خاتمیت یا بسط تجربه نبوی؟!

[آسمان ابری]

«وَاتْلُ ما اُوحی اِلَیْکَ مِنْ کِتاب رَبِّکَ لا مُبَدِّلَ لِکَلماتِهِ وَلَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحداً».(28)
«آن‏چه از کتاب پروردگارت بر تو وحی شده است، بخوان. کلمات او را تغییر دهنده‏ای نیست و به جز او، هرگز پناه‏گاهی نخواهی یافت [= به جز خدا، معبودی و به جز قرآن، کتابی نیست]».

در این آیه «لن تجد» برای نفی ابد، و تأکید محکمی بر تغییر ناپذیری کلمات وحی است و هیچ پناه‏گاهی غیر از خدا و کتاب خدا وجود ندارد. در تعبیر «لا مُبَدّل لِکَلماته»، ضمیر «کلماته» به «کتاب ربّک» برمی‏گردد و از آن حکایت دارد که این کتاب، هرگز نسخ نمی‏شود یا تکاملی در آن راه نمی‏یابد و هیچ امری نمی‏تواند کلمات خدا را تغییر دهد. همچنین روایات فراوانی وجود دارد که حکایت می‏کند حلال و حرام پیامبر و به تعبیری شریعت پیامبر گرامی اسلام‏صلی الله علیه و آله و سلم ابدی است.

حلال محمّد حلال إلی یوم القیامة وحرامه حرام إلی یوم القیامة.(29)
«حلال محمد، تا روز قیامت، حلال، و حرام او نیز تا روز قیامت حرام است».

بنابراین اگر حالتی به انسان دست داد که از تغییر در شریعت و احکام اسلامی حکایت داشت؛ مثلاً نماز نخواند، چون بر خلاف آیات قرآن است که می‏فرماید: «اگقیموا الصلوة» پذیرفتنی نیست و چاره‏ای جز آن نداریم که آن را وحی شیطانی بدانیم؛ چنان که قرآن در این باره می‏فرماید:
«کَذلِکَ جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیّ عَدُوّاً شَیاطین الاِنْسِ وَالجنّ یُوحی بَعْضُهُمْ اِلی بَعْضٍ زُخُرُفَ الْقَوْلِ غُروراً».(30)

حتی روایات معتبری وجود دارد که می‏فرماید: اقوال منقول از امامان‏علیهم السلام را نیز باید با قرآن سنجید که اگر موافق قرآن بود اخذ کنیم واگر مخالف آن بود، کنار بگذاریم:
«ما وافق کتاب الله فخذوه، ما خالف کتاب الله فدعوه».(31)
ـــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــ
28. کهف(18): 27.
29. کلینی، اصول کافی، ج1، ص 17.
30. انعام(6): 112.
31. کلینی، اصول کافی، ج1، ص 88.

[آسمان ابری]

پس از این سخنان به خوبی برمی‏آید که اوّلاً وحی رسالی و نبوی خاتمه یافته است و نمی‏تواند تداوم داشته باشد؛ البته مراتب فروتر وحی یعنی الهام تداوم دارد. همچنین اگر حالتی به انسان دست داد که دیگر نباید به شریعت اسلام عمل کند، این دیگر تجربه‏ی نبوی نیست؛ بلکه تجربه‏ی شیطانی است؛ زیرا یگانه معیار مدّعیات شخص تجربه‏گر قرآن کریم است؛ حتّی اقوال نقل شده از پیشوایان معصوم‏علیهم السلام را نیز باید با قرآن سنجید؛ از این رو ادّعاهای جناب آقای عبدالکریم سروش، بر اساس مبانی قرآن صحیح نیست.
ـــــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــــــ
محمدرضایی