آشنايي با علوم پيراموني قرآن

[hadi]

مباحثي كه پيرامون قرآن مطرح مي‌گردد را مي‌توان از دو بعد مورد بررسي قرار داد: تفسير قرآن و علوم قرآن كه هر كدام به عنوان علمي از علوم اسلامي مطرح هستند. علوم قرآنيعلوم قرآني به مجموعه‌اي از علوم اطلاق مي گردد كه براي فهم و درك قرآن مجيد به عنوان مقدمه فراگرفته مي‌شود. به بيان ديگر اطلاعات و دانستني‌هايي كه آشنايي با آن‌ها براي هر مفسر و محققي لازم است، مجموعه مباحث علوم قرآني را تشكيل مي‌دهند.«علوم قرآنی» علمی است که درباره مسائل مرتبط با شناخت قرآن و شئون مختلف آن بحث می كند. فرق ميان علوم قرآنی و معارف قرآنی آن است که علوم قرآنی بحثی بيرونی است و به درون و محتوای قرآن از جنبه تفسيری نمی پردازد، اما معارف قرآنی کاملاً با مطالب درونی قرآن و محتوای آن سروکار داشته و يک نوع تفسير موضوعی است .علوم قرآني در واقع مجموعه اي از اطلاعات قرآني و روشهاي درك و كشف و آن است. علوم قرآني حاوي روشي است جهت برداشت از منبع (متدولوژي فهم) و اينكه براي رسيدن به نظريه اي از قرآن چگونه بايد رفتار و عمل كرد.موضوع علوم قرآني «علوم قرآني» بحث‌هاي مقدماتي براي شناخت قرآن و پي بردن به شئون مختلف آن است. در علوم قرآني به مباحثي چون وحي و نزول قرآن، مدت و ترتيب نزول، اسباب نزول، جمع و تاليف قرآن، كاتبان وحي، يكسان‌سازي مصحف‌ها، پيدايش قرائات و منشأ اختلاف آن ها، حجيت و عدم تحريف قرآن، مساله نسخ در قرآن، پيدايش متشابهات، اعجاز قرآن و... پرداخته مي‌شود.در علوم قرآني سؤالاتي نظير آنچه در ادامه مي آيد، مطرح مي گردد. آيا قرآن خودش را تفسير مي كند؟ آيا از عقل مي توان در برداشت از قرآن استفاده كرد؟ از تأويلات مي توان بهره گرفت و بطور كلي چه مبنايي براي بكارگيري تأويلات موجود است؟ مخالفت در ظاهر آيات چگونه است ؟ و...
بر گرفته از وبلاگ علوم اسلامي

[hadi]

علوم مختلف قرآني
در علوم قرآنی مباحثی چون وحی، نزول قرآن، مدت و ترتيب نزول، اسباب نزول، جمع و تأليف قرآن، کاتبان وحی، يکسان کردن مصحفها، پيدايش قرائات و منشأ اختلاف در قرائت قرآن، حجيت و عدم تحريف قرآن، مسأله نسخ در قرآن، پيدايش متشابهات در قرآن، اعجاز قرآن و ... مطرح مي‌شود و چون هر يک از اين مسائل در چهارچوب خود استقلال دارد و علمی جدا شناخته می شود، از اين رو اين علم با صيغه جمع، «علوم» ناميده مي شود.
ضرورت پرداختن به علوم قرآني
ضرورت بحث در علوم قرآنی از آن جهت است که تا قرآن کاملاً شناخته نشود و ثابت نگردد که کلام الهی است، پرداختن به محتوای آن موردی نخواهد داشت؛ مثلاً برای رسيدن به نص اصلی که به پيامبر (ص) نازل شده است، بايد روشن شود آيا تمامی قرائتها يا برخی از آنها با نص نازل شده مطابق است يا خير؟
همچنين در مسئله نسخ، تشخيص آيه منسوخ از ناسخ برای شناخت احکام يک ضرورت مسلم است . البته نسخ در معنای اعم شامل تخصيص و تقييد نيز می شود يا در مسئله متشابهات در آيات قرآن، بدون تشخيص اين جهت، استنباط احکام و استفاده از مفاهيم عاليه قرآن به درستی ممکن نيست. از اين مثالها ملاحظه می شود که هر يک از مسائل علوم قرآنی در جای خود، نقش مهمی در بهره گيری از محتوای قرآن ايفا می کند .

