*** قیام خونین 17 شهریور ***

[سفیر]

بسم رب الشهداء و الصدیقین

17شهریور

عده‌ای‌ از مردم‌ در راهپیمایی‌ بزرگ‌ 16 شهریور فریاد می‌زدند: فرداصبح‌ در میدان‌ ژاله‌. سپهبد مقدم‌ برای‌ جلوگیری‌ از تكرار راهپیمایی‌ از شاه‌ درخواست‌برقراری‌ حكومت‌ نظامی‌ كرد و سرانجام‌ با موافقت‌ شاه‌، تصویب‌ شورای‌ امنیت‌ و هیأت‌دولت‌، حكومت‌ نظامی‌ به‌ تصویب‌ رسید و با فرمان‌ شاه‌ ارتشبد اویسی‌ فرماندار نظامی‌تهران‌ شد. فرماندار نظامی‌ تهران‌ به‌ سپهبد بدره‌ای‌ فرمانده‌ گارد جاویدان‌ دستور داد تاواحدهایی‌ از گارد را به‌ فرمانداری‌ نظامی‌ منتقل‌ كند. بدره‌ای‌ فرمان‌ اعزام‌ واحدهایی‌ رابه‌ سرلشكر امینی‌ افشار فرمانده‌ لشكر 1 گارد جاویدان‌ صادر كرد و یگان‌هایی‌ از لشكردر میدان‌ و خیابان‌ ژاله‌ (شهدا) مستقر شدند. ارتشبد اویسی‌ با صدور اولین‌ اطلاعیه‌ی‌فرمانداری‌ نظامی‌ اعلام‌ كرد: «به‌ منظور ایجاد رفاه‌ مردم‌ و نحوه‌ی‌ نظم‌ از ساعت‌ 6 صبح‌روز 17 شهریور ماه‌ مقررات‌ حكومت‌ نظامی‌ را به‌ مدت‌ شش‌ ماه‌» به‌ اجرا می‌گذارد.
مردم‌ در صبح‌ زود بی‌خبر از حكومت‌ نظامی‌ در دسته‌های‌ بزرگی‌ از خیابان‌های‌فرح‌آباد، شهباز و میدان‌ خراسان‌ به‌ طرف‌ میدان‌ ژاله‌ حركت‌ كردند. در نزدیكی‌ میدان‌ وخود میدان‌ كامیون‌های‌ مملو از نظامیان‌ ایستاده‌ بودند، ولی‌ مردم‌ بی‌اعتنا به‌ راه‌ خودادامه‌ می‌دادند. ساعت‌ نزدیك‌ 30/7 صبح‌ بود كه‌ جمعیت‌ در میدان‌ ژاله‌ و خیابان‌های‌منتهی‌ به‌ آن‌ مستقر شدند. یكی‌ از فرماندهان‌ نظامی‌ با بلندگو به‌ مردم‌ اخطار كرد كه‌حكومت‌ نظامی‌ است‌، چرا تجمع‌ كرده‌اید؟ یكی‌ از روحانیون‌ مردم‌ را دعوت‌ به‌ نشستن‌كرد. جمعیت‌ روی‌ زمین‌ نشست‌، ولی‌ ظواهر امر نشان‌ می‌داد كه‌ نیروهای‌ فرمانداری‌نظامی‌ قصد متفرق كردن‌ مردم‌ را ندارند. راه‌ عبور را از چهار طرف‌ بر روی‌ مردم‌ بستند.ناگهان‌ صدای‌ رگبار از خیابان‌های‌ منتهی‌ به‌ میدان‌ بلند و همین‌ كه‌ جمعیت‌ از چهار طرف‌به‌ سوی‌ میدان‌ هجوم‌ آوردند، نیروهای‌ مستقر در میدان‌ نیز از چند سو مردم‌ را به‌ رگبارمسلسل‌ بستند. در مدت‌ چند ثانیه‌ صدها نفر در خاك‌ و خون‌ غلطیدند. مردم‌ بی‌مهابامجروحین‌ و شهدا را بر روی‌ دست‌ به‌ سوی‌ بیمارستان‌ها حمل‌ می‌كردند. اطاقها،راه‌روها و حیات‌ بیمارستان‌ها مملو از مجروح‌ و جنازه‌ بود. مردم‌ اطراف‌ بیمارستان‌هاخانه‌های‌ خود را برای‌ پذیرش‌ مجروحین‌ مهیا می‌كردند. هر كس‌ هر چه‌ از لوازم‌پزشكی‌، پنبه‌، پانسمان‌ و ملافه‌ داشت‌ به‌ بیمارستان‌ می‌آورد.
راه‌ عبور را از چهار طرف‌ بر روی‌ مردم‌ بستند.ناگهان‌ صدای‌ رگبار از خیابان‌های‌ منتهی‌ به‌ میدان‌ بلند و همین‌ كه‌ جمعیت‌ از چهار طرف‌به‌ سوی‌ میدان‌ هجوم‌ آوردند، نیروهای‌ مستقر در میدان‌ نیز از چند سو مردم‌ را به‌ رگبارمسلسل‌ بستند

