*** سوالات متفرقه در مورد نماز و احکام نماز ***

[saeed623]

پرسش هاي بسياري در باب نماز مطرح است كه بخشي ربطي خيلي با احكام نماز ندارد
البته جايي هم براي نقل آن ها پيدا نكردم
بنابراين تصميم گرفتم در اين بخش تاپيكي با عنوان پرسمان نماز بزنم كه درآن به پرسش هايي كه دغدغه بسياري از نمازگزاران هست بپردازم از شما كاربر گرامي هم مي خواهم در اين امر ياري كنيد

[saeed623]

آيا واژه «نماز» درفارسى و «صلاة» در عربى از ابتدا به معناى همين افعال و حركاتِ‌خاص به كار رفته است؟
عده‌اى معتقدند واژه نماز درلغتِ فارسى از لفظ پهلوى نماك (namac)گرفته شده كه آن هم از ريشه ايرانِ‌باستان واژه«نم»(nam) به معناى خم شدن و تعظيم كردن گرفته شده‌است.
از جمله‌معانى نماز در كتاب‌هاى لغت فارسى عبارتند از: بندگى، اطاعت، سجود، پرستش، خدمتكارى و فرمان‌بردارى.
برخى معتقدند «صلاة» از ريشه عبرى گرفته شده و به معناى كنيسه يهوديان است؛ به نظر نولدكه«صلوة» از لفظ عبرى «صلوها» مشتق است.چنان‌كه لفظ «صلوات» در آيه 40 سوره حج: (...لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ) نيز به همين معنا مى‌باشد.
راغب مى‌نويسد: اصل «صلاة» براى دعا بوده و از باب نام‌گذارى كل به نام اجزايش، بر نماز كه بخشى از اجزاى آن دعا استاطلاق گشته. صاحب قاموس هم به دنبال ديدگاه مرحوم علامه طباطبائى(رحمه الله) «صلاة» را به معناى توجه و انعطاف گرفته است وافعالى را كه مسلمانان باآن كيفيت خاص انجام مى‌دهند، نيز يكى از مصاديق توجه و انعطاف به خداوندمى‌داند.
اين واژه در اصطلاح بر عبادتى مخصوص با كيفيتى خاص اطلاق مى‌شود.درآيه: (هُوَ الَّذِي يُصَلِّي عَلَيْكُمْ وَمَلاَئِكَتُهُ لِيُخْرِجَكُم مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَكَانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً)نيز صلاتى كه به خداوند نسبت داده شده، به معناى رحمت ويژه خداوند در حق مؤمنان است.

[mamani]

درود بر سعيد آقا بحث خوبيه . اگه آدرساشونو هم بزاري حرف نداري؟؟
دوست دارم سعيد جون ... اين كار دل ... گناه من چيست؟

[سفیر]

در رساله آمده است که اگر در حین قرائت یکی از اذکار نماز بدن فرد تکان بخورد باید آن عمل را دوباره انجام دهد و یا ذکر را دوباره تکرار کند!
میخواستم بدونم فرضا اگه در حال خوندن حمد دستمون تکون بخوره باید اون قسمت رو دوباره بخونیم!
منظور از حرکت، حرکت کل بدن یا حرکت یه جزء از بدن است؟

[saeed623]

:gig:

باسلام از اين كه دير جواب داده شده خيلي عذر مي خواهم
منظور از حركت ، اين است كه به گونه اي بدن خود را تكان دهد كه عرفا بگويند از حالت نمازگزار خارج شده است
بدن بايد هنگام خواندن اذكار آرامش و استقرار داشته باشد ،پس اگر كمي دست تكان بخورد يا با دست بدنش را بخاراند مشكلي براي نماز ايجاد نمي كند

[saeed623]

