آثار یاد مرگ

[fatememeshkat]

هرچند که یاد کردن از مرگ و مفارقت دنیا عموما چندان خوشایند ما نیست اما زمانی که به آثار تربیتی یاد مرگ - که در احادیث نبوی و ائمه طاهرین (ع) – نگاه می کنیم یاد مرگ را نه تنها نا خوشایند نمی یابیم بلکه گذشته از آثار تربیتی فراوانی که بر آن مترتب است ، آن را دوای بسیاری از دردها خواهیم یافت که تنها یاد مرگ تسلی آنها خواهد بود . برخی از آثار تربیتی یاد مرگ عبارتند از :
یاد مرگ در گشایش و سختی ، موجبات تعادل روحی و اخلاقی انسان را فراهم می کند ؛ همانگونه که انسان متمول و مرفه با یاد مرگ بر دارای خود نخواهد بالید و مغرور نخواهد شد ، انسانی که در سختی زندگی می کند نیز با یاد مرگ ، فانی بودن و زودگذر بودن زندگی را به خاطر می آورد و تحمل سختیها و مصائب بر او آسان خواهد شد .
امام علی (ع) می فرمایند : مرگ و خروج از قبر و ایستادن در برابر خدای تعالی را زیاد یاد کنید ، بدرستیکه این کار مصیبت ها را بر شما آسان می نماید .1
و نیز آن حضرت (ع) می فرمایند ( کسی که زیاد به یاد مرگ باشد ، از دنیا به اندکش راضی می شود . )2
امام صادق (ع) نیز درباره آثار یاد مرگ می فرمایند یاد مرگ شهوت ها را در نفس از بین می برد و ریشه غفلت را یکسره بر می کند و دل او را با وعده های الهی محکم می کند و روحیه انسان را از قساوت ، می کند و دل انسان را با وعده های الهی محکم می کند و نشانه های هوا و هوس را در هم می شکند . )3
پیامبر اکرم (ص) نیز در باره آثار تربیتی یاد مرگ فرموده اند :
( مرگ را بسیار یاد کنید ، زیرا مرگ گناهان را پاک می کند و میل و رغبت به دنیا را می کاهد . ) 4
یاد مرگ آرزوها را کوتاه می کند و موجبات شتاب و اشتیاق در حسنات و کارهای خیر را فراهم می آورد ، همچنان که عمل بر خلاف اینها ، یعنی آرزو های طولانی و... باعث غفلت انسان از مرگ است .

1 – میزان الحکمة ، محمدی ری شهری ، ج 4 ، حدیث شماره 3728
2 – همان ، ش 19163
3 – همان ، ش 19148
4 – همان ، ش 19153

[مسلمان ایرانی]

یاد مرگ باعث میشود مغرور نباشیم چراکه میدانیم آخر کارمان جنازه ای بدبوست(حدیثی از حضرت علی)

یاد مرگ باعث میشود که به فساد و ظلم نیفتیم زیرا میدانیم که روزی فرصت تمام میشود باید بابت اعمالمان پاسخ بگوییم.

یاد مرگ باعث میشود به دنبال هوای نفس نیفتیم زیرا میدانیم تمام شیرینیهای دنیا را اینجا خواهیم گذاشتم و خود خواهیم رفت.

...

[meshkaat]

یاد مرگ باعث میشود مغرور نباشیم چراکه میدانیم آخر کارمان جنازه ای بدبوست(حدیثی از حضرت علی)

یاد مرگ باعث میشود که به فساد و ظلم نیفتیم زیرا میدانیم که روزی فرصت تمام میشود باید بابت اعمالمان پاسخ بگوییم.

یاد مرگ باعث میشود به دنبال هوای نفس نیفتیم زیرا میدانیم تمام شیرینیهای دنیا را اینجا خواهیم گذاشتم و خود خواهیم رفت.

