نسخ ومقطعي بودن برخي آيات قرآن

[askari110]

نسخ ومقطعي بودن برخي آيات قرآن چگونه توجيه مي شود با اين كه عقيده داريم قرآن معجزه است و جاودانگي دارد؟

[شهيدان]

نسخ آيه و مقطعي بودن آن , منافاتي با معجزه بودن قرآن ندارد, بلكه برعكس است ; زيرا اگر لازم باشد حكمي مقطعي باشد به اين معنا كه در جامعه فعلاً حكم جاودانه به صلاح نباشد, اگر مراعات اين امرنشود و از ابتدا حكم اصلي و هميشگي آورده شود, خلاف معجزه بودن قرآن تلقي مي شود. حكمت الهي اقتضا مي كند تا زمينهء جاودانه بودن حكمي فراهم نشود, حكم هميشگي و اصلي را بيان نكند و حكم موقتي راابراز دارد.نسخ در لغت به معناي از بين بردن و در منطق شرع , تغيير دادن حكمي و جانشين ساختن حكم ديگر به جاي آن است , مثلاً مسلمانان ابتدا مدت شانزده ماه به سوي بيت المقدس نماز مي خواندند, پس از آن دستورتغيير قبله صادر شد, و يا در سورهء نساء آيه پانزده دربارهء مجازات زنان زناكار دستور داده شده كه در صورت شهادت چهار شاهد بر كار خلافشان , در خانه حبس شوند تا زماني كه مرگشان فرا رسد يا خداوند دستورديگري برايشان مقرر بفرمايد, اما اين كه آيا با آيهء دوم سورهء نور نسخ شد و در آن مجازات تبديل به يكصدتازيانه شد. نسخ از آن رو است كه نيازهاي انسان گاه با تغيير زمان و وضع محيط دگرگون مي شود و گاه ثابت وبرقرار است . يك روز دارويي براي بيمار فوق العاده مفيد است , اما روزديگر به خاطر تغيير وضع غير مفيد وزيان بار است ; لذا پزشك دستور تغيير دارو را مي دهدنسخ به هر معنا كه تبيين شود, منافاتي با معجزه ندارد.هم چنين مي توان گفت : آيه اي كه منسوخ شده , به كلي ساقط نشده است و از آيه و معجزه بودن ساقطنمي شود. مرحوم علامهء طباطبايي مي گويد: نسخ مخصوص احكام شرعيه نيست و در امور تكويني نيز جريان دارد و نيازمند دو طرف است : ناسخ و منسوخ . ناسخ , كمالات و مصالح منسوخ را در بر دارد و در ظاهر بامنسوخ مخالف است , ولي در اين جهت كه هر دو داراي مصلحت اند, شريك مي باشند; لذا تناقضي ميان آن هانيست . نسخ بر طبق جريان ناموس طبيعي در مورد حيات و مرگ و روزي و عمر و اقتضاي مصالح بندگانِ خدا,به اختلاف هر عصر و تكامل انسان , صورت گرفته است . هم چنين هنگامي كه حكمي به وسيلهء حكم ديگرنسخ شود, هر دو حكم واجد مصلحت ديني هستند و هر يك در زمان خود با مصلحت وقت بهتر تطبيق مي كند,

[askari110]

يكي از خوانندگان وبلاگ علوم قرآني در رابطه با اين مطالب مطلبي فرمودند .بخونيد ونظر بدهيد
به نام خدا

سلام عليكم

مرحوم آيت الله معرفت به نوعي نسخ به نام «نسخ مشروط» قائل بود كه به موجب آن نسخ يك حكم به اين معنا نيست كه ديگر آن حكم قابل عمل نيست؛ بلكه به اين معناست كه شرايط و مقتضيات عمل به آن حكم از ميان رفته است؛ بنابراين اگر دوباره همان شرايط و مقتضيات برگردد، باز همان حكم قابليت عمل پيدا مي كند.

