روزه داری و بهداشت//روزه داری و بیماری ها

[سوگند]

روزه داري در بيماران ديابتي

ارتقاي سلامت جسماني كه از پيامد هاي روزه داري است، در صورتي حاصل مي شود كه فرد روزه دار شرايط جسماني روزه گرفتن را داشته باشد و اصول صحيح روزه داري را رعايت كند. در بيماران ديابتي روزه مي تواند با عوارضي از قبيل كاهش قند خون، افزايش قند خون، كم آبي و حتي كماي ديابتي همراه شود. لذا بيماران ديابتي بايد شرايط روزه داري را داشته باشند.
روزه داري در چه بيماراني ممنوع است؟
1- بيماران ديابتي كه بيماري آنها كنترل شده نيست.
2- بيماران ديابتي كه به رژيم دارويي خود عمل نمي كنند.
3-بيماراني كه سابقه كماي ديابتي، dka دارند.
4- بيماران مبتلابه ديابت كه باردار مي شوند و بيماراني كه در بارداري دچار ديابت مي شوند.
5- بيماران ديابتي كه به طور همزمان دچار عفونت در جايي از بدن هستند.
6- بيماراني كه علاوه بر ديابت، دچار بيماري يا عارضه جدي ديگري مثل فشار خون كنترل نشده يا بيماري قلبي هستند.
7- بيماران ديابتي مسني كه اختلال تمركز و حواس دارند.
8- بيماران ديابتي كه تنها زندگي مي كنند (خصوصا در كساني كه انسولين يا گلي بن كلاميد مصرف مي كنند) .
9- روزه داري در بيماراني كه تحت درمان با انسولين هستند توصيه نمي شود.

روزه داري در چه بيماراني مجاز است؟
بيماران ديابتي نوع 2 كه بيماري آنها كنترل شده باشد (قند ناشتا كمتر از 160 و قند غيرناشتا كمتر از 250) و عفونت يا نوسانات قابل توجه در سطح قند خون نداشته باشند.
بيماران ديابتي نوع 2 كه ديابتشان پايدار و وزنشان زياد است، از روزه گرفتن سود خواهند برد.
روزه داري تصميمي مهم در بيمار ديابتي است و فردي كه تصميم به روزه گرفتن دارد بايد توصيه هاي مربوط به تغذيه، فعاليت هاي فيزيكي، كنترل قند خون و مصرف داروها را رعايت كند و حتما بايد با پزشك خود در زمينه توانايي و شرايط روزه گرفتن، مشورت كند.
مراقبت هاي روزه داري در هر فردي منحصر است و بر حسب فرد فرق مي كند. قند خون حين روزه داري بايد مكرر و به دقت كنترل شود (حداقل قبل از افطار و 2 ساعت پس از افطار)؛ مقاديري كه توسط انجمن ديابت ايران براي كنترل قند خون پيشنهاد شده، به شرح ذيل است:
- قبل از سحر و افطار حداكثر بايد 120 باشد.
- 2 ساعت بعد از سحر و افطار حداكثر بايد 160 باشد.
- ساعت يك تا 3 بعدازظهر بايد حداقل 70 باشد.
اگر قند خون 2 ساعت بعد از افطار بيش از 250 باشد، روزه دار بايد مقدار شام مصرفي خود را در روز بعد 20 درصد كاهش دهد؛ اگر قند خون طي روزه داري كمتر از 60 يا بيشتر از 300 باشد، فرد روزه دار بايد روزه را افطار كند.
غذاي افطار در بيمار ديابتي بايد به چند وعده تقسيم شود زيرا مصرف مواد غذايي به صورت وعده كامل با افزايش قند همراه خواهد بود.
كربوهيدرات هاي ساده براي افطار و كربوهيدرات هاي پيچيده براي سحر انتخاب مناسب تري است. مصرف مايعات كافي (حداقل 2 ليتر) در زمان غيرناشتايي از بروز كم آبي جلوگيري مي كند.

نويسنده: دكتر مهشيد معصوم بابايي
متخصص بيماري هاي داخلي

[shapour]

درود
در مورد روزه داری بیماران کلیوی و گوارشی ، جستار بزنید!