... :rose:

بنام خدا
قرآن کريم، يکى از علل و فلسفه هاى انتخاب انبيا از طرف پروردگار را، «ياد مرگ و عالم آخرت بودن» آن ها مى داند: چنان که مى فرمايد:«ِنَّـآ أَخْلَصْنَـهُم بِخَالِصَة ذِکْرَى الدَّارِ; (ص، 46) ما آنان را به خاطر ياد عالم آخرت، خالص و پاکدل مى گردانيديم».
از پيامبر اکرم(ص) پرسيدند: زيرک ترين مؤمنان کيست؟ فرمود:«هر که بيشتر ياد مرگ کند و براى مرگ آماده تر و مهياتر باشد، ايشانند زيرکان که شرف دنيا و کرامت آخرت بردند».(1)
خاصيت به ياد مرگ بودن اين است که: اگر شخص در رفاه و سرور است و غرورش گرفته است، با ياد مرگ، کل عالم دنيا بر او تنگ مى شود و ديگر نمى تواند بر دارايى محدود خود ببالد و يا مغرور شود و اگر شخصى است که در تنگناى زندگى قرار گرفته و رنج مى برد، باز وقتى به ياد مرگ بيفتد، دنيا بر او وسيع و راحت مى شود و از سختى هاى چند روزه دنيا رنج نمى برد، لذا على(ع)مى فرمايند: «کسى که زياد به ياد مرگ باشد، از دنيا به اندکش راضى مى شود».(2)
در بيانى حضرت صادق(ع)آثار ياد مرگ را چنين بيان مى کنند: «ياد مرگ، خواهش هاى نفسانى را مى ميراند، رويشگاه هاى غفلت را ريشه کن مى کند، دل را با وعده هاى خدا نيرو مى بخشد، طبع را نازک مى سازد، پرچم هاى هوس را در هم مى شکند، آتش آزمندى را خاموش مى سازد و دنيا را در نظر کوچک مى کند.»(3)
حضرت رسول اکرم(ص) مى فرمايند:«مرگ را بسيار ياد کنيد; زيرا مرگ گناهان را پاک مى کند و ميل و رغبت به دنيا را مى کاهد».(4)
پاورقی:
1: ميزان الحکمة ؛ حديث شماره 19152.
2. ميزان الحکمة،حديث شماره: 19163.
3. ميزان الحکمة، ش 19148.
4. ميزان الحکمة، ش 19153

[meshkaat]

بنام خدا
قرآن کريم، يکى از علل و فلسفه هاى انتخاب انبيا از طرف پروردگار را، «ياد مرگ و عالم آخرت بودن» آن ها مى داند: چنان که مى فرمايد:«ِنَّـآ أَخْلَصْنَـهُم بِخَالِصَة ذِکْرَى الدَّارِ; (ص، 46) ما آنان را به خاطر ياد عالم آخرت، خالص و پاکدل مى گردانيديم».
از پيامبر اکرم(ص) پرسيدند: زيرک ترين مؤمنان کيست؟ فرمود:«هر که بيشتر ياد مرگ کند و براى مرگ آماده تر و مهياتر باشد، ايشانند زيرکان که شرف دنيا و کرامت آخرت بردند».(1)
خاصيت به ياد مرگ بودن اين است که: اگر شخص در رفاه و سرور است و غرورش گرفته است، با ياد مرگ، کل عالم دنيا بر او تنگ مى شود و ديگر نمى تواند بر دارايى محدود خود ببالد و يا مغرور شود و اگر شخصى است که در تنگناى زندگى قرار گرفته و رنج مى برد، باز وقتى به ياد مرگ بيفتد، دنيا بر او وسيع و راحت مى شود و از سختى هاى چند روزه دنيا رنج نمى برد، لذا على(ع)مى فرمايند: «کسى که زياد به ياد مرگ باشد، از دنيا به اندکش راضى مى شود».(2)
در بيانى حضرت صادق(ع)آثار ياد مرگ را چنين بيان مى کنند: «ياد مرگ، خواهش هاى نفسانى را مى ميراند، رويشگاه هاى غفلت را ريشه کن مى کند، دل را با وعده هاى خدا نيرو مى بخشد، طبع را نازک مى سازد، پرچم هاى هوس را در هم مى شکند، آتش آزمندى را خاموش مى سازد و دنيا را در نظر کوچک مى کند.»(3)
حضرت رسول اکرم(ص) مى فرمايند:«مرگ را بسيار ياد کنيد; زيرا مرگ گناهان را پاک مى کند و ميل و رغبت به دنيا را مى کاهد».(4)
پاورقی:
1: ميزان الحکمة ؛ حديث شماره 19152.
2. ميزان الحکمة،حديث شماره: 19163.
3. ميزان الحکمة، ش 19148.
4. ميزان الحکمة، ش 19153