[hadi]

پيشينه تاريخي و كتب منبع علوم قرآنی
بحث درباره قرآن و شناخت مسائل مختلف آن، از همان دوران نخست مطرح بوده و همواره در طول تاريخ، بزرگان و دانش پژوهان در اين زمينه به بحث و گفتگو نشسته و آثار نفيس و گرانبهايی از خود به يادگار گذارشته‌اند و اين مطالعات پيوسته ادامه داشته و دارد.
بر پايه مدارک موجود، اولين کسی که درباره قرآن به بحث پرداخت، يحيی ابن يعمر شاگرد ابوالاسود دؤلی (م/89 ه) بوده است. وی کتابی در فن قرائت قرآن نگاشت که شامل انواع قرائتهای مختلف اين دوره بود. سپس حسن بصری (م/110 ه) کتابی در عدد آيات نوشت. افراد ديگري هم در اين زمينه فعاليت داشتند كه بيان همه آنها خارج از اين بحث خواهد بود.
بر گرفته از وبلاگ علوم اسلامي

[askari110]

عـلـوم قرآنى )) اصطلاحى است درباره مسايلى مرتبط با شناخت قرآن و شؤون مختلف آن. فرق مـيان ((علوم قرآنى )) و ((معارف قرآنى )) آن است كه علوم قرآنى بحثى بيرونى است و به درون و مـحـتـواى قـرآن از جـنـبه تفسيرى كارى ندارد, اما معارف قرآنى كاملا با مطالب درونى قرآن و محتواى آن سروكار داشته و يك نوع تفسيرموضوعى به شمار مى رود.
مـعارف قرآنى يا تفسير موضوعى , مسايل مطرح شده در قرآن را از حيث محتوايى بررسى مى كند بدين ترتيب كه آيات مربوط به يك موضوع را از سراسرقرآن در يك جا گردآورده و در مورد آن چه كه از مجموع آن ها به دست مى آيد سخن مى گويد, مشروط برآن كه از محدوده دلالت قرآنى فراتر نـرود گـرچه در تفسيرموضوعى گاه ضرورت دارد به شواهد عقلى و نقلى ديگرى نيز استشهاد شـود, ولـى بـحـث كـامـلا قـرآنـى اسـت و تنها از ديدگاه قرآن مورد بررسى قرار مى گيرد اين مطلب بدين جهت اهميت دارد كه بحث هايى را كه جنبه ((معارف اسلامى )) دارند و احيانادر كنار دلايـل عـقـلى و نقلى به آيات قرآن نيز استناد مى كنند, از ((معارف قرآنى )) يا((تفسير موضوعى قرآن )) جدا شود.
((عـلـوم قـرآنى )) بحث هاى مقدماتى براى شناخت قرآن و پى بردن به شؤون مختلف آن است در عـلـوم قـرآنى مباحثى چون وحى و نزول قرآن , مدت و ترتيب نزول , اسباب النزول , جمع و تاليف قـرآن , كـاتـبـان وحـى , يك سان كردن مصحف ها,پيدايش قرائات و منشا اختلاف در قرائت قرآن , حجيت و عدم تحريف قرآن ,مساله نسخ در قرآن , پيدايش متشابهات در قرآن , اعجاز قرآن و مطرح مـى بـاشـد ازايـن جـهـت عـلوم را به صيغه جمع گفته اند كه هر يك از اين مسايل در چارچوب خـوداسـتـقلال دارد و علمى جدا شناخته مى شود و غالبا ارتباط تنگاتنگى ميان اين مسايل وجود نـدارد لـذا ميان مسايل علوم قرآنى نوعا يك نظم طبيعى برقرار نيست تا رعايت ترتيب ميان آن ها ضرورى گردد, لذا هر مساله جدا از مسايل ديگر قابل بحث و بررسى است .
ضـرورت بـحـث در علوم قرآنى از آن جهت است كه تا قرآن كاملا شناخته نشود وثابت نگردد كه كـلام الـهى است , پى جور شدن محتواى آن موردى ندارد براى رسيدن به نص اصلى كه بر پيامبر اكرم (ص ) نازل شده , بايد روشن كرد كه آيا تمامى قرائت ها يا برخى از آن ها است كه ما را به آن نص هـدايـت مـى كـند؟
هم چنين درمساله نسخ , تشخيص آيه منسوخ از ناسخ يك ضرورت اولى است الـبـتـه نـسـخ ‌بـه معناى اعم كه شامل تخصيص و تقييد نيز مى باشد, چنان كه در كلام پيشينيان نـيـزآمـده اسـت هـم چنين است مساله متشابهات در قرآن كه بدون تشخيص اين جهت درآيات , اسـتـنباط احكام و استفاده از مفاهيم عاليه قرآن به درستى ممكن نيست و هريك از مسايل علوم قرآنى در جاى خود, نقش مهمى در بهره گيرى از محتواى قرآن ايفا مى كند برخى از اين مسايل , از مبادى تصوريه و برخى از مبادى تصديقيه به شمار مى روند.
http://oloomequran.parsiblog.com/338520.htm