واژه «الصلوة» بدون مشتقات، 61 بار و با مشتقات، 98 بار در قرآن به كار رفته است;[1] از جمله آياتى كه درباره نماز سخن گفته اند عبارتنداز: سوره ابراهيم، آيه 31،37و40; اسراء، آيه78;لقمان، آيه4و17; انعام،آيه72; اعراف، آيه170 و ماعون، آيه4و5. در قرآن سوره اى كه به نماز اختصاص داشته باشد وجود ندارد، لكن برخى از سوره ها كه آيه هاى بيشترى از آنها به امر نماز پرداخته عبارتند از:
1.بقره آيه هاى 3،43،45،83،110،153،157،177،238و277.
2.نساء آيه هاى:43،77،90،101،102،103،142،162.
3.مائده آيه هاى:6،55،58،91،106.
واژه «صلى» در قرآن، دو ريشه دارد: يكى به معناى افروختن آتش يا چيزى شبيه آن: «صلى يصلى» مانند: (جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَهَا فَبِئْسَ الْمِهَادُ)[2] و (تَصْلَى نَاراً حَامِيَةً)[3] اين معنا ارتباطى با «صلاة» ندارد. ديگرى خود واژه «صلوة» است; «صلى يصلو» كه درقرآن به چند معنا به كار رفته است:
1. دعا، تبريك و تمجيد: (...وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ...)[4] و (إِنَّ اللَّهَ وَمَلاَئِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلَّوا عَلَيْهِ...)[5].
2. عبادت خاص (نماز): (فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلاَةَ فَاذْكُرُوا اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَاباً مَوْقُوتاً)[6].
3. عبادت: (وَمَا كَانَ صَلاَتُهُمْ عِندَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكَاءً وَتَصْدِيَةً...)[7].
4. رحمت خداوند: (أُولئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِن رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ...)[8].
5. كنيسه هاى يهوديان: (لَهُدِّمَت صَومِعُ وبِيَعٌ وصَلَوتٌ ومَسـجِدُ يُذكَرُ فِيهَا اسمُ اللّهِ كَثيرًا...)[9].

[1]. ر.ك:محمدفؤادعبدالباقى،المع جم المفهرس، واژه(صلى).

[2]. ص،آيه56.

[3]. غاشيه،آيه4.

[4]. توبه،آيه103.

[5]. احزاب،آيه56.

[6]. نساء،آيه103.

[7]. انفال،آيه35.

[8]. بقره،آيه157.

[9]. حج،آيه40.

[سفیر]

فلسفه نماز در قرآن و اسلام چیست؟

عبادت، وسیله تکامل و سعادت ماست و دستور خداوند به نماز، نوعى لطف و رحمت و راهنمایى است که ما را به کمال مى رساند; مثلا وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مى کنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مى خواهند و این امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نیازى ندارند.
آیات و روایات، فلسفه و حکمت تشریع نماز را بیان کرده اند:

1. یاد خدا: (وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِکْرِى )[1];نماز را برپا دار تا به یاد من باشى.

2. بازداشتن از گناه و زشتى ها:(إِنَّ الصَّلَوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ الْمُنکَر)[2];همانا نماز ]انسان را در دنیا [از زشتى ها و گناه باز مى دارد.

3. پاکیزگى روح: (...إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِینَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَیْبِ وَ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ مَن تَزَکَّى فَإِنَّمَا یَتَزَکَّى لِنَفْسِهِ ى وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِیرُ )[3]; ... ]تو[ تنها کسانى را که از پروردگارشان در نهان مى ترسند و نماز برپا مى دارند، هشدار مى دهى و کسى پاکیزگى جوید تنها براى خود پاکیزگى مى جوید، و فرجام ]کارها[ به سوى خداست.

4. یارى جستن از نماز در مسیر تکامل:(وَ اسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوةِ وَ إِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخَـشِعِینَ )[4]; از شکیبایى و نماز یارى جویید، و به راستى این کار گران است، مگر بر فروتنان.

5. پاک شدن از کبر و غرور; حضرت فاطمة(علیها السلام) مى فرماید: (...و الصلاة تنزیهاً من الکبر...;[5]...خداوند نماز را واجب کرد تا مردم از کبر و غرور پاک شوند... .

6. رستگارى: (قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون * الَّذِینَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ )[6];به راستى که مؤمنان رستگار شدند; همانان که در نمازشان فروتنند.