سپاس

[سوگند]

روزه داری در بیماران کلیوی

نوشيدن مايعات زياد براي بيماران كليوي در فاصله بين افطار و سحر الزامي است.
بيماران مبتلا به نارسايي كليه، بيماران پيوندي - در صورتي كه كراتيون خون آنها بالاي 2 باشد - و بيماران دياليزي قادر به روزه‌داري نيستند اما ساير بيماران كليوي به نسبت نوع بيماري خود مي‌توانند با مصرف دقيق داروها و نوشيدن مايعات زياد در فاصله بين افطار و سحر روزه بگيرند.
اكثر بيماران كليوي مي‌توانند روزه بگيرند اما در مواردي خاص از جمله در مورد بيماران مبتلا به نارسايي كليه كه معمولا كراتيون خون آنها بالاي 2 است، ‌اين امر صادق نيست لذا اين بيماران ترجيحا بايد از روزه‌داري خودداري كنند.
خوددداري از روزه‌داري علاوه بر بيماران مبتلا به نارسايي كليه در مورد بيماران پيوندي نيز صادق است، اگر كراتيون خون بيماراني كه سابقه پيوند كليه دارند بالاتر از 2 قرار گيرد، اين بيماران نيز توانايي روزه گرفتن ندارند.
دكتر پوررضاقلي بيماران دياليزي را نيز ناتوان از روزه‌داري دانست و با اشاره به اين كه در غير از اين موارد بيماران كليوي با رعايت نكات لازم مي‌توانند روزه بگيرند، گفت: ساير بيماران كليوي به نسبت نوع بيماري خود و با نوشيدن مايعات زياد در فاصله بين افطار تا سحر مي‌توانند روزه بگيرند.
در اين ميان بيماران پيوندي نيز در صورتي كه كراتيون خون آنها بر روي 2 باشد مي‌توانند روزه بگيرند اما بايد توجه شود كه دقت در خوردن كامل داروها در سر ساعت مقرر، در فاصله بين افطار تا سحر نيز از ديگر شرايط اصلي روزه‌داري براي اين دسته از بيماران كليوي است.
اين فوق تخصص نفرولوژي با اشاره به اين كه تنها درصد كمي از بيماران مبتلا به فشار خون با روزه‌داري دچار افزايش فشار مي‌شوند، در مورد بيماران مبتلا به فشار خون نمي‌توان به طور دقيق و از قبل مشخص كرد كه اين بيماران مي‌توانند روزه بگيرند يا خير. به همين جهت معمولا به اين بيماران توصيه مي‌شود كه به طور آزمايشي يك تا دو روز روزه بگيرند و اگر مشخص شد كه روزه‌داري فشار خون آنها را افزايش مي‌دهد در نتيجه اين بيماران نيز نبايد روزه بگيرند.
وي همچنين در مورد بيماران سنگ‌ساز نيز اظهار كرد: بيماراني كه سابقه سنگ سازي كليه بيشتر از يك بار را دارند نيز معاف از روزه‌داري هستند. زيرا اين بيماران به هيچ وجه نبايد دچار كمبود آب به مدت طولاني شوند.
اين عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي بر تغذيه درست بيماران كليوي تاكيد و خاطرنشان كرد: بيماران كليوي بايد در هنگام افطار از خوردن غذاهاي رايج و سنتي مانند آش و خرما خودداري كنند زيرا اين غذاها به دليل دارا بودن پتاسيم زياد به ويژه در مواردي كه كليه دچار كم كاري باشد، بيماران كليوي را با مشكل مواجه مي‌كنند.
وي با تصريح بر اين كه بيماران كليوي كه مي‌توانند روزه بگيرند بايد تنها تحت نظر نفرولوژيست آغاز به روزه‌داري كنند، از آنجا كه اگر روزه گرفتن براي سلامت بيماران مضر باشد، اقدام به اين امر از نظر شرعي حرام است، لذا بيماران كليوي كه وضعيت سلامت آنها در حد معمول نباشد يعني براي مثال افرادي كه كراتيون خون آنها بسيار بالاست، بيماراني كه فشار خون خود را به سختي كنترل مي‌كنند، بيماراني كه زياد دارو مصرف مي‌كنند و همچنين افرادي كه نتايج آزمايشات آنها مطلوب نيست حتما بايد تحت نظر پزشك معالج خود روزه بگيرند.
در اين صورت به اين بيماران توصيه مي‌شود كه يك تا دو روز روزه بگيرند و پس از آن دوبار تحت معاينه پزشك قرار بگيرند تا آزمايشات آنها تكرار شود و در صورت وجود هرگونه عارضه، بيمار از روزه‌داري منع شود.
دكتر پوررضاقلي نوشيدن مايعات زياد را به ويژه در مورد بيماران پيوندي تاكيد كرد و گفت: بيماراني كه پيوند كليه داشته‌اند بايد در فاصله ميان افطار تا سحر حداقل 2 ليتر آب بنوشند تا در روزه‌داري دچار مشكل نشوند.

