کریم اهل البیت امام حسن مجتبی(ع)

[ناصح]

نام : حسن
لقب : مجتبي
کنيه : ابو محمد
نام پدر : علي
نام مادر : فاطمه
تاريخ ولادت : نيمه ماه مبارک رمضان سال 3 هجري
محل ولادت : مدينه طيبه
مدت امامت : 10 سال
مدت عمر : 47-48 سال
علت شهادت : تحريک معاويه وزهر جعده
نام قاتل : جعده دختر اشعث
محل دفن : بقيع

پيشواى دوم جهان تشيع كه نخستين ميوه پيوند فرخنده على (ع) با دختر گرامى پيامبر اسلام (ص) بود، در نيمه ماه رمضان سال سوم هجرت در شهر مدينه ديده به جهان گشود.
حسن بن على (ع)از دوران جد بزرگوارش چند سال بيشتر درك نكرد زيرا او تقريبا هفت سال بيش نداشت كه پيامبر اسلام بدرود زندگى گفت.
پس از درگذشت پيامبر (ص) تقريبا سى سال در كنار پدرش امير مومنان (ع) قرار داشت و پس از شهادت على (ع) شش ماه بر مسلمين خلافت کرد . آن امام والامقام در طول عمر مبارک خود دو بار تمام ثروت و دارايى خويش را در راه خدا بخشيد و سهبار تمام اموال خود را وقف کرد. به گفته مورخان ، امام حسن مجتبى(ع )، فردى شجاع،دلير و مبارز بود و در غالب جنگ هايى که امام علي( ع) حضور داشتند آن حضرت نيز حضورداشت. امام حسن(ع ) مسئوليت امامت و رهبرىشيعيان را درفضايي نا بسامان و آشفته به عهده گرفتند. در اين زمان امام (ع) بهناچار در برابر مکر معاويه قرار گرفت و ناچار شد صلح کند . بي شک ارزش صلح امام حسن( ع )، با توجه به شرايط زمانيومکاني خاص خود رخ داد ، کمتر از جنگ و شهادت امام حسين (ع) نبود . خيانت طرفداران ايشان ، تهديد و تطميع هاي معاويه ونهايتا تشکيل مثلث زر و زور و تزوير باعث بروز وقايعي شدند که امام (ع ) را مجبوربه امضاي صلحنامه با معاويه کردند . در اين شرايط امام مجتبى(ع ) منطقا و قاعدتانمي توانست وارد مبارزه با معاويه گردد تا اينکه ايشان ناچار به پذيرش صلحِ تحميلىشد. بر اساس اين صلحنامه ، حکومت به اين شرط که به کتاب خدا و سنت رسول او وسيره خلفاى صالح، عمل کند به معاويه سپرده مي شود. در ضمن ، پس از معاويه خلافتبه عهده امام حسن(ع) واگذار مي گرديد. همچنين معاويه بر اساس اين صلحنامه ملزم شدکه دشنام دهي به اميرالمؤمنين على(ع ) و بد گفتن از ايشان بر منابر را ممنوع سازد .در امان بودن ياران امام على (ع ) عدم تعرض به آنان و محفوظ ماندن جان و مال وفرزند و ناموس شان از هر گزندى از ديگر مفاد اين صلحنامه به شمار مي رفت . بيترديد مي توان گفت صلح امام حسن(ع )، چهره واقعى معاويه را آشکار ساخت ودستگاه جوراو را به مردم شناساند . از اين رو معاويه درصدد حذف حضور فيزيکي امام بر آمد وسرانجام، نقشه کشتن امام را طرّاحى نمود . امام حسن(ع) در سال پنجاه هجرى، بهوسيله زهرى که همسرش جعده به دستور معاويه به او خوراند، در 48 سالگى به شهادترسيد. مزار شريفش در قبرستان بقيع، در کنار سه امام معصوم ديگراست.
سخنان برگزيده از امام حسن عليه السلام
با همسايه ات به نيکي همسايگي کن تا مسلمان باشي .
خويشاوندکسي است که دوستي سبب خويشاوندي او است ، اگر چه نسبش دور باشد .
هرکه به حسن اختيار خدا براي او اعتماد کند آرزو نمي کند که در حالتي جز آنچه خدا برايش اختيار کرده است ، باشد .
خردمند به کسي که از او نصيحت مي خواهد ، خيانت کرده است ، باشد .
بر شما باد به تفکر ، که تفکر مايه حيات قلب شخص بصير وکليد در حکمت است .
بي همت را مردانگي نباشد .
تمام کردن احسان از آغاز کردن آن بهتر است .
هيچ گروهي با هم مشورت نکردند ، مگر آن که به راه پيشرفت خود رهنمون شدند .
نشانه برادري ، وفاداري در سختي وآسايش است .
هر کس احسان هاي خود را بر شمرد ، بخشندگي خود را تباه کرده است .
احسان آن است که تاخيري در پيش ومنتي در پس نداشته باشد .
هرگاه شنيدي شخصي آبروي مردم را مي ريزد ، بکوش تا تو را نشناسد .
احاديثي در رابطه با امام حسن عليه السلام
حسن از من است ومن از اويم ؛ هر که دوستش بدارد ، خداوند دوستدار او است . پيامبر اکرم (ص)
امام حسن (ع) در همه حال خداي سبحان را ياد مي کرد . امام سجاد (ع)
امام حسن (ع) در عبادت و صدقه دادن سخت کوش بود . امام باقر (ع) امام حسن (ع) در خلقت وسيرت وشرافت شبيه ترين مردم به رسول خدا بود . امام صادق (ع)

[فاطمه ایمانی]

علل صلح امام حسن مجتبي عليه السلام :

در آيين اسلام قانون واحدي به نام جنگ و جهاد وجود ندارد، بلکه همانطور که اسلام در شرائط خاصي دستور مي دهد مسلمانان با دشمن بجنگند، همچنين دستور داده است که اگر نبرد براي پيشبرد هدف مؤثر نباشد ، از در صلح وارد شوند. در زمان پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلّم هر دو صحنه جنگ و صلح را مشاهده مي کنيم.

بنابراين همانطور که پيامبر اسلام صلوات الله عليه و آله و سلّم بر اساس مصالح عالي تري که احيانا آن روز براي عده اي قابل درک نبود ، موقتا با دشمن کنار آمد ، حضرت امام حسن مجتبي عليه السلام نيز که از جانب خداوند ، رهبر و پيشواي ديني بود و به تمام جهات و جوانب قضيه بهتر از هر کس ديگر آگاهي داشت ، با دور انديشي خاصي صلح جامعه اسلامي را در عدم ادامه ي جنگ تشخيص داد.

امام حسن عليه السلام در واقع صلح نکرد ، بلکه صلح بر او تحميل شد. يعني اوضاع و شرايط نامساعد و عوامