اقسام روزه

[║★║فاطمی║★║]

بنام تو اي قرار هستي

اقسام روزه(1)

1- واجب
2- حرام
3- مستحب
4- مكروه
روزه هاى واجب

-- روزهء ماه مبارك رمضان .
-- روزهء قضا.
-- روزهء كفّاره
-- روزهء استيجارى
روزهء استيجارى : روزه هايى كه شخص مزد مى گيرد و ب
ه نيابت از ميّت انجام مى دهد.
-- روزهء روز سوّم ايام اعتكاف
بحث اعتكاف در درس 42خواهد آمد.
-- روزهء بدل قربانى حج
اگر حاجى نتواند قربانى كند, بايد به جاى آن ,
سه روز در حج و هفت روز پس از مراجعت از حج روزه بگيرد.
-- روزه اى كه به سبب نذر واجب شود.
-- روزهء قضاى پدر كه بر پسر بزرگتر واجب است .(2)


روزه هاى حرام(3)

-- روزهء عيد فطر (روز اوّل ماه شوال ).
-- روزهء عيد قربان (روز دهم ماه ذى حجه ).
-- روزهء نذر معصيّت .
-- روزهء ايام تشريق (11 12و 13ذى الحجه ) براى كسى
كه در منا است .
-- روزهء سكوت .--
روزه گرفتن با اين نيّت كه با كسى سخن نگويد.
-- روزهء وصال .
-- طچ روزه گرفتن دو روز پى در پى بدون آن كه در
بين آنها مبطلى انجام دهد, با قصد وصال نه به طور اتفاقى .
-- روزهء آخر شعبان به نيّت اوّل رمضان .
-- روزهء مستحبى فرزند كه سبب اذيت و آزار پدر و مادر شود.
-- روزهء مستحبى فرزند كه پدر يا مادر او را از آن نهى كرده باشند (به احتياط واجب ).--
روزهء مستحبى زن كه شوهرش او را از آن نهى كرده باشد (به احتياط واجب ).(4)


روزه هاى مستحب

روزه گرفتن در تمام ايّام سال بجز روزه هاى حرام و مكروه مستحب است ولى
نسبت به بعضى از روزه ها تأكيد و سفارش بيشترى شده است ,
كه برخى از آنها بدين شرح است :
-- هر پنجشنبه و جمعه .
-- اولين چهارشنبه , بعد از دههء اوّل هر ماه .
-- روز مبعث (27ماه رجب ).
-- عيد غدير (18ذى حجه ).
-- روز ميلاد پيامبر اكرم (ص ) (17ربيع الاوّل ).
-- روز اوّل تا نهم ذى الحجه .
-- روز عرفه چنانچه روزه گرفتن سبب بازماندن از دعاهاى آن روز نشود.
-- روز اوّل و سوّم محرّم .
-- تمام ماه رجب و شعبان .
-- روز اوّل فروردين .
-- 13و 14و 15هر ماه .(5)

استفتاء

س ـ كسى كه نماز مغربش را بخواند و نماز عشاء
را فراموش كند, فرداى آن شب , روزه بر او واجب است يانه ؟
ج ـ واجب نيست , اگر چه موافق احتياط است .(6)

روزه هاى مكروه

-- روزهء مستحبى مهمان بدون اجازهء ميزبان .
-- روزه مستحبى مهمان با نهى ميزبان .
-- روزهء مستحبى فرزند بدون اجازهء پدر.
-- روزهء عاشورا.

-- روزهء عرفه اگر سبب بازماندن از دعاهاى آن روز بشود.
-- روزهء روزى كه نمى داند عرفه است يا عيد قربان .(7)



منابع :
1 ـ العروةالوثقى , ج 2 كتاب الصوم , فصل 15 ص 240
2ـ العروةالوثقى , ج 2 ص 240و 241و توضيح المسائل , م 1390
3ـ العروةالوثقى , ج 2 كتاب الصوم , فصل 15 ص 243و 244
4اچ ـ توضيح المسائل , م 1739تا 1742
5چ ـ توضيح المسائل , م 1748و العروةالوثقى , ج 2 كتاب الصوم , فصل 15 ص 240
6چ ـ استفتاآت , ج 1 ص 327 س 70
7ـ توضيح المسائل , م 1747و همان ص 242

[مجیب]

اقسام روزه


بيداران راه خدا ، بر اساس آيات كتاب حكيم و روايات وارده در معارف الهيه روزه را به سه درجه تقسيم كرده‏اند :
1 ـ روزه عموم
2 ـ روزه خصوص
3 ـ روزه خاص الخاص


روزه عموم


حفظ شكم و شهوت از خوردن و آشاميدن و بهره‏گيرى از غريزه جنسى و رعايت آداب ظاهرى است .