[fatememeshkat]

باسلام
با توجه به این که مباحث علوم قرانی ، مباحثی تخصصی هستند و از طرفی در مواجهه با آیات قران و فهم دقیق احکام ، تفسیرو... پای شرایط نزول آیات ودیگر مباحث علوم قرانی - همانطور که فرمودید - به میان خواهد آمد ، خالی از لطف نیست که برای ایجاد ارتباط بیشتر خوانندگان این بخش با مطالب تخصصی علوم قرانی ، برای هر یک از مباحث آن شاهد مثالی از قران کریم بیان شود و دوستانی که در چنین مباحثی تخصص دارند به توضیح کامل- اما ساده و قابل فهم برای همگان - بپردازند تا هم مباحث کاربردی تر شود و هم علاقمندان به مباحث قرانی و تفسیری که تخصصی در این زمینه ندارند متوجه لزوم فراگیری این علوم - قبل از ورود به علم تفسیر - شوند و ازخطرات تفسیر به رای و بیان برداشت های شخصی در آیات آگاه گردند
با تشکر

[hoseintabar]

عـلـوم قرآنى )) اصطلاحى است درباره مسايلى مرتبط با شناخت قرآن و شؤون مختلف آن. فرق مـيان ((علوم قرآنى )) و ((معارف قرآنى )) آن است كه علوم قرآنى بحثى بيرونى است و به درون و مـحـتـواى قـرآن از جـنـبه تفسيرى كارى ندارد, اما معارف قرآنى كاملا با مطالب درونى قرآن و محتواى آن سروكار داشته و يك نوع تفسيرموضوعى به شمار مى رود.
مـعارف قرآنى يا تفسير موضوعى , مسايل مطرح شده در قرآن را از حيث محتوايى بررسى مى كند بدين ترتيب كه آيات مربوط به يك موضوع را از سراسرقرآن در يك جا گردآورده و در مورد آن چه كه از مجموع آن ها به دست مى آيد سخن مى گويد, مشروط برآن كه از محدوده دلالت قرآنى فراتر نـرود گـرچه در تفسيرموضوعى گاه ضرورت دارد به شواهد عقلى و نقلى ديگرى نيز استشهاد شـود, ولـى بـحـث كـامـلا قـرآنـى اسـت و تنها از ديدگاه قرآن مورد بررسى قرار مى گيرد اين مطلب بدين جهت اهميت دارد كه بحث هايى را كه جنبه ((معارف اسلامى )) دارند و احيانادر كنار دلايـل عـقـلى و نقلى به آيات قرآن نيز استناد مى كنند, از ((معارف قرآنى )) يا((تفسير موضوعى قرآن )) جدا شود.
((عـلـوم قـرآنى )) بحث هاى مقدماتى براى شناخت قرآن و پى بردن به شؤون مختلف آن است در عـلـوم قـرآنى مباحثى چون وحى و نزول قرآن , مدت و ترتيب نزول , اسباب النزول , جمع و تاليف قـرآن , كـاتـبـان وحـى , يك سان كردن مصحف ها,پيدايش قرائات و منشا اختلاف در قرائت قرآن , حجيت و عدم تحريف قرآن ,مساله نسخ در قرآن , پيدايش متشابهات در قرآن , اعجاز قرآن و مطرح مـى بـاشـد ازايـن جـهـت عـلوم را به صيغه جمع گفته اند كه هر يك از اين مسايل در چارچوب خـوداسـتـقلال دارد و علمى جدا شناخته مى شود و غالبا ارتباط تنگاتنگى ميان اين مسايل وجود نـدارد لـذا ميان مسايل علوم قرآنى نوعا يك نظم طبيعى برقرار نيست تا رعايت ترتيب ميان آن ها ضرورى گردد, لذا هر مساله جدا از مسايل ديگر قابل بحث و بررسى است .
ضـرورت بـحـث در علوم قرآنى از آن جهت است كه تا قرآن كاملا شناخته نشود وثابت نگردد كه كـلام الـهى است , پى جور شدن محتواى آن موردى ندارد براى رسيدن به نص اصلى كه بر پيامبر اكرم (ص ) نازل شده , بايد روشن كرد كه آيا تمامى قرائت ها يا برخى از آن ها است كه ما را به آن نص هـدايـت مـى كـند؟
هم چنين درمساله نسخ , تشخيص آيه منسوخ از ناسخ يك ضرورت اولى است الـبـتـه نـسـخ ‌بـه معناى اعم كه شامل تخصيص و تقييد نيز مى باشد, چنان كه در كلام پيشينيان نـيـزآمـده اسـت هـم چنين است مساله متشابهات در قرآن كه بدون تشخيص اين جهت درآيات , اسـتـنباط احكام و استفاده از مفاهيم عاليه قرآن به درستى ممكن نيست و هريك از مسايل علوم قرآنى در جاى خود, نقش مهمى در بهره گيرى از محتواى قرآن ايفا مى كند برخى از اين مسايل , از مبادى تصوريه و برخى از مبادى تصديقيه به شمار مى روند.
http://oloomequran.parsiblog.com/338520.htm