نفرت‌ مردم‌ به‌ اوج‌ خود رسیده‌ بود. خبر قتل‌عام‌ مردم‌ در میدان‌ ژاله‌ در تهران‌ پیچید وسرتاسر تهران‌ به‌ جنب‌ و جوش‌ درآمد. مردم‌ بی‌اعتنا به‌ حكومت‌ نظامی‌ به‌ خیابان‌هاریختند و با مأمورین‌ فرمانداری‌ نظامی‌ درگیر شدند. به‌ هر چه‌ از مظاهر دولتی‌می‌رسیدند حمله‌ می‌كردند. طبق‌ گزارش‌ ساواك‌، تظاهرات‌ از میدان‌ ژاله‌ به‌ «خیابان‌های‌دیگری‌ از قسمت‌ شرق تهران‌» كشیده‌ شد، سپس‌ تظاهرات‌ به‌ جنوب‌ تهران‌، خیابان‌های‌مولوی‌، میدان‌ خراسان‌، میدان‌ شوش‌ و میدان‌ راه‌آهن‌ سرایت‌ كرد و در مدت‌ كوتاهی‌خیابان‌های‌ فردوسی‌، منوچهری‌، خیابان‌ سعدی‌ شمالی‌، خیابان‌ نظام‌آباد، خیابان‌فرح‌آباد، منطقه‌ی‌ نارمك‌، میدان‌ سپه‌، خیابان‌ لاله‌زار، به‌ صحنه‌ی‌ درگیری‌ تبدیل‌ شد.تظاهرات‌ و درگیری‌ تا پاسی‌ از شب‌ ادامه‌ داشت‌.

[سفیر]

موضوع‌ مهم‌ در واقعه‌ی‌ 17 شهریور، تمرّد سربازان‌ از دستورات‌ فرماندهان‌ نظامی‌بود. در همان‌ لحظه‌ی‌ اوّل‌ در میدان‌ ژاله‌ یك‌ سرباز فرمانده‌ خود را هدف‌ قرار داد وسپس‌ خود را به‌ قتل‌ رساند.
طبق‌ گزارش‌ ساواك‌ «سه‌ نفر از سربازان‌ وظیفه‌ی‌ لشكر گارددر حین‌ اجرای‌ مأموریت‌ كنترل‌ اغتشاشات‌، ضمن‌ سرقت‌ سه‌ قبضه‌ تفنگ‌ ژـ3 با 300 تیرفشنگ‌ متواری‌ شده‌اند». اسامی‌ این‌ سه‌ نفر عبارت‌ بود از قاسم‌ دهقان‌، علی‌ غفوری‌ ومحمد محمدی‌. فردای‌ آن‌ روز محل‌ اختفای‌ این‌ سه‌ سرباز كشف‌ و به‌ محاصره‌ی‌نیروهای‌ نظامی‌ درآمد كه‌ هر سه‌ نفر مورد اصابت‌ گلوله‌ قرار گرفتند كه‌ محمد محمدی‌در دم‌ به‌ شهادت‌ رسید. از مجموعه‌ی‌ اسناد به‌ دست‌ می‌آید كه‌ در این‌ روز هفت‌سرباز خودزنی‌ كردند.

[سفیر]

امام‌ خمینی‌ خطاب‌ به‌علما فرمودند: «در این‌ موقع‌ حساس‌ نه‌ تنها باید استقامت‌ كنید، بلكه‌ روحیه‌ی‌ عالی‌مقاومت‌ جامعه‌ را هر چه‌ بیشتر تقویت‌ كنید و هر چه‌ بیشتر صفوف‌ خود را برای‌ مقابله‌ بادشمن‌ مردم‌ ایران‌ متشكل‌تر كنید.»