اساساً فلسفه نسخ نيز عبارت است از تغيير حكم به مقتضاي تغيير مصالح و مقتضيات و بنابراين اگر باز همان مصالح و مقتضيات قبلي برگردد، حكم سابق نيز بر مي گردد.

نظر شما در اين زمينه چيست؟ آيا با اين نظر كه همه موارد نسخ از قبيل نسخ مشروط است، موافق ايد؟

موفق باش

[شهيدان]

اهـميت بحث نسخ موقعى روشن مى گردد كه پذيرفته شود در قرآن آيات منسوخه در كنار آيات محكمه (غير منسوخه ) وجود دارد در اين صورت براى يك محقق معارف قرآنى ضرورت مى يابد تا آيـات منسوخه را بشناسد و آن ها را از آيات محكمه جدا سازد يك فقيه كه در صدد استنباط احكام فقهى از قرآن مى باشد, يا يك متكلم كه به دنبال دريافت معارف قرآنى مى باشد, بايد توان تشخيص آيـات مـحكمه را داشته باشد يك فقيه در مقام فتوى و يك قاضى به هنگام صدور حكم , لازم است هوشيار باشد تا مبادا آيات منسوخه را مورد فتوى يا قضاقرار داده باشد.
ابوعبدالرحمان سلمى گويد كه مولا اميرمؤمنان (ع ) با يكى از قاضيان كوفه روبروشد از او پرسيد: ((آيـا آيـات نـاسـخـه را جـدا از آيات منسوخه مى شناسى ؟))
آن قاضى گفت : نه ! آن گاه حضرت فـرمـود: ((در ايـن صـورت هـم خـود را نـابـود كـرده و هم ديگران را نابود ساخته اى )) امـام صـادق (ع ) به يكى از فقيهان كوفه فرمود: ((تو را فقيه مردم عراق مى گويند؟))
گفت : آرى فـرمـود: ((در فـقـاهت خود از كدام منبع بهره مى گيرى ؟))
گفت : از قرآن و سنت پيامبر(ص )! فـرمود: ((آيا از كتاب خدا به درستى شناخت دارى و آيا ناسخ را كاملا از منسوخ جدا مى سازى ؟))
گفت : آرى ! فرمودعلم گسترده اى ادعا كرده اى , چيزى را كه خداوند تنها نزد شايستگان قرار داده است )) البته مقصود از ناسخ و منسوخ در اين گونه روايات , مفهوم عام آن مى باشد كه شـامـل تـخصيص عموم و تقييد اطلاق نيز مى گردد بدين معنا كه به هرحكم لاحق كه در حكم سـابـق تـغـيير دهد,ناسخ مى گويند خواه به كلى حكم سابق رابرداشته باشد يا دايره شمول آن را كـوتـاه كـرده باشد پر روشن است كه عمل به عام يامطلق نيز پيش از فحص و ياس از مخصص يا مقيد روا نمى باشد همان گونه كه عمل به منسوخ با وجود ناسخ نيز جايز نيست .

[شهيدان]

دو منبع مهم عربي: 1- الناسخ والمنسوخ في كتاب الله، ابي جعفر احمد بن محمد بن اسماعيل النحاس، تحقيق دكتر سليمان بن ابراهيم بن عبدالله، مؤسسة الرسالة، بيروت، چاپ اول، 1412 ق ، 1991 م، (سه جلد، قطع وزيري).
2- الناسخ والمنسوخ في القرآن الكريم، القاضي ابي بكر بن العربي العافري، مكتبةالثقافة الدينية، 1413 ق، 1992 م (دو جلد، قطع رحلي).
منبع فارسي: 3- نسخ در قرآن، عزت الله مولايي نيا، نشر رايزن، تهران، چاپ اول، 1378 ش (يك جلد، قطع رقعي).