دكتر فاطمه پوررضاقلي
فوق تخصص نفرولوژي

[یا غفور]

روزه دارى مى تواند به تغذيه مناسب كمك شايانى نمايد، بدن انسان براى حفظ سلامتى خود همواره مقدارى از چربى موادغذايى را در نقاط مختلف ذخيره مى كند به مرور زمان چربى هاى ذخيره شده تغيير رنگ داده و فشرده مى شوند و احتمال اينكه مورد استفاده مجدد قرار بگيرند بسيار كمتر مى شود. روزه دارى حتى در افراد لاغر و يا با وزن طبيعى به بدن فرصتى مى دهد تا اين چربى ها را از ذخاير آن آزاد كرده و مصرف نمايد و پس از پايان روزه دارى به جاى آن چربى هاى تازه و مناسب ترى را جايگزين نمايد. غذا خوردن سبب مى شود خون فراوانى به دستگاه گوارش سرازير شود كه به دنبال آن بى حالى و كاهش توان فعاليتهاى دقيق فكرى اتفاق مى افتد. روزه با استراحت دادن به دستگاه گوارش و فرستادن خون كافى به سراسر بدن بالاخص به سيستم اعصاب مى تواند به سلامتى بدن كمك شايانى بنمايد. از نظر روانى هم روزه دارى بسيار مفيد است چرا كه مبارزه با خود در زمينه جلوگيرى از خوردن سبب افزايش اعتماد به نفس مى شود كه عامل اساسى در پيشگيرى از مشكلات روانى است.چه غذاهايى براى سحرى و چه غذاهايى براى افطارى مناسب است و اساساً آيا بدن ميان اين دو وعده تفاوتى از لحاظ موادغذايى كه مورد استفاده قرار مى گيرد قائل شد يا خير؟ بسيارى از افراد معتقدند هنگام سحرى بايستى از موادغذايى كه انرژى بالايى دارند استفاده كنند تا در طول روز احساس گرسنگى نكنند به خاطر همين مسأله خوردن غذاهاى چرب را ترجيح مى دهند ولى بايستى توجه داشت كه به دنبال مصرف موادغذايى پرچرب، تشنگى شديدى عارض شده كه باعث ايجاد مشكلات عديده اى در اين افراد مى گردد. از طرف ديگر عده اى موادقندى را ترجيح مى دهند كه ذكر اين نكته ضرورى است كه مصرف مواد قندى و شيرينى به مقدار زياد و در يك وعده باعث افزايش ناگهانى هورمون انسولين در خون شده و با توجه به اينكه اين هورمون باعث كاهش قند خون مى گردد ممكن است عوارضى چون سرگيجه، بى حالى، پرخاشگرى، عصبانيت و ضعف ناگهانى به وجود آيد. پس بهتر است در وعده غذايى سحرى از موادغذايى استفاده شود كه بتواند هم انرژى روزانه را تأمين كند و هم از افت ناگهانى قند خون جلوگيرى كند و مهمتر از همه اينكه باعث ايجاد تشنگى شديد نشود.آيا مى شود سحرى را به طور كلى حذف كرد؟بسيارى از افراد هستند كه وعده سحرى را به دليل مختلف از جمله عدم توانايى در بيدار شدن صبحگاهى حذف مى كنند. بايستى توجه داشت كه در روزهاى عادى فاصله زمانى بين دو وعده غذايى شام و صبحانه روز بعد حدود ??ساعت است كه تقريباً هفت ساعت از آن در حالت خواب مى گذرد. در ماه مبارك رمضان هم بايستى سعى شود همين حداكثر فاصله زمانى بين وعده هاى غذايى رعايت شود. در صورت عدم مصرف موادغذايى در سحرى و حذف آن فاصله بين وعده افطار و شام تا وعده افطار بعدى حدود ??-??