بنام خدا
از نشانه هاى ياد مرگ، کوتاهى آرزوها، پيشى گرفتن و شتاب کردن در حسنات و اشتياق به کارهاى نيکوست. همچنان که عمل بر خلاف اين ها; يعنى آرزوهاى طولانى و... باعث غفلت انسان ها از مرگ است; چنان که حضرت على(ع) در حديثى فرمود: «اى مردم!" ترسناک ترين چيزى که بر شما خائفم دو چيز است: پيروى از هوى و هوس و آرزوهاى طولانى; امّا تبعيت از هوى و هوس، انسان را از راه حق باز مى دارد و امّا آرزوهاى طولانى، آخرت را به دست فراموشى مى سپارد».(1)
بنابر آنچه گفته شد، نتيجه مى گيرم که ياد مرگ، سازنده و مفيد است; ولى ترس بيش از اندازه، به گونه اى که ادامه زندگى را براى انسان دچار مشکل کند، مضّر است. بيم بايد با اميد و خوف با رجاء همراه گردد. قرآن در وصف مؤمنان مى فرمايد: «يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفًا وَ طَمَعًا; (سجده، 17) پروردگارشان را با بيم و اميد مى خوانند.»
نه مى توان از غضب و عذاب الهى ايمن بود و نه بايد از رحمتش مأيوس گشت. توازن بيم و اميد، که ضامن تکامل و پيشروى در راه خداست، بايد بر وجود آدمى حکم فرما باشد. ترس بيش از حدّ از اين که گناهان انسان در روز قيامت بخشيده نشود، جاى ندارد، زيرا ممکن است به يأس از رحمت الهى منجر شود و يأس از رحمت الهى از گناهان بزرگ است، قرآن کريم در همين مورد مى فرمايد: «قُلْ يَـعِبَادِىَ الَّذِينَ أَسْرَفُواْ عَلَى أَنفُسِهِمْ لاَ تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيم ; (زمر، 53) بگو اى بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده ايد، از رحمت خداوند نوميد نشويد که خدا همه گناهان را مى آمرزد، زيرا او بسيار آمرزنده و مهربان است.»(2)
پاورقی:
1. الکافى، کلينى، ج 1، ص 44
2. الميزان، علامه طباطبايى، ج 17، ص 279

[fatememeshkat]