[تذکره]

نسخ ومقطعي بودن برخي آيات قرآن چگونه توجيه مي شود با اين كه عقيده داريم قرآن معجزه است و جاودانگي دارد؟

با سلام

مرحوم آیه الله معرفت در پاسخ به این اشکال با توجه به نظریه نسخ مشروط می نویسد:« اكثر قريب به اتفاق آيات منسوخه از نوع نسخ مشروط به شمار مى‏آيند، و آيات به ظاهر منسوخ هر يك در ظرف مناسب خود و شرايط پيش‏آمده در طول زمان، كاربرد مخصوص خود را خواهد داشت. اين‏گونه نيست كه ملاك وجودى آن به طور كلى منتفى گرديده باشد.

علاوه كه نفس وجود آيات ناسخ و منسوخ در قرآن، سير تدريجى و مراحل تشريع احكام را نشان مى‏دهد. اين خود يك ارزش تاريخى- دينى است كه مراحل تكامل شريعت را مى‏رساند.

در پايان بايد توجّه داشت كه اهميّت موضع قرآن تنها در جنبه تشريعات آن نيست و جنبه‏هاى ديگر آن از جمله: اعجاز بيانى آن- تا سند زنده اسلام باشد- نيز از اهميّت به سزايى برخوردار است و بايستى هميشه ثابت و استوار باقى بماند. هر آيه خود سند اعجاز به شمار مى‏رود و با جاويد بودن اسلام جاويد خواهد ماند.( علوم قرآنى، ص: 269 )

[تذکره]

نظر شما در اين زمينه چيست؟ آيا با اين نظر كه همه موارد نسخ از قبيل نسخ مشروط است، موافق ايد؟

آیه الله معرفت بر این باور بودند که اکثر موارد نسخ از نوع مشروطند نه همه موارد چنانکه در پست قبل ذکر کردم.

[Lachini]

در قران ناسخ و منسوخی وجود ندارد چه مشروط و چه غیر مشروط. پیشنهاد می شود مدعیان افسانه ناسخ و منسوخ که تهمتی است بر ساحت مقدس حضرت حق ، یک به یک آیات ناسخ و منسوخ ادعایی خود را مطرح کنند تا مورد بحث قرار گیرند.

[*zohreh*]

در قران ناسخ و منسوخی وجود ندارد چه مشروط و چه غیر مشروط. پیشنهاد می شود مدعیان افسانه ناسخ و منسوخ که تهمتی است بر ساحت مقدس حضرت حق ، یک به یک آیات ناسخ و منسوخ ادعایی خود را مطرح کنند تا مورد بحث قرار گیرند.

در خوده قران در ایه 106 سوره بقره امده است :

ما ننسخ من آية اءو ننسها نات بخير منها اءو مثلها اءلم تعلم اءن اللّه على كل شى ء قدير

[az4deh]

در قران ناسخ و منسوخی وجود ندارد چه مشروط و چه غیر مشروط. پیشنهاد می شود مدعیان افسانه ناسخ و منسوخ که تهمتی است بر ساحت مقدس حضرت حق ، یک به یک آیات ناسخ و منسوخ ادعایی خود را مطرح کنند تا مورد بحث قرار گیرند.

سلام بنده بحثی ندارم فقط کسی تهمت نزده همانطور که دوست عزیز zohree-jOon اشاره کردند خود خداوند در قران اینطور فرموده :

مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

هر حكمى را نسخ كنيم يا آن را به [دست] فراموشى بسپاريم بهتر از آن يا مانندش را مى‏ اوريم مگر ندانستى كه خدا بر هر كارى تواناست

بقره 106

معنای نسخ : نسخ ، عبارت از «صرف نظر کردن از یک حکم شرعی پیشین ، به خاطر يك حكم شرعى پسين است ; به شرطى كه از لحاظ معنايى ميان اين دو حكم ; تنافر ، ناسازگارى بيّن و آشكار وجود داشته باشد يا بر نسخ آن اجماع يا نص معتبرى ، داشته باشيم .»

ضمنا ما فقط به نسخ حکم ایه اعتقاد داریم (دلیلش هم ایه قران هست) جناب لاچینی نه نسخ تلاوت و ...