ساعت مى شود كه خالى ماندن دستگاه گوارش و نداشتن منبع انرژى براى اين مدت زمان طولانى بسيار مضر است چرا كه كليه فعل و انفعالات بدنى از جمله روند ترشح اسيد و آنزيمهاى گوارشى، عدم در دسترس بودن آب براى فعل و انفعالات حياتى و اتمام انرژى به علت مصرف يك وعده غذا دچار اختلال شده وعوارض مختلفى چون سوزش سردل، زخم معده، عدم تمركز فكرى، بيخوابى و عصبانيت ديده مى شود. چرا كه در اين حالت در كمترين زمان فعاليت (شب) بيشترين غذا خورده مى شود و در بيشترين زمان فعاليت (طول روز) كه بدن ما نيازمند به سوخت و ساز فعال براى انجام فعاليتهاى روزمره هست هيچ گونه منبع انرژى در دسترس نيست و اين مسأله سبب افت در ميزان و كيفيت فعاليتهاى مورد نياز مى گردد.تفاوت بين وعده سحرى و افطارى را لطفاً بفرماييد. بدن ما در زمان افطار در حالت استراحت كامل است بنابراين هنگام افطار بايستى از موادغذايى استفاده شود كه به طور ناگهانى به دستگاه گوارش فشار وارد نشود بنابراين توصيه مى كنيم در زمان افطار روزه خود را با چند عدد خرما همراه با يك استكان چاى يا شير ولرم باز كنيد و بين افطارى و شام خود فاصله اى را در نظر بگيريد مثلاً در اين فاصله مى توانيد وضو گرفته و نمازتان را بخوانيد كه هم ثواب نماز اول وقت را برده و هم حركات نماز باعث شود بدنتان كمى از حالت استراحت درآيد. توصيه مى شود كه شام را با غذاهاى سبك، كم قند و فيبردار مثل سوپ و سبزيجات يا سالاد كه فشار چندانى به معده وارد نمى كنند شروع كرده و سپس به سراغ شام اصلى برويد. چرا كه مصرف بيش از حد موادغذايى شيرين و پرچرب هنگام افطار منجر به تشنگى مى شود و مصرف نوشيدنيهاى زياد بالاخص مايعات خنك با رقيق كردن اسيد و آنزيمهاى دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم و جذب موادغذايى مى گردد، اين مسأله پيامدهاى مهمى چون درد شكم و نفخ پيش مى آورد.براى از بين بردن يا كمتر كردن عطش شديد در اين ماه چه بايد كرد؟ براى فهم اين سؤال به اين مثال توجه كنيد. مزرعه اى را در نظر بگيريد كه در كنار يك رودخانه پرآب است براى اينكه بتوانيم اين مزرعه به صورت دائم آبيارى شده و از حملات احتمالى آب در فصول گوناگون در امان باشد، سدى مقابل آب مى زنيم تا بتوانيم آب را مهار كرده و با ايجاد روزنه هايى در سد به صورت دائم و كنترل شده مزرعه مان را آبيارى كنيم. در ماه مبارك رمضان نيز بايستى سدى در بدنمان بسازيم كه بتوانيم آب و موادغذايى را كه در سحرى مصرف كرده ايم به صورت يكنواخت ودائم در طول روز به قسمتهاى مختلف بدنمان برساند. اين كار را مى توانيم با مصرف مواد غذايى پرفيبر (سبزيجات و ميوه ها) انجام دهيم. اين دسته از موادغذايى با احاطه ساير گروههاى غذايى خورده شده اولاً باعث مى شود آنزيمهاى گوارشى به صورت آرام آرام روى موادغذايى اثر كند و ثانياً با كم كردن سرعت جذب مواد غذايى باعث مى شود كه بدن به آهستگى و در فراخى وقت اقدام به جذب مواد غذايى بكند كه هم دچار خستگى كمترى مى شود وهم از آن توفان قندى و انسولين بالاى بعد از آن جلوگيرى مى كند بنابراين توصيه مى شود در سحرى از مواد غذايى پرفيبر مثل سبزيجات و بالاخص ميوه ها استفاده كنيد چرا كه ميوه ها اولاً منبع سرشارى از فيبر هستند و ثانياً قند موجود در ميوه ها در حالت خالص و بدون فيبر هم ديرتر از قندهاى ساده جذب مى گردد كه اين امر سبب مى گردد فرد ديرتر احساس گرسنگى نمايد. مواد غذايى پرفيبر آب زيادى را در خود جذب كرده و بدن مى تواند آن را به آهستگى جذب كند و احساس تشنگى ديرتر عارض مى گردد. يكى از مكانيسم هاى احساس گرسنگى، خالى بودن معده است فيبرها سرعت حركت مواد غذايى را نيز كاهش مى دهند و اين مسأله باعث مى شود كه مكانيسم مذكور ديرتر شروع شود. مصرف آب به مقدار فراوان در وعده سحرى و بالاخص ما بين غذا توصيه نمى شود چرا كه طى اشاره اى كه قبلاً شد باعث رقت اسيد و آنزيمهاى گوارشى شده و اختلال در روند هضم را باعث مى شود.
