم ترین عوامل خرابی در زلزله پدیده روانگرایی در خاك در زیر پی سازه ها می باشد ، بعلت اینكه جلوی خرابی سازه بر اثر نیروی افقی زلزله را می توان با تدابیری گرفت ، اما در خاك های ماسه ای و از آنجایی كه بیشتر خاكهای سطح شهر تهران از نوع آبرفتی و ماسه ای می باشند بعلت عدم وجود كانال های فاضلاب و بالا آمدن سطح تراز آب ، لایه ای سست ماسه ای و اشباع از آب را تشكیل داده است كه بر اثر زلزله این لایه حالت خمیری گرفته و ساختمانی كه حتی بر اثر نیروی افقی زلزله خراب نمی شود را در خود واژگون می كند و ساختمان بر حسب میزان زلزله كج یا كاملا" واژگون می شود . این مسئله از آنجا مهم است كه در قسمت های جنوبی تهران تراكم جمعیت بسیار بالا می باشد و همینطور سطح تراز آب های زیرزمینی بسیار بالا بوده ، بطوریكه در بعضی مناطق مانند بازار با كندن زمین تا عمق 5 متر به آب خواهیم رسید . بهترین چاره برای این مشكل احداث كانالهای فاضلاب می باشد كه موجب پایین رفتن سطح آب زیرزمینی می گردد ، البته سطح آبهای زمینی به آرامی پایین خواهد رفت و مدت زمان زیادی نسبتا برای این موضوع مورد نیاز می باشد ، البته با پایین رفتن سطح آب احتمال پدید آمدن نشست هایی در سازه ها وجود دارد .
یكی دیگر از عوامل تخریب سازه ، احداث سازه ها در شیب بسیار زیاد و همچنین احداث ساختمانها در لبه شیروانی ها بخصوص در نواحی شمالی تهران می باشد كه خطرهای زمین لغزش و سنگ ریزش را در پی دارد ، بطوریكی كه خاك زیر ساختمان به حركت در آمده و در زیر ساختمان می لغزد.
نشست های ناگهانی در اثر زلزله یكی دیگر از خطرهای زلزله می باشد ، در خاكهای سست و دستی مانند یوسف آباد و نواحی جنوب تهران خاك دارای پتانسیل بسیار بالایی برای نشست می باشد كه نیروی زلزله این پتانسیل را فعال می سازد ، این مشكل در نواحی مانند میدان ونك ، گاندی ، خیابان مطهری و عباس آباد كه در اثر تسطیح تپه ها بوجود آمده اند بسیار جدی می باشد .
پیامدهای زلزله در تهران آنقدر زیاد است كه حوصله ای خواننده خارج است مشكلاتی چون ناامنی و آشوب بعد از زلزله نیز وجود دارد كه مربوط به حوزه روانشناسی و جامعه شناسی می باشد . عدم وجود گروه های امداد و نجات ، قطع لوله های آب و شبكه برق ، آتش سوزی ناشی از تركیدن لوله های گاز و بسیاری مشكلات دیگر بر خود مشكل زلزله دامن زده و بحران را جدی تر می كند.

مازیار الف - دانشجوی سال آخر مهندسی عمران
منابع :
گود و برداری و ایمن سازی از انتشارات شهرداری تهران
توان لرزه خیزی گستره تهران و پیرامون - قریشی
مجله عمران شریف

[shapour]

درود

کاشکی می شد ، زمین انرژی جمع شده در گسل ها را اندک اندک رها کند.
امیدوارم ، آزمایش شتاب دهنده که تازه در ازوپا انجام شد ، شونده بدبختی برای جهان نشود!!!