******************
روزه خصوص

حفظ گوش و چشم و زبان و دست و پا و سائر جوارح از گناهان و آثام است .


******************

روزه خاص الخاص

روزه قلب از هموم دنيويه و افكار پست و كفّ او از ماسوى اللّه است افطار اين روزه به فكر در ماسوى اللّه و توجه به دنيا و متاع آن است مگر دنيايى كه مقدمه دين باشد كه اين‏گونه دنيا زاد آخرت است و فكر در آن نيكو و مستحسن مى‏باشد .

[مجیب]

ويژگى روزه خاص الخاص

ارباب قلوب مى‏گويند : تحرك همت در وقت روزه و روزه براى تدبير معاش افطار خطاى قلباست و اين خطا ناشى از عدم اطمينان به جناب مولاست ، البته اين‏گونه روزهمخصوص به انبيا و صديقان و مقربان و رتبه و مقام با عظمت آن‏هاست .

قُلِ اللّهُثُمَّ ذَرْهُمْ
بگو : خدا ، سپس آنان را رهاكن .

روزه حقيقى ، كشنده هواى نفسو از بين برنده شهوت غلط طبع است ، روزه صفاى دل ، طهارت جوارح ، عمارتظاهر و باطن و شكر نعم حق و وسيله احسان به فقرا و آورنده تضرع و خشوع و بكا وريسمان التجاى به حق و سبب شكستن اراده غير خدايى و تخفيف دهنده حساب و چند برابركردن حسنات است .

ما را ياراى روزه خاص الخاصنيست كه اين روزه در شأن و در قدرت انبياست ، آنان هستند كه در مقام فناى فى اللّه و بقاى باللّه بسر مى‏برند و درهيچ شأنى جز حضرت او نيستند و غير او نمى‏بينند و نمى‏دانند و نمى‏خواهند ،موجوديت و حيثيت و حقيقت آن بزرگواران مترنم به اين معناست :


آتش عشق تو در جان خوشترست
هر كه خورد از جام عشقت قطره‏اى

تا تو پيدا آمدى پنهان شدم
درد عشق تو كه جان مى‏سوزدم

درد بر من ريز و درمانم مكن
مى نسازى تا نمى‏سوزى مرا

سوختن در عشق تو زان خوشترست
دل زعشقت آتش افشان خوشترست

تا قيامت مست وحيران خوشترست
زانكه با معشوق پنهان خوشترست

گر همه زهر است از جان خوشترست
زان كه درد توزدرمان خوشترست

سوختن در عشق توزان خوشترست
سوختن در عشق توزان خوشترست

[مجیب]

مراحل روزه خصوص

اما روزه خصوص كه روزه شايستگان و صالحان ازعباد خداست و آن عبارت از حفظ جوارح از آثام است، با شش مرحله قابل تحقق است :
اول : نگاهدارى چشم از وسعت نظر نسبت بهآنچه مذموم و مكروه است و نسبت به هر چيزى كه دل را از توجه به حضرت دوست باز دارد.
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : ألنَّظْرَةُ سَهْمٌمَسْمُومٌ مِنْ سِهامِ إبْليسَ فَمَنْ تَرَكَها خَوْفاً مِنَ اللّهِ اتاهُ اللّهُايماناً يَجِدُ حَلاوَتَهُ فى قَلْبِهِ[296] .
پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود :نگاه تير مسمومى از تيرهاى شيطان است ، هر كس آن را ترك كند ، خداوند ايمانى به اومرحمت كند كه لذت آن ايمان را در قلب خود بيابد . و از آن حضرت است كه : خَمْسٌ يُفْطِرْنَ الصّائِمَ : ألْكِذْبُوَالْغيبَةُ وَالنَّميمَةُ وَالْيَمينُ الْكاذِبَةُ وَالنَّظَرُ بِشَهْوَةٍ[297]
.پنج چيز روزه را باطل مى‏كند : دروغ، غيبت ، سخن‏چينى ، قسم دروغ ، نظر به شهوت .