با سلام به جناب عسکری عزیز
با تشکر از توضیح خوب شما در فرق بین علو م قرآنی و معارف قرآن.
به نظر من اگر برای هرکدام یک مثال ساده بیاورید خیلی قابل استفاده تر برای عموم است.
برقرارباشید

[شهيدان]

باسلام

با توجه به این که مباحث علوم قرانی ، مباحثی تخصصی هستند و از طرفی در مواجهه با آیات قران و فهم دقیق احکام ، تفسیرو... پای شرایط نزول آیات ودیگر مباحث علوم قرانی - همانطور که فرمودید - به میان خواهد آمد ، خالی از لطف نیست که برای ایجاد ارتباط بیشتر خوانندگان این بخش با مطالب تخصصی علوم قرانی ، برای هر یک از مباحث آن شاهد مثالی از قران کریم بیان شود و دوستانی که در چنین مباحثی تخصص دارند به توضیح کامل- اما ساده و قابل فهم برای همگان - بپردازند تا هم مباحث کاربردی تر شود و هم علاقمندان به مباحث قرانی و تفسیری که تخصصی در این زمینه ندارند متوجه لزوم فراگیری این علوم - قبل از ورود به علم تفسیر - شوند و ازخطرات تفسیر به رای و بیان برداشت های شخصی در آیات آگاه گردند

با تشکر

با سلام به جناب عسکری عزیز
با تشکر از توضیح خوب شما در فرق بین علو م قرآنی و معارف قرآن.
به نظر من اگر برای هرکدام یک مثال ساده بیاورید خیلی قابل استفاده تر برای عموم است.
برقرارباشید

با سلام

در بحث تعدادي از مباحث علوم قرآني نام برده شده مانند نسخ ، محكم ومتشابه و...ومثال براي معار ف قرآني مانند: بحث پيرامون تقوا درقرآن ، توبه وآثار آن و....

خلاصه : مباحث علوم قرآني مباحثي تعريفي وعلمي هستند كه به محتواي معارف قرآني نمي پردازد ولي معارف قرآني مستقيما پيرامون محتواي معارف قرآني بحث مي كند.

در ضمن ساير دوستان هم اگر مي توانند مثالهاي ديگر بياورند.

باتشكر-شهيدان

[اخلاقي]