در حدیثى آمده است: نقش نمازهاى پنج گانه براى امت من همانند نهر آب زلالى است که از مقابل خانه آنان مى گذرد، اگر کسى روزانه پنج بار در این نهر شستوشو کند، آیا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگى و پلیدى خواهد ماند؟!.[7]

و در حدیثى دیگر امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: هنگامى که نمازگزار به سمت قبله براى نماز مى ایستد، خداوند رحمان و رحیم به او توجه ویژه مى کند.[8]

نماز روزانه انسان، اظهار تشکر و سپاس دائمى او از این همه نعمت و خوبى هایى است که خداوند به او داده است و نیز ثناگویى و تمجید انسان از این همه زیبایى و عظمت است که خداوند متعال دارد. هیچ کس براى تعریف و تمجید از یک گل زیبا که در طبیعت روییده است به شما اعتراض نمى کند، امّا اگر زیبایى آن را نبینى، نابینایت مى شمرند و اگر ببینى و واکنش نشان ندهى و ستایش نکنى سرزنشت مى کنند که چرا ذوق و احساس ندارى و چقدر بددلى!
در مضمون بعضى احادیث آمده است که: «انسان در حال نماز با خداى خود نجوا و گفتوگو مى کند و اگر انسان لذت این گفتوگو را بچشد، هیچ گاه از حال نماز خارج نمى شود.[9]
راستى چقدر لذت بخش است با خداى جهان آفرین به گفت وگو و مناجات پرداختن! و روحى به عظمت تمام هستى یافتن و با خداى هستى هم سخن شدن!

[1]. طه،آیه14.
[2]. عنکبوت،آیه45.
[3]. فاطر،آیه18.
[4]. بقره،آیه45.
[5]. محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج6، ص107.
[6]. مؤمنون،آیه1ـ2.
[7]. محمد محمدى رى شهرى، میزان الحکمة، ج5، ص372، حدیث10259.
[8]. همان، ص376، حدیث10279.
[9]. همان، حدیث10280.

----------------------------

[saeed623]

قرآن كريم، درباره «اقامه نماز» بسيار تأكيد كرده است; تا آن جا كه 46 بار، نماز را با واژه «اقامه» در تعبيرهاى گوناگون، تكرار كرده است.
عبارت: (أقيموا الصلوة) نماز را به پا داريد; بارها در قرآن بيان شده است; مانندوَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلاَةِ...)[1]; انجام دادن كارهاى نيك و برپاداشتن نماز را به آن ها وحى كرديم; چنان كه ملاحظه مى شود، كارهاى نيك با تعبير «فعل» (انجام دادن) ذكر شده، ولى در ميان كارهاى نيكو، نماز با تعبير «اقامه» (برپايى)
مطرح شده است.
براى اقامه نماز چند تفسير ارائه كرده اند:
1. منظور از «اقامه» اين است كه تنها خودتان نمازخوان نباشيد; بلكه چنان كنيد كه آيين نماز در جامعه انسانى برپا شود و مردم با عشق و علاقه، به آن روى آورند.
2. به گفته بعضى مفسران، تعبير «اقامه نماز» به جاى «خواندن» يا «به جاآوردن نماز»، بيان گر اين نكته است كه نماز شما تنهايك سرى از وردها اذكار و حركات نيست، بلكه بايد آن را به طور كامل بپا داريد; آن گونه كه آثار نماز در چهره و زندگى شما ديده شود; تنها لقلقه زبان و راست و خم شدن نباشد، بلكه روح نماز ـ كه همان تسليم مطلق در برابر خدا در همه امور است ـ در زندگى شما جلوه كند و حضور دل و توجّه قلبى به خدا ـ كه روح نماز است ـ در نماز حاصل شود.[2]
3. اقامه نماز آن است كه با حدود و فرائضش انجام شود.
4. برخى «اقامه» را به معناى ادامه دادن مى دانند; يعنى كسى نماز را به درستى بر پا مى دارد كه هميشه آن را ادامه دهد نه گه گاهى نماز بخواند: (فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ * الَّذِينَ هُمْ عَن صَلاَتِهِمْ سَاهُونَ)[3]; پس واى بر نمازگزارانى كه در نماز خود سهل انگارى مى كنند.
با مرورى به آيه هاى قرآن مى توان همه اين معانى را در اقامه منظور كرد، زيرا اقامه نماز ـ كه بدان مأموريم ـ مى تواند معناى جامعى داشته باشد و همه اين معانى را فراگيرد و آن اين كه نماز كامل، پيوسته و با خشوع و اثر گذار در جامعه باشد. (الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلاَتِهِمْ دَآئِمُونَ)[4];(الَّذِينَ هُمْ فِى صَلاَتِهِمْ خَـشِعُونَ)[5] از لوازم متقى بودن و برپا كردن نماز اين است كه نمازگزاران علاوه بر خواندن نماز، براى برپا داشتن آن در جامعه نيز تلاش كند.[6]

[1]. انبياء،آيه73.