خانمهاى شيرده با رعايت چه تغذيه اى در هنگام روزه دارى سلامت شان تضمين مى شود؟
دركتب تخصصى تغذيه آمده است كه حدود يك سوم نياز براى ترشح شير از ذخاير چربى بدن كه در سه ماهه سوم حاملگى تشكيل شده است تأمين مى گردد و دو سوم ديگر از طريق تغذيه بايستى مهيا گردد رژيم غذايى مادر شيرده بايستى غنى از پروتئين، كلسيم، آهن و ويتامين ها باشد و در صورت لحاظ نكردن اين مواد در رژيم غذايى وى دچار كمبودهاى شديد و نهايتاً عوارض خطرناكى چون پوكى استخوان، خرابى دندانها، كم خونى و ريزش مو مى شود. طبق فتاوى مراجع عظام مادران شيرده مى توانند روزه بگيرند ولى اگر بعد از چند روز احساس كردند كه روزه سبب كاهش در مقدار شير آنها شده است روزه گرفتن جايز نيست. به مادران در دوران شيردهى توصيه مى شود در وعده هاى غذايى سحرى، افطار و شام از مواد سرشار از آهن (مثل گوشت و حبوبات) و كلسيم (مثل شير و لبنيات) بيشتر استفاده كنند و از خوردن ادويه جات، فلفل، سير، پياز و زيره كه سبب بد بو شدن شير مى شود پرهيز كنند چرا كه مكيدن فرزند يكى از عوامل مؤثر در ترشح شير است و بد بو شدن شير سبب عدم مكش نوزاد شده ومنجر به كاهش يا قطع شير مى گردد.آيا در سنين مختلف هنگام روزه دارى بايد تغذيه متفاوت باشد؟
نيازهاى تغذيه اى در سنين مختلف متفاوت است نياز به انرژى با افزايش سن كاهش مى يابد كه در ارتباط با كاهش اندازه بدن، كاهش توده چربى و كاهش فعاليت فيزيكى است. نيازهاى پروتئينى در سالمندان كمى بيشتر از افراد جوانتر مى باشد چرا كه براى حفظ تعادل نيتروژنى و پيشگيرى از تعادل منفى نيتروژنى وجلوگيرى از تحليل عضلات لازم است. با توجه به اينكه افراد سالمند به علت كم تحركى اكثراً دچار يبوست هستند مصرف كربوهيدراتهاى پيچيده مثل سبزيجات، غلات كامل و ميوه ها در وعده هاى سحرى و افطارى نسبت به سنين جوان بيشتر توصيه مى شود چرا كه اين گروه از مواد غذايى ذكر شده باعث جلوگيرى از يبوست مى شوند.
در افرادى كه از رژيم هاى غذايى استفاده مى كنند، بايد به چه صورت در مدت اين ماه عمل كنند؟افرادى كه به جهت كاهش يا افزايش وزن از رژيم هاى غذايى استفاده مى كنند بايستى ناهار رژيم را در سحرى ميل كنند و وعده غذايى مربوط به صبحانه رژيم را براى افطار در نظر گرفته و شام رژيم را هم در جاى خود و به جاى شام ماه مبارك رمضان استفاده كنند.
زولبيا وباميه به صورت سنتى از قديم سر سفره هاى افطار است، ضرورتى در مصرف آن وجود دارد؟