قرآن مجيد سند نبوت است

قرآن مجيد در چندين جا تصريح مي كند كه كلام خدا است يعني با همين الفاظ خود از مقام ربوبي صادر شده و پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نيز آنرا با همان الفاظ تلقي نموده است.
و در راه اثبات همين معني كه كلام خداست و كلام بشري نيست مكررا در لابلاي آيات كريمه بمقام تحدي برآمده و قرآن مجيد را از هر جهت معجزه شمرده و ماوراء قدرت و توانائي بشر دانسته است.
چنانكه مي فرمايد: ((ام يقولون تقوله بل يؤ منون فلياتوا بحديث مثله ان كانوا صادقين)) سوره طور آيه 34 (ترجمه: يا مي گويند پيغمبر اكرم خودش قرآن را ساخته و بخدا نسبت داده است بلكه اينان ايمان نميآورند پس اگر راست ميگويند سخني همانند آن بياورند (بسازند)).
و ميفرمايد: ((قل لئن اجتمعت الانس و الجن علي ان ياءتوا بمثل هذا القرآن لا ياتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيرا)).))
سوره اسري آيه 88 (ترجمه: بگو - اي محمد - اگر جن و انس گرد هم آيند كه مانند اين قرآن بياورند همانند آنرا نخواهند آورد اگر چه برخي از ايشان پشت و پناه برخي ديگر شوند.
و ميفرمايد: ((ام يقولون افتراه قل فاتوا بعشر سور مثله مفتريات))سوره هود آيه 13 (ترجمه: يا ميگويند قرآن را بخدا بسته بگو پس ده سوره افترائي مانند آن بياورند).
و ميفرمايد: ((ام يقولون افتراه قل فاتوا بسورة مثله))سوره يونس آيه 38 (ترجمه: يا مي گويند قرآن را به خدا بسته است بگو پس يك سوره همانند آن بياوريد).
و باز در تحدي با پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم ميفرمايد: ((و ان كنتم في ريب مما نزلنا علي عبدنا فاتوا بسورة من مثله))سوره بقره آيه 23 (ترجمه: و اگر از آنچه بر بنده خودمان فروفرستاديم در شك باشيد از مردي مانند وي - كه درس نخوانده و نوشتن ياد نگرفته و در محيط جاهليت نشو و نما يافته باشد - يك سوره قرآني بياوريد).
و باز از راه نداشتن اختلاف و تضاد تحدي نموده ميفرمايد: «(افلا يتدبرون القرآن و لو كان من عند غير الله لوجدوا فيه اختلافا كثيرا))سوره نساء آيه 82 (ترجمه: آيا در قرآن تدبر نمي كنند و اگر از پيش غير خدا بود در آن اختلافات بسياري پيدا ميكردند - زيرا همه چيز درين جهان مشمول قانون تحول و تكامل است و از تضاد اجزاء و احوال خالي نمي باشد و اگر قرآن كار بشر بود و در ظرف بيست و سه سال قطعه قطعه ساخته ميشد از اختلاف اوصاف و احوال سالم نمي ماند و اينطور يك نواخت نبود).
قرآن مجيد كه بدين تحديات سخن خدا بودن خود را اعلام و تثبيت مي كند در سرتاسر خود بصراحت حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را پيغمبر و فرستاده خدا معرفي مينمايد و بدين وسيله سند نبوت آنحضرت قرار ميگيرد و روي همين اصل بارها در كلام خدا پيغمبر اكرم صلي الله عليه و آله امر ميشود كه در اثبات نبوت خود بشهادت خدا يعني بتصريح قرآن مجيد بنبوتش، استناد جويد: «(قل كفي بالله شهيدا بيني و بينكم))سوره رعد آيه 43 (ترجمه: بگو شهادت خدا بنبوت من - ميان من و شما كافي است).
و در جاي ديگر علاوه بشهادت خداي متعال شهادت ملائكه را نيز نقل مي كند: ((لكن الله يشهد بما انزل اليك انزله بعمله و الملائكة يشهدون و كفي بالله شهيدا))سوره نساء آيه 166 (ترجمه: لكن خداوند بآنچه بسوي تو نازل كرده شهادت ميدهد و ملائكه نيز شهادت ميدهند و خدا در شهادت كافي و بس است).

[اخلاقي]