امام‌ خمینی‌ اعلام‌ حكومت‌ نظامی‌ را در مقابل‌ مردمی‌ كه‌ دست‌ به‌راهپیمایی‌ آرام‌ می‌زنندو چنان‌ «در حد عالی‌ شعور سیاسی‌ و دینی‌ بودند كه‌ ارتش‌ را گلباران‌» كردند، جرم‌ دانستند. امام‌ در این‌ پیام‌ آرزو كردند كه‌ «ای‌ كاش‌ خمینی‌ در میان‌شما بود و در كنار شما در جبهه‌ی‌ دفاع‌ برای‌ خدای‌ تعالی‌ كشته‌ می‌شد.» امام‌ خمینی‌كشتار 17 شهریور را آشكار شدن‌ واقعیت‌ دولت‌ آشتی‌ ملی‌ اعلام‌ كردند كه‌ «شاه‌ باحكومت‌ آشتی‌ ملی‌ می‌خواست‌ روحانیت‌ شریف‌ ایران‌ و سیاسیون‌ محترم‌ را در كشتارخود سهیم‌ گرداند، ولی‌ فریب‌ او خیلی‌ زود برملا گردید. «ان‌ّ كیدَ الشیطان‌ كان‌ ضعیفاً».امام‌ خمینی‌ بار دیگر از ارتش‌ خواستند به‌ مردم‌ بپیوندند تا «نام‌ خود را در تاریخ‌ كه‌ به‌سود ملت‌ ایران‌ به‌ راه‌ خود ادامه‌ می‌دهد هر چه‌ زودتر ثبت‌» كنند. امام‌ خمینی‌ خطاب‌ به‌علما فرمودند: «در این‌ موقع‌ حساس‌ نه‌ تنها باید استقامت‌ كنید، بلكه‌ روحیه‌ی‌ عالی‌مقاومت‌ جامعه‌ را هر چه‌ بیشتر تقویت‌ كنید و هر چه‌ بیشتر صفوف‌ خود را برای‌ مقابله‌ بادشمن‌ مردم‌ ایران‌ متشكل‌تر كنید.»
فردای فاجعه هفده شهریور، شهید محراب آیت‏الله صدوقی در پیامی به ملت مسلمان ایران، این حادثه را فجیع‏ترین جنایت تاریخ دانستند؛ فاجعه‏ای که تبلور جنایت‏های هیئت حاکمه نامشروع ایران بود.

[سفیر]

روز های پس از حادثه

چند روز پس از حادثه جمعه خونین هفده شهریور به دستور فرماندار نظامی تهران شیخ یحیی نصیری معروف به علامه نوری به جرم تحریك مردم دستگیر شد. او پیش از این پیشنهاد دهنده تغییر نام میدان ژاله به شهدا بود و در پی آن دستگیری ها به اوج خود رسید.
اما در پی پرده پوشی های رژیم از وقوع قتل عام، روزنامه كیهان نوشت: "با درگذشت 37 تن از مجروحان حادثه روز جمعه،‌ تعداد شهدای این روز به 95 تن رسید. اما مردم معتقدند كه آمار تلفات بیش ازاین است".
از گوشه و كنار و در بین مردم شایع است كه اجساد تعدادی از كشته شدگان به دریاچه نمك قم ریخته شده است.
شاه برای فرو نشاندن خشم مردم مشمولان را تا 8 دوره از خدمت معاف كرد و به دولت هم دستور داد تسهیلات ویژه ای را به مردم ارایه كند. ولی در بین مردم نوعی انزجار از حكومت موج می زند و دیگر به هیچ وعده آن ها روی خوش نشان نمی دهند.
دكتر علی امینی- نخست وزیر پیشین رژیم- درگفت‌وگویی با رادیو لندن گفت كه اطمینان دارد كه در ایران سلطنت پا برجا خواهد ماند. اما به اعتقاد او دولتمردان گزارشات غلط و دروغ به شاهنشاه می دادند.
امینی اضافه كرد: برقراری حكومت نظامی ضروری بود. چون دولت توانایی آن را نداشت كه با چنین تظاهرات عظیمی مقابله كند ولی به هیچ وجه نمی‌بایست مردم بی گناه را می‌كشت. او افزود: دولت قدرتهای دیگری در دست دارد كه مردم را متفرق كند نه آنكه آنها را گلوله باران نماید.

[سفیر]

بنیانگذار جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ حضرت‌ امام‌ خمینی‌(ره):

هفدهم شهریور مكرر عاشورا و میدان شهدا مكرر كربلاست.
هفدهم شهریور نشانگر مقاومت و شجاعت و ایستادگی ملت در مقابل ستمگران است.
هفدهم شهریور از ایامی است الهی كه باید ذكر آن را زنده نگهدارید.
هفدهم شهریور از ایام‌ا... است.
هفدهم شهریور 57 از ایام‌ا... است كه ملت شریف ایران یاد آن روز را زنده نگه می‌دارد.

[سفیر]

ولی‌امر مسلمین‌ جهان‌ حضرت‌ آیت‌الله العظمی‌ خامنه‌ای‌ (مدظله‌العالی):

ما هفدهم شهریور را حركتی در ادامه حركت خونین عاشورای حسینی می‌دانیم.
خاطره یوم‌ا... هفدهم شهریور كه روز مقاومت و مجاهدت است را زنده نگهدارید.
_ روز هفدهم شهریور روز بزرگی است كه ملت ایران آنرا نباید فراموش كند.
حادثه بسیار تكان دهنده هفدهم شهریور كه جمعه سیاه است جزء حوادث فراموش نشدنی است.
پیام شهدای 17 شهریور حفظ اسلام، قرآن و وحدت
هفدهم شهریور از ایام‌ا... و روزهای ماندگار و ارجمند تاریخ انقلاب است.
خونهای پاك شهدای عزیز هفدهم شهریور یك ملت را نجات داد.
روز هفدهم شهریور آزمایش عجیبی بود كه ایستادگی انقلاب را در برابر دشمنان نشان داد.

www.tebyan.net