در پناه یزدان سپهر
سپاس

___________________

اشو زرتشت : خوشبختی از آن کسی است که در پی خوشبختی دیگران باشد

[MOHAMMAD REZA]

هشدار : یک سانتیمتر جابجائی سالانه جنوب البرز

ایران از جمله کشورهای زلزله خیز جهان است. 90 درصد خاک ایران بر روی نوار زلزله واقع شده است، کلانشهر تهران نیز نه تنها از خطر زلزله ایمن نیست بلکه سالهاست در انتظار زلزله ای ویرانگر با قدرت بالای 7 ریشتر به سر می برد. بر اساس مطالعات آماری و زلزله هایی که پیش از این در ناحیه ری و تهران ثبت شده است با احتمال بیش از 70 درصد به طور متوسط هر 158 سال زلزله ای ویرانگر در این ناحیه رخ داده است. آخرین زلزله در تهران 172 سال پیش اتفاق افتاد و بر همین اساس وقوع زلزله تهران 14 سال تاخیر زمانی دارد.
عامل اصلی وقوع زلزله در تهران وجود 15 گسل در این منطقه است که سه گسل در این میان هریک به تنهایی پتانسیل ایجاد زلزله ای بیش از 7 ریشتر را دارا هستند.
در صورت وقع زلزله در این منطقه که علاوه بر پایتخت بودن، مرکزیت امکانات فرهنگی، اقتصادی و همچنین دولتی را دارد و بیش از 7 میلیون نفر در آن سکونت دارند با فاجعه ای بزرگ مواجه خواهیم بود.
کارشناسان می گویند در اثر زلزله مخرب تهران بیش از یک ملیون ساختمان تخریب و آسیب خواهد دید و قریب به 1.5 میلیون کشته در اثر این زلزله بر جای می ماند.
اما کارشناسان بحث تهران را از دید دیگری نیز بررسی می کنند. علاوه بر مطالعات آماری می توان زلزله تهران را از دیدگاه مدل سازی گسل های اطراف شهر نیز دید. به سراغ دکتر مهدی زارع مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشکده زلزله شناسی رفتیم تا نظر او را جویا شویم:

سابقه تاریخی زلزله های شهر تهران به چه زمانی برمی گردد؟
دکتر زارع: خوشبختانه روی مسأله زلزله تهران بسیار کار شده است.
از نظرلرزه خیزی تهران بسیار لرزه خیز است و حدس زده می شود نخستین زلزله تهران 4000 سال پیش از میلاد مسیح در شهر ری اتفاق افتاده است . حدود 1000 سال پیش چند زلزله تاریخی در تهران اتفاق افتاد حدود سال 700تا 800 میلادی نیز چند زلزله تاریخی رخ داد و اتفاقا از بخت بد تهرانی ها همان موقع چند اتفاق دیگر هم افتاد حمله مغول ها در حدود سال های 1200 تا 1100 میلادی یکی از این حوادث بود یعنی در یک مقطعی تهران یا همان منطقه ری مورد هجوم مغول ها و زلزله قرار می گیرد اما به لحاظ موقعیت استراتژیک آن ، شهر دوباره برپا می شود و در حدود 200 سال پیش تهران به عنوان پایتخت انتخاب می شود.
اما از نظر زلزله در تهران 3 مساله مهم داریم یکی گسلی در جنوب تهران است که از ایوانکی در شمال گرمسار شروع می شود تا به بی بی شهربانو یعنی همان منطقه سه راه افسریه می رسد. در مورد این گسل همه شواهدی که مربوط به فعال بودن یعنی خردشدگی و نظایر آن است دیده می شود، اما در مورد گسل ایوانکی مسأله بسیار مهمی وجود دارد و آن این است که از حدود 200 سال پیش هیچ زلزله مهمی در آن اتفاق نیفتاده است. در مورد گسل شمال تهران که از کرج شروع و به منطقه لواسانات می رسد نیز عملاٌ هیچ وقت زلزله تاریخی مهمی و قابل انتساب به آن دیده نشده است.