دوم : حفظ زبان است از هذيان ، دروغ ، غيبت، نمامى ، فحش ، جفا ، خصومت ، مراء كه در اين زمينه‏ها بايد زبان را وادار بهسكوت كرد ، يا مشغول ذكر حق يا تلاوت قرآن كه ذكر و تلاوت و يا سكوت از آن همهگناه سنگين ، روزه زبان است . در خبر است كه :دو زن روزه‏دار در عهد رسول خداصلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، بر اثر گرسنگى و تشنگى موجب تلف اجازه افطار خواستند حضرتقدحى نزد آنان فرستاد و دستور استفراغ داد ، يكى از آنان خون و گوشت تازه استفراغكرد در حدى كه نصف قدح را گرفت و آن ديگر هم همان‏طور در حدى كه قدح پر شد ، مردمتعجب كردند حضرت فرمودند : اينان از آنچه خدا حلال كرده بود « خوردن ، آشاميدن ،سر زير آب بردن و . . . » روزه بودند و به آنچه حضرت حق حرام فرموده بود افطاركردند ، يكى از آن كه پيش ديگرى نشست و از مردم غيبت كرد ، يعنى از گوشت مردم خورد.صدوق به اسنادش از پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نقل مى‏كند :
مَنِ اغْتابَ مُسْلِما بَطَلَ صَوْمُهُ وَنَقَضَوُضُوءُهُ فَإنْ ماتَ وَهُوَ كَذلِكَ ماتَ وَهُوَ مُسْتَحِلٌّ لِما حَرَّمَ اللّهُ[298] .
هر كس از مسلمانى غيبت كند روزه‏اش باطل و وضويش شكسته شده و اگر بهاين حال بميرد حلال شمارنده حرام خدا مرده .

ادامه دارد

[مجیب]

سوم : حفظ گوش از شنيدن برنامه‏هاى حرام است و شنيدن برنامه حرام كه عبارت از شنيدن دروغ در حق مسلمان ، تهمت و افترا در حق مؤمن و غيبت مردم است و هم چنين شنيدن موسيقى و آواز زنان ، به اندازه‏اى از نظر ديانت مقدسه گناهش سنگين است كه هم ترازوى با خوردن حرام شمرده شده :
سَمّاعُونَ لِلْكَذِبِ أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ [299] .
آنان فوق‏العاده شِنواى دروغ‏اند [ با آن كه مى‏دانند دروغ است و ]بسيار خورنده مال حرام .
نبىّ اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرموده :
ألْمُغْتابُ وَالْمُسْتَمِعُ شَريكانِ فى الاْءثْمِ[300] .
غيبت كننده و شنونده در گناه شريك هستند .

چهارم : حفظ بقيه جوارح از دست و پا از مكاره و شكم از شبهات است كه معنا ندارد انسان از حلال روزه بگيرد ، با حرام افطار كند .
كسى كه از حلال روزه بگيرد و با حرام افطار كند ، مانند شخصى است كه خانه‏اى بسازد ولى شهرى را خراب كند .
غذاى حلال اگر زياد خورده شود مضر است ، روزه براى تقليل أكل حلال است ، واى بر كسى كه آلوده به حرام است .
اگر كسى به وسيله روزه حلال را كم كند ، ولى از طرفى دچار به حرام شود ، يعنى شكم را از خوردن حفظ كند ، ولى اعضا و جوارحش در گناه آزاد باشند ، مثل كسى است كه از خوردن دواى زياد به خاطر ضررش پناه بخوردن سم ببرد ، آيا اين عمل نتيجه جهل و بى‏خردى نيست ؟
حرام ، سمى است كه هلاك دين در آن است و حلال دارويى است كه كم آن سودمند و بسيارش مضر است و منظور از روزه تقليل در خوردن حلال است و آنچه روزه‏اى است كه حلال در آن كم خورده شود و حرام در آن بسيار انجام بگيرد !

پنجم : در وقت افطار قناعت به كم خوردن از حلال كند ، مواظب باشد شكم را از غذا پر نكند كه ظرفى در پيشگاه حضرت او مبغوض‏تر از شكم پر آن هم از حلال نيست ، حرام خوردن كه كار روزه‏دار و مردم مؤمن نمى‏باشد ، تا نسبت به آن قضاوت شود . مقصود از روزه ، خالى شدن شكم از طعام و تعديل شهوت است ، اگر بنا باشد سفره ماه رمضان رنگين شود ، تمام همت انسان قبل از رمضان و در رمضان معطوف جمع كردن غذاهاى رنگارنگ مى‏شود ، آن وقت خوراك انسان در سحر و افطار ماه رمضان بيشتر از اوقات ديگر مى‏گردد ، در اين صورت آدمى به اهداف پاك روزه نخواهد رسيد !