همانگونه كه قبلاً نيز عرض كردم هنگام افطار ذخيره قندى بدن بسيار كم است و به همين دليل بهتر است در زمان افطار با خوردن مواد قندى اين كمبود جبران شود هنگام افطار توصيه مى شود زولبيا يا باميه البته به مقدار كم مصرف شود چرا كه مصرف بيش از حد آن به خاطر استفاده از روغن، كره و ماست و ادويه جات مختلف درتركيبات اين نوع شيرينى جات و عدم اطمينان كافى به منابع مذكور ممكن است سبب مسموميت هاى غذايى شود. علاوه بر آن مصرف بيش از حد زولبيا و باميه با توجه به اينكه اشتها را كاهش مى دهد باعث عدم مصرف مواد مورد نياز ديگر مى شود.احتياجات كالرى در زنان و مردان به چه ميزانى است؟لازم به توضيح است كه در ماه مبارك رمضان ميزان نياز به كالرى تفاوت چندانى باحالات غير روزه نداشته و فقط نحوه زمان بندى مصرف مواد غذايى در جهت آزاد شدن ذخاير چربى فشرده و قديمى و جايگزين شدن آنها با بافت جديد و قابل دسترسى متفاوت است كه در جدول زير براساس وزن و ميزان فعاليت نشان داده شده است.ميزان كاهش وزن در ماه مبارك رمضان تا چه حدى بايد باشد؟
با توجه به اينكه در ماه مبارك رمضان در بيشترين زمان فعاليت (طول روز) كمترين مصرف مواد غذايى را داريم به همين خاطر با توجه به اينكه فعاليتهاى روزمره سبب از دست رفتن كالرى مى شود و وزن كم خواهد شد اين مسأله در مورد افراد مختلف با توجه به جنس (مرد يا زن) ، وزن و سن متفاوت است ولى در حالت معمول بين ? الى ?كيلوگرم كاهش وزن وجود دارد كه اين كاهش قسمتى به از دست دادن كالرى و قسمتى هم به عدم دريافت مواد غذايى و آب مربوط است.
چه مواد غذايى را در اين ماه بهتر است در رژيم غذايى و تغذيه خانواده قرار داد؟
به طور خلاصه توصيه مى شود از مواد غذايى زير در ماه مبارك رمضان بيشتر استفاده شود:
در وعده سحرى:از غذاهايى كه داراى قندهاى مركب هستند مثل ميوه جات بيشتر استفاده شود.
- ازغذاهاى حاوى فيبر مثل سبزيجات وميوه جات بايستى بيشتر استفاده شود.
- از موادغذايى سرخ كرده، پرچرب و شيرينى پرهيز گردد.
- از غلات و حبوبات به ميزان دلخواه در تركيبات غذاى سحرى لحاظ گردد.
- مصرف بيش از حدگوشت در سحرى توصيه نمى گردد.
- مصرف آب قبل از شروع سحرى و در مابين وعده هاى غذايى توصيه نمى شود.
- مصرف ادويه جات وغذاهايى مثل كله پاچه، سيرابى و... در سحرى توصيه نمى شود.
در وعده افطارى وشام :شروع افطارى بايستى با چند عدد خرما همراه كمى آب ولرم يا شير ولرم باشد سعى شود بين افطارى و شام فاصله وجود داشته باشد.
- شروع افطارى با نوشيدنى هاى خنك نباشد بلكه حتماً بايست ولرم يا سوپ باشد.
- مصرف بيش از حد مواد غذايى پرچرب و شيرين در افطار سبب تشنگى شده و به دنبال آن آب زيادمصرف مى شود و در نتيجه با كاهش غلظت اسيد و آنزيمهاى گوارشى موجب اختلال در هضم و جذب مواد غذايى مى شود.در پسران ودخترانى كه مى خواهند براى نخستين بار روزه بگيرند آيا تفاوتى در نوع مواد غذايى مصرفى شان وجود دارد؟
نياز به انرژى در خانمها و آقايان متفاوت است كه مربوط به ميزان فعاليتهاى آنها و اثرات هورمونهاى مختلف مى باشد. در خانمها با توجه به اينكه در دوره عادات ماهيانه كمبودهايى از قبيل آهن ممكن است ديده شود ميزان نياز به برخى از مواد غذايى بيشتر است بنابراين توصيه مى شود خانمها بالاخص افرادى كه تازه به سن بلوغ رسيده وتوفيق روزه دارى در ماه رمضان را كسب كرده اند نسبت به تغذيه خود دقت بيشترى نموده و با مصرف بيشتر مواد سرشار از آهن مثل پروتئينها (نسبت به آقايان) باعث جلوگيرى از عوارضى مثل كم خونى، ريزش مو و... شوند.