[2]. ر.ك:آية الله مكارم شيرازى و ديگران، تفسير نمونه، ج 1، ص 209، دارالكتب الاسلامية; محمد محمّدى اشتهاردى، نماز از ديدگاه قرآن و عترت.

[3]. ماعون،آيه5ـ6.

[4]. معارج،آيه23.

[5]. مؤمنون، آيه2; ر.ك: على اكبر قرشى، قاموس قرآن، واژه قيام.

[6]. على اكبر هاشمى رفسنجانى و ديگران، تفسير راهنما، ج 1، ص 107.

[manteqi]

پرسش:
نماز از چه زمانى به وجود آمد؟ آيااز اول خلقت برانسان واجب بوده يا تنها مسلمانان مأمور به آن بوده اند، اگر وجود داشته كيفيت وكميت آن چگونه بوده است؟

[manteqi]

پرسش:
نماز از چه زمانى به وجود آمد؟ آيااز اول خلقت برانسان واجب بوده يا تنها مسلمانان مأمور به آن بوده اند، اگر وجود داشته كيفيت وكميت آن چگونه بوده است؟

يكى از چيزهايى كه همه پيامبران الهى به آن دعوت مى كردند «پرستش خداوند» است. قرآن كريم از زبان پيامبران نقل مى كند كه به امّت هايشان مى گفتند: (اعبدوا الله);خدا را پرستش كنيد (مائده، آيه72 و 117; اعراف، آيه59 و 65 و 73 و 85; هود، آيه50 و 61 و 84 و...). اصل عبادت و پرستش خداوند در همه شريعت هاى الهى وجود داشته، ولى شكل و كيفيت آن متفاوت بود.
از قرآن كريم استفاده مى شود كه نماز در امّت هاى پيشين هم بوده است; همه پيامبران از حضرت آدم تا حضرت خاتم نماز مى خواندند،اما از چگونگى آن اطلاع دقيقى در دست نيست. خداوند متعال خطاب به حضرت موسى(عليه السلام)مى فرمايد: (إنّنى أنا اللَّه لآ إلـهَ إلاّ أنا فاعبدنى و أقم الصّلوة لذكرى)[1]; من «الله» هستم، معبودى جز من نيست; مرا بپرست و نماز را براى ياد من بر پادار.
هم چنين قرآن كريم به نقل از حضرت عيسى(عليه السلام) مى فرمايد: (و جعلنِى مبارَكًا أينَ ما كُنتُ و أوصَنى بالصّلوة و الزَّكوة مادُمتُ حيًّا)[2];و مرا وجودى پر بركت قرار داده، در هر كجا باشم و ]خداوند[ مرا به نماز و زكات توصيه كرده مادامى كه زنده ام.
از اين آيات شريف روشن مى شود كه نماز در مكتب دو پيامبر بزرگ الهى ـ موسى و عيسى(عليهما السلام) ـ وجود داشته همان گونه كه در مكتب ديگر پيامبران بوده است، چنان كه درباره حضرت شعيب(عليه السلام) آمده است: (قالوا يـشعيب أصلوتكَ تأمرك أن نَّترك ما يعبد ءابآؤنآ)[3]; گفتند: اى شعيب! آيا نمازت به تو دستور مى دهد كه آنچه را پدرانمان مى پرستيدند، ترك كنيم... . و نيز از زبان حضرت اسماعيل، مى فرمايد: (وَ كَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَوةِ وَ الزَّكَوةِ وَ كَانَ عِندَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا)[4];او همواره خانواده خود را به نماز و زكات دعوت مى كرد و همواره مورد رضايت پروردگارش بود.
ادامه دارد...

[1]. طه،آيه14.

[2]. مريم،آيه31.

[3]. هود،آيه87.

[4]. مريم،آيه55.