حدیث نفس

[سجاد]

سلام علیکم ، لطفا در صورت امکان درخصوص حدیث نفس توضیح دهید

[yas313]

«حديث نفس‏»

زيارت نامه‏اى است از انسان به خويشتن خويش. شكايت نامه‏اى است كه به محضر عقل و وجدان تسليم مى‏شود تا هواى نفس را در زندان تاديب افكنده، راه دشمنى‏ها را ببندد.
حديث نفس محكمه‏اى است‏با شاهدان بسيار و با قضاوت «فطرت‏»، در تالار وجود انسان‏هاى پاك و الهى; آنها كه پاى از سنگلاخ دشمنى‏ها بيرون برده و دست از منجلاب هوس‏ها شسته، دل در كوى حضرت حق دارند و سر بر آستان او مى‏سايند.
حديث نفس دستورالعملى است از صميم جان براى روشنى روان، دستورالعملى كه بايدها و نبايدهاى آينده را پس از «بود»هاى گذشته ترسيم مى‏كند.
حديث نفس گفتارى از سر صدق با خداوند است .

سپس هدايت‏خويش را از پروردگار خواسته، رحمت و دلسوزى مى‏طلبد. درماندگى و خوارى خويش را به خاطر مى‏آورد و از بيمارى دل و غوطه‏ور شدن در زشتى‏ها مى‏نالد.

ياد خدا طراوت جان و نورانيت روح به انسان بخشيده، پروردگارش را خطاب كرده، از ژرفاى وجود، خشنودى و رضايتش را مى‏طلبد. او حسنات و كارهاى پسنديده خود را در شمار بدى‏ها دانسته، بخشش و گذشت الهى را بسان آبشارى شوينده همه گناهان مى‏داند. از خداوند روشنى چشم مى‏خواهد، پذيرش خود و اعمالش را آرزو مى‏كند و انس با حق تعالى و همراهى و همرازى با او را دلخواه خود مى‏شمارد.

اميدوارم تاحدودي مطلب بيان شده باشد . اين نوشته گزيده اي بود ازكتابي در مورد زندگاني مرحوم حاج ميرزا جواد آقاي ملكي تبريزي.

[مقداد]

سلام علیکم ، لطفا در صورت امکان درخصوص حدیث نفس توضیح دهید

پاسخ:
با سلام خدمت دوستان عزیز،
حدیث نفس یک ترکیب اضافی به معنای؛ با خویشتن گفتن ، سخن با خویش گفتن ، به خود گفتن، است.[1]
در روایات بابی داریم به عنوان حدیث النفس و الوسوسه[2] که با دقت در این باب به این نتیجه می توان رسید که حدیث نفس در آن به همان معنای لغوی آن است. البته گاهی حدیث نفس به علت پوشیده و مخفی بودن آن در ردیف وسوسه های شیطانی آمده است که همین خصوصیت مخفی بودن را دارند.
اما بسیار اتفاق می افتد که حدیث نفس انسان ندای شرمساری او به درگاه خداوند ، عذر تقصیر آوردنش به بارگاه حضرت دوست می باشد. راز و نیاز و ندا وندبۀ او است با خالق هستی. سرکوب نفس اماره است. تفکر در اصل هستی و چرایی زندگی می باشد. این حدیث نفس بسیار ارزش مند است.
به دو نمونه از این روایات که در کتاب اصول کافی آمده است اشاره می کنم:
1- على بن مهزيار گويد: مردى به حضرت جواد عليه السلام نوشت و از وسوسه هائى که به خاطرش ايد شکايت کرد، حضرت در ضمن پاسخ نامه اش به او چنين نوشت : همانا خداى عزوجل اگر بخواهد تو را ثابت و پا برجا کند و از براى شيطان بر تو راهى قرار ندهد، و مردمى هم به پيغمبر صلى الله عليه و اله شکايت بردند از خاطره هائى که در دل انها افتد که اگر باد انها را به جاى دورى اندازد و يا قطعه قطعه شوند دوستر دارند از اينکه ان خاطره ها را بزبان ارند؟ پس ‍ رسول خدا صلى الله عليه و اله فرمود: اين را دريافتيد؟ (که اين خاطره ها بر شما بسيار گران است ؟) عرض کردند: ارى ، فرمود: سوگند به انکه جانم بدست اوست اين صريح ايمانست ، پس هر گاه انرا يافتيد (و احساس کرديد که اين خاطره ها به سراغتان امده ) بگوئيد: (((امنا بالله و رسوله و لا حول و لا قوة الا بالله ))(3)

2- حضرت باقر عليه السلام فرمود: مردى نزد رسول خدا صلى الله عليه و اله امد و عرض کرد: اى رسول خدا من منافق شدم ، فرمود: به خدا سوگند تو منافق نشده اى ، و اگر منافق بودى نزد من نمى امدى که مرا به ان اگاه کنى ، چه چيز تو را به شک انداخته ؟ به گمانم ان دشمن حاضر به خاطرت امده و به تو گفت : کى تو را افريده ؛ تو گفتى : خدا مرا افريده ، پس به ت گفته : کى خدا را افريده . عرض کرد: ارى بدانکه تو را براستى فرستاده سوگند که چنين شده ، فرمود: همانا شيطان ز راه کردارهاى شما (و جلوگيرى شما از اعمال نيک ) نزدتان ايد و بر شما دست نيابد پس از اين راه به سراغتان اد که شما را بلغزاند، و هرگاه چنين شد هر کدام شما (که برايش چنين رخ داد) خدا را بيگانگى ياد کند (خيالات شيطانى برطرف گردد).(4)

پی نوشتها:
1- لغت نامۀ دهخدا، لغت، حدیث نفس.
2- کافی، ج4، ص 155،ترجمه و شرح حاج سید جواد مصطفوی
3و4- همان

[میقات]

سلام علیکم ، لطفا در صورت امکان درخصوص حدیث نفس توضیح دهید

با سلام و درود


انسان دارای ساحات مختلفی است، مثل ساحت عقل، ساحت عاطفه، ساحت دین داری، ساحت جسم، ساحت اخلاق و .... .

وقتی یکی از این ساحات با دیگری گفتگو می کند را حدیث نفس می گویند؛ مثلاً ساحت عقل انسان با ساحت عاطفه اش گفتگو می کند؛ و یا مثلاً انسان میل به خوردن فلان غذا دارد لذا ساحت و میل حیوانی یا جسمی می گویند این غذا را بخور، ولی ساحت عقل می گوید این غذا برای تو ضرر دارد، نخور.


پس همین که ساحات و امیال مختلف انسان، در تعارض ها، با هم به گفتگو می نشینند را حدیث نفس گویند.