از آیات قران استفاده می شود که اولا : امیدواری و آرامش روح در سایه ایمان و تقوا حاصل می شود : آگاه باشید [دوستان و ] اولیای خدا نه ترسی دارند و نه غمگین می شوند ، همان ها که ایمان آوردند و [ از مخالفت فرمان خدا ] پرهیز می کردند . در زندگی دنیا و در آخرت ، شاد [و مسرور]ند ؛ وعده های الهی تخلف ناپذیر است ؛ این است آن رستگاری بزرگ .1
ثانیا : زندگی انسان دو مرحله دارد :
1 – مرحله کشت و عمل که همان زندگی موقت دنیاست .
2 – مرحله جزا و ثواب که همان زندگی حقیقی و دائمی آخرت است .
بنابر شاید بشود گفت که امیدوارکننده ترین آیات در مورد زندگی ، همان آیاتی است که در مورد حقیقت مرگ نازل شده که در برخی از آنها از مرگ به لقاالله ( عنکبوت 5 و کهف 110) تعبیر شده و زندگی پس از مرگ را بهترین و کامیاب ترین زندگی شمرده است .( آل عمران 15 و توبه 72) زیرا اگر مرگ به معنای انتقال از زندگی دنیا به زندگی جدید و بهتر نباشد ، بلکه به معنای فنا و نیستی باشد ، در اینصورت زندگی پوچ و بیهوده خواهد بود و انسان امیدی به زندگی نخواهد داشت ؛ به همین جهت انسان باید بکوشد تا اعتقاد و باور خود نسبت به قیامت و زندگی پس از مرگ را تقویت کند تا به زندگی امیدوارتر شود و با بهترین امید به آینده سعی کند تا در دنیا خدا را اطاعت کند و به دستور های پروردگارش که موجب خوش بختی و سعادت اوست گردن نهد و نافرمانی نکند ، در اینصورت است که برایش مهم نیست که در دنیا چقدر زندگی کند و چه موقع مرگ به سراغش آید ؛ آنچه برایش مهم است ، اینست که از لحظه لحظه عمر خویش در راه اطاعت خدا بهترین استفاده را بکند تا در آینده سعادتمند ورستگار شود و در نزد پروردگارش بهترین زندگی را داشته باشد .
اما ممکن است برخی ، بر اثر عواملی چون غفلت ، دوستان ناباب ، خودخواهی و اطاعت از هوای نفسانی و ... در طول زندگی دچار خطا ، انحراف و گناه شوند و این موجب شود تا نسبت به آینده و آخرت خود نگران باشند ولی از آنجا که خداوند (ارحم الراحمین ) است و رحمتش بر غضبش سبقت دارد و رحمتش همه چیز را در بر گرفته است ، باب توبه را باز نموده تا کسانی که متوجه غفلت و اشتباه خود شدند نا امید نشوند ، توبه کنند و به این وسیله دل خود را از زنگار گناه شست و شو داده ، با انجام دادن اعمال صالح ، گذشته خود را جبران نمایند .

1- یونس / 62-64

[fatememeshkat]

ثالثا : از آیات قران مجید استفاده می شود که مرگ به دست خدا و به فرمان اوست و برای هرکس سرنوشت و اجل معینی قرار داده است ، چنانکه می فرماید ( و ما کان لنفس ان تموت الا باذن الله کتابا موجلا ) 1( هیچ کس جز به فرمان خدا نمی میرد سرنوشتی است تعیین شده )
بنابراین انسان باید به زندگی امیدوار باشد و بداند تا خداوند اجازه قبض روح او را ندهد نخواهد مرد و در زندگی توکلش به خدا باشد .
بنابر این زندگی و مرگ از دیدگاه انسان موحد ، هر دو زیباست . زندگی زیباست زیرا خداوند همه چیز را برای انسان آفریده ( خلق لکم ما فی الارض جمیعا ) 2( آنچه در زمین است برای شما خلق کرده است ) تا بستر شکوفایی خلافت الهی انسان فراهم شود و زمینه کشت زار آخرت و تجارت خانه مردان خدا مهیا گردد . ومرگ هم زیباست چون مرگ بازگشت به سوی خداست .
امام حسن مجتبی (ع) می فرمایند :
برای دنیایت آنگونه کار کن که گویا برای همیشه می خواهی در دنیا زندگی کنی و برای آخرت آنگونه کار کن که گویا فردا خواهی مرد .3

1 – آل عمران / 145
2 – بقره / 29
3- مستدرک الوسائل ، میرزا حسن نوری ، ج 1 ، ص 146