قرآن مجيد كتابي است جهاني

قرآن مجيد در مطالب خود اختصاص بامتي از امم عرب يا طائفه اي از طوائف مانند مسلمانان ندارد، بلكه با طوائف خارج از اسلام سخن ميگويد چنانكه با مسلمانان ميگويد، بدليل خطابات بسياري كه بعنوان كفار و مشركين و اهل كتاب و يهود و بني اسرائيل و نصاري دارد و با هر طائفه اي ازين طوائف باحتجاج پرداخته آنان را بسوي معارف حقه خود دعوت مي كند.
و همچنين قرآن مجيد با هر يك ازين طوائف باحتجاج و دعوت ميپردازد و هرگز خطاب خود را مقيد بعرب بودن آنان نميكند چنانكه در مورد مشركين. بت پرستان - ميفرمايد: ((فان تابوا و اقاموا الصلوة و آتوا الزكوة فاخوانكم في الدين)) سوره توبه آيه 11 و در مورد اهل كتاب - يهود و نصاري و مجوس نيز كه از اهل كتاب محسوبند - ميفرمايد: «(قل يا اهل الكتاب تعالوا الي كلمة سواء بيننا و بينكم ان لا تعبد الا الله و لا نشرك به شيئا و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله))آل عمران آيه 64 (ترجمه: بگو اي اهل كتاب بيائيد بسوي كلمه اي كه در ميان ما و شما بطور مساوي پذيرفته شود و آن اينست كه جز خداي متعال كسي را نپرستيم و انبازي براي وي قرار ندهيم و برخي از ما برخي ديگر را خدايان خود اتخاذ نكنند) چنانكه مي بينيم هرگز نفرموده ((اگر مشركين عرب توبه كنند و نفرموده: اي اهل كتابي كه از نژاد عرب ميباشيد.
آري در بدو طلوع اسلام كه دعوت از جزيرة العرب ببيرون تجاوز نكرده بود طبعا خطابات قرآني بامت عرب القا ميشد ولي از سال شش هجرت كه دعوت ببيرون شبه جزيره راه يافت هيچ موجبي براي توهم اختصاص ‍ نبود.
گذشته ازين آيات آيات ديگري دلالت دارد بر عموم دعوت مي كند مانند آيه كريمه. ((و اوحي الي هذا القرآن لا نذركم به و من بلغ))سوره انعام آيه 19 (ترجمه: و وحي شده است بر من اين قرآن براي اينكه شما را انذار كرده بترسانم و هر كه را كه اين قرآن - يا انذار - بوي برسد).
و آيه كريمه: ((و ما هو الا ذكر للعالمين)) سوره قلم آيه 52 و آيه: ((ان هو الا ذكر للعالمين))
سوره ص آيه 87 (ترجمه: نيست قرآن مگر يادآوري براي همه جهانيان).
و آيه كريمه: ((انها لاحدي الكبر نذيرا للبشر)) ع سوره مدثر آيه 36 (ترجمه: بدرستي اين آيه يكي از بزرگترين آيات مي باشد در حاليكه ترساننده بشر است).
بحسب تاريخ نيز، اسلام عده اي از ارباب مذاهب مختلفه مانند بت پرستان و يهود و نصاري و همچنين از امتهاي گوناگوني مانند سلمان فارسي و صهيب رومي و بلال حبشي بثبوت رسيده است

[اخلاقي]

قرآن مجيد كتابي است كامل

قرآن مجيد مشتمل است بر هدف كامل انسانيت و آنرا بكاملترين وجهي بيان مي كند زيرا هدف انسانيت كه با واقع بيني سرشته شده جهان بيني كامل و بكار بستن اصول اخلاقي و قوانين عملي است كه مناسب و لازمه همان جهان بيني باشد و قرآن مجيد تشريح كامل اين مقصد را بعهده دارد.
خدايمتعال در وصف آن ميفرمايد: ((يهدي الي الحق و الي طريق مستقيم))سوره احقاف آيه 30 (ترجمه: هدايت مي كند قرآن مجيد بسوي حق - در اعتقاد - و بسوي راهي درست - در عمل -) و باز در جائي ديگر پس از تورات و انجيل ميفرمايد: ((و انزلنا اليك الكتاب بالحق مصدقا لما بين يديه من الكتاب و مهيمنا عليه))سوره مائده آيه 48 (ترجمه: و فرو فرستاديم اين كتاب را بسوي تو بحق در حاليكه كه كتاب آسماني را در برابر خود دارد تصديق مينمايد و مسلط و نگهبانست نسبت بآن.
و باز در اشتمال قرآن بحقيقت شرايع انبياء گذشته ميفرمايد: ع ع ع ((شرع لكم من الدين ما وصي به نوحا و الذي اوحينا و ما وصينا به ابراهيم و موسي و عيسي))سوره شوري آيه 13 (ترجمه: تشريع كرد براي شما امت محمد آنچه را كه بنوح سفارش كرد و آنچه را كه بتو وحي كرديم و آنچه را كه بابراهيم و موسي و عيسي سفارش كرديم).
و بطور جامع ميفرمايد: ((و نزلنا عليك الكتاب تبيانا لكل شي ء))سوره نحل آيه 89 (ترجمه: و تدريجا فرو فرستاديم بسوي تو اين كتاب را در حاليكه بيان كننده هر چيزي است).
محصل آيات قبلي اينست كه قرآن مجيد بحقيقت مقاصد همه كتب آسماني مشتمل است و زياده، و اينكه هر چيزي كه بشر در پيمايش راه سعادت و خوشبختي از اعتقاد و عمل بآن نيازمند مي باشد درين كتاب بطور تام و كامل بيان شده است.