هیچ وقت؟
دکتر زارع: خیر ما هیچ رکوردی مربوط به زلزله مخرب در گسل شمال نداریم یعنی از زمانی که تمدن انسانی بوجود آمده رکورد زلزله مخرب نداشته ایم اما از نظر زمین شناسی تمامی شواهدی که دال بر فعال بودن گسل است دیده می شود.
این دو گسل نزدیک به تهران در وقوع زلزله در تهران نقش بسیار مهمی دارندو این مسأله باعث می شود به این فکر فرو برویم که احتمالاٌ دوره های بازگشت زلزله های مهم در گسل های نزدیک تهران طولانی تر از چیزی است که بشر می تواند آن را ثبت کند یعنی تکرار زلزله ها ها این قدر زمان برده که تمدن بشری قادر به ثبت آن نبوده و یک تئوری می تواند این باشد که طی 5 – 6 هزار سال گذشته در این گسل زلزله نداشته ایم یعنی مثلاٌ شاید در گسل شمال تهران باید در انتظار دوره بازگشت 7 هزار ساله باشیم. متأسفانه 7 – 6 سال پیش تلاشی در زمینه دیرینه زمین شناسی روی گسل شمال تهران انجام شد که جواب نداد چون نیاز به بررسی رسوبات جوان ( هولوسن) داشتیم یعنی رسوبات از 12 هزار سال پیش تاکنون در این منطقه یافت نشده استو هرچقدر ما در دامنه های شمالی لواسانات گشتیم نقطه ای پیدا نکردیم که هم بریدگی باشد و هم هولوسن رویش مشاهده شود.
ما تلاش کرده ایم ولی هیچ محلی که چنین خصوصیتی داشته باشد پیدا نکردیم ولی شاید لازم باشددوباره در این منطقه مطالعاتی صورت گیرد.

گفته می شود که هر 158 سال در تهران یا حاشیه تهران یک زلزله مخرب اتفاق می افتد ، این مواردی که شما اشاره می کنید در همین رابطه است؟
دکتر زارع: کاری که چندین سال پیش صورت گرفت این بود که آمدند و منطقه تهران را در نظر گرفته و با یک کارآماری به نتیجه رسیده اند که دوره بازگشت زلزله با بزرگی مثلاٌ 5/6 ریشتر یا بیشتر باید چنین چیزی باشد و نتیجه گرفته اند با توجه به این حجم لرزه خیزی در این منطقه دوره بازگشتی 158 ساله خواهیم داشت ولی ما اکنون در مورد تمام گسل ها به طور مجزا اطلاعات داریم و اکنون داریم در مورد مدل لرزه زمین ساختی حرف می زنیم ، 20 سال پیش براساس مدل لرزه زمین ساختی کار نمی کردند یعنی ما می گوییم مثلاٌ در گسل شمال تهران چه زلزله هایی با چه عمق و چه بزرگی و با چه دوره بازگشتی واقع خواهد شد.
درمورد گسل جنوب تهران نیز به همین ترتیب می توان مدل سازی کرد. یعنی ببینیم بزرگترین زلزله ای که می توان به آن نسبت داد با چه عمق و چه دوره بازگشتی بوده است.

در مورد گسل مشا چگونه مدل سازی می کنیم ؟
دکتر زارع : در گسل مشا هر 2500 تا 3000 سال یک زلزله بزرگ رخ داده است یعنی در یک میانگین زمانی 2500 ساله به طور متوسط یک زلزله مهم داشته ایم و البته این مطالعه مربوط به دره مشا است.
همچنین در یک مطالعه که با همکاری فرانسوی ها و دانشگاه استراسبورگ صورت گرفته است نقطه نقشه برداری ایستگاه ابعلی با نقطه چشمه شور واقع در جاده ساوه با برداشت های دقیق گراویمتری سنجیده شد جمع بندی این مطالعات این بود که فاصله این دو نقطه سالی 1 سانتیمتر بالا می رود.
برای کسانی که با زمین شناسی اشنایی دارند مشخص است که سالی 1 سانتیمتر چه رقم بزرگی است البته این مجموع برایند چندین گسل است که چنین حرکتی را سبب می شودولی در مجموع در سال در منطقه جنوب البرز 1 سانتیمتر میزان بالا امدن داریم .


منبع:www.Vojoudi.com