[moridenur]

بدون شک سود بردن از معنويات ماه مبارک رمضان بدون توجه به اصول بهداشتي و سلامت جسمي به دست نمي آيد ، خصوصا که فوايد جسمي روزه بر کسي پوشيده نيست.

بنا به توصيه پزشکان ، با برنامه ريزي درست براي تغذيه و مصرف صحيح مواد غذايي در اين ماه و پرهيز از زياده روي در خوردن مي توان از برکات معنوي اين ماه سود جست و فوايد بهداشتي روزه را به دست آورد.بنا بر اين توصيه ها روزه داران در زمان افطار از مصرف غذاهاي پرحجم و چرب خودداري و از مواد غذايي طبيعي مثل شير، پنير، نان ، گردو ، خرما و سبزي ها استفاده کنند.افطار با چاي ولرم و نان و پنير شروع شود و با توجه به اين که زولبيا و باميه از جمله مواد قندي است که در اين ماه مصرف بيشتري دارد، توصيه مي شود علاوه بر مصرف کم اين مواد از خرما و کشمش به عنوان مواد جايگزين استفاده شود.همچنين توصيه مي شود هنگام سحري از مصرف غذاي شيرين و پرخوري خودداري شود و براي جبران کمبود آب و املاح مورد نياز بدن (در فاصله زماني بين سحر تا افطار) به جاي مصرف غذاهاي چرب و شيرين از ميوه و سبزي ها استفاده شود.در همين خصوص وزارت بهداشت با صدور اطلاعيه اي به روزه داران توصيه مي کند هرگز مواد غذايي طبخ و آماده شده را در دماي پايين ، بيش از دو ساعت نگهداري نکنند. غذاي افطاري و سحر را زماني طبخ و آماده کنند که حداکثر تا دو ساعت بعد به صورت گرم به مصرف برسد و همچنين از خريد مواد غذايي فله اي و مواد لبني غيرپاستوريزه و غير استرليزه از قبيل دوغ ، ماست ، کره ، سرشير و خامه فله اي و سنتي خودداري کنند. در صورت استفاده از سبزي ها به صورت خام و ميوه ، حتما مراحل سالم سازي شامل شستشوي اوليه ، انگل زدايي با مايع دستشويي يا ظرفشويي ، ميکروب زدايي با مواد ضدعفوني کننده مجاز و شستشوي نهايي رعايت شود. همچنين در تهيه مواد غذايي براي سحر در منزل و يا مساجد ترجيحا هنگام سحر، تهيه و به صورت گرم مصرف شود ، در غير اين صورت مواد غذايي پخته شده در روي شمعک اجاق نگهداري تا حرارت آن حفظ شود و يا در دماي کمتر از 4درجه سانتيگراد يعني طبقه زيرين جايخي يخچال هاي معمولي نگهداري و قبل از مصرف کاملا داغ شود. در بخش ديگري از اطلاعيه وزارت بهداشت آمده است : هموطنان مواد غذايي آماده مصرف از قبيل زولبيا و باميه ، حليم ، نان و شيريني سنتي ، کله و پاچه ، دل و جگر ، بستني ، شربت آلبالو و زرشک را از دستفروشان و دوره گردها خريداري نکنند. همچنين هنگام خريد مواد غذايي بسته بندي شده ، به مجوز وزارت بهداشت ، تاريخ توليد ، انقضاء ، نشاني دقيق کارخانه توليدکننده و سالم بودن بسته توجه کنند.
از بيماري تا روزه داري
تصميم گيري براي اين که فردي که بيماري خاصي دارد آيا مي تواند روزه بگيرد يا نه ، بر عهده پزشک است و پزشک بايد مبتني بر آگاهي کامل از وضعيت کنوني بيمار و اطلاعات علمي در مورد بيماري و ارتباط آن با نخوردن غذا و آب براي مدتي تصميم خاصي اتخاذ کند. از بررسي مدارک علمي موجود چنين استنباط مي شود که به جز در فوريت ها (موارد اورژانس) به دليل قوه بدني و يا شدت بيماري و يا انجام اعمال مناسب تشخيص و درماني که روزه گرفتن ممکن است مضر باشد ، در بسياري موارد روزه گرفتن توصيه مي شود ، در مواردي متاسفانه از روي ناآگاهي انجام ندادن فريضه روزه توصيه مي گردد ، در حالي که روزه گرفتن امکان پذير بوده است.
بسيار ديده شده است در فرد بيمار ميزان قند ، اوره ، اسيد اوريک و يا چربي زياد و يا فرد دچار بيماري هايي نظير امراض قلبي ، رواني ، غدد مترشحه و اعصاب بوده و تحت کنترل است ، و به وي گفته مي شود که از روزه اجتناب نمايد، حال آن که اين افراد ممکن است بتوانند بدون شبهه به انجام فريضه روزه بپردازند. به عنوان مثال بيماران ديابتي چاق بويژه آنان که دارو مصرف مي کنند ، از روزه داري فايده مي برند ولي بيماراني که انسولين دريافت مي کنند (بويژه آنها که زمينه کتواسيدوز دارند) بهتر است از روزه داري اجتناب ورزند ، اگر چه در گروه دوم تاکنون هيچ اثر سوئي ديده نشده است.
توصيه هاي دارويي به روزه داران
روزه داراني که به علت بيماري مجبور به مصرف دارو هستند بايد با پزشک معالج خود مشورت کنند. پزشکان تاکيد مي کنند در زمان روزه داري هيچ گاه وعده هاي دارويي را خودسرانه حذف نکنند تا اختلالي در روند درمان پيش نيايد.مصرف بسياري از داروها را مي توان پس از مشورت با پزشک به زمان سحري يا افطار موکول کرد. اثر بخشي بسياري از داروها ، ارتباط مستقيمي با مصرف به موقع آنها در زمان معين دارد. بر اساس توصيه وزارت بهداشت روزه داراني که مبتلا به بيماري هاي مزمن مانند فشار خون ، چربي خون ، ديابت ، بيماري قلبي و عروقي و بيماري کليوي هستند حتما با پزشک معالج درباره رژيم غذايي و دارويي خود مشورت کنند.روزه داران بايد توجه کنند که قطع ناگهاني برخي داروها بسيار خطرناک است و ضرورت دارد بيماران درباره قطع داروهاي خود و نحوه استفاده آنها در ماه مبارک رمضان با پزشک و يا داروساز خود مشورت کنند.

منبع

[moridenur]

در آستانه حلول ماه مبارک رمضان و تغییر در عادات غذایی روزه داران، پیروی از یک برنامه غذایی صحیح از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا هم بتوان عادات غذایی غلط را اصلاح کرد و هم از برکات معنوی این ماه بهره برد.

وزارت بهداشت طی اطلاعیه ای رعایت نکات ذیل را به روزه داران توصیه کرد:

روزه داران از سه وعده غذایی افطار، شام و سحری استفاده کنند . ابتدا با چای ، آب جوش یا شیرگرم و خرما یا کشمش روزه خود را باز کرده و سپس از غذاهایی مانند نان و پنیر و گردو، فرنی، شیربرنج، شامی و انواع کوکو استفاده کنند.

در وعده شام از مصرف غذاهای سنگین خودداری کرده و با فاصله دو ساعت بعد از افطار غذاهایی مانند سوپ، آش سبک، خوراک سبزیجات با کمی نان سبوس دار همراه لبنیات یا سالاد مصرف کنند.

وعده سحری بهتر است حاوی پروتئین مانند گوشت، مرغ، ماهی ، شیر و حبوبات با حداقل مقدار روغن و چربی باشد.

وزارت بهداشت به روزه داران توصیه کرد بلافاصله بعد از اتمام سحری از نوشیدن چای اجتناب کنند.

توصیه می شود که در وعده های سحری و افطار از پرخوری، مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی و غذاهای حاوی مقادیر زیاد قندهای ساده مثل قند، شکر، زولبیا و بامیه پرهیز شود.

بنا بر توصیه های این وزارتخانه ضروری است در صورت استفاده از سبزیجات به صورت خام و میوه حتما مراحل سالم سازی شامل شستشوی اولیه انگل زدایی با مایع دستشویی با ظرفشویی، میکروب زدایی با مواد ضدعفونی کننده مجاز و شستشوی نهایی رعایت شود.

هرگز مواد غذایی طبخ و آماده شده را در دمای محیط، بیش از دو ساعت نگهداری نکنید و تهیه مواد غذایی برای سحر در منزل و با مساجد ترجیحا در هنگام سحری تهیه و به صورت گرم مصرف شود، در غیر این صورت مواد غذایی پخته شده روی شمعک اجاق نگهداری تا حرارت آن حفظ شود و یا در دمای کمتر از 4 درجه سانتیگراد یعنی طبقه زیرین جایخی یخچالهای معمولی نگهداری و قبل از مصرف کاملا داغ شود.

در این اطلاعیه به سالمندان توصیه شده است در صورتی که روزه می گیریند در سه وعده سحری، افطار و شام از مایعات مختلف به میزان حداقل 10 لیوان استفاده کنند . مصرف میوه رنده شده ، لبنیات خصوصا شیر کم چرب ، استفاده از انواع سوپ ها و آش ها در افطار و سحر و نوشیدن چای کمرنگ برای آنها مفید است و می تواند تعادل آب و املاح را برقرار کند.

وزارت بهداشت همچنین به روزه داران توصیه کرد از خرید مواد غذایی آماده مصرف از قبیل زولبیا و بامیه، حلیم، نان و شیرینی سنتی، کله پاچه ، دل و جگر، بستنی، شربت آلبالو و زرشک از دستفروشان و دوره گردان خودداری کنند و در هنگام خرید مواد غذایی بسته بندی شده به مجوز وزارت بهداشت، تاریخ تولید، انقضا و نشانی دقیق کارخانه تولید کننده و سالم بودن بسته توجه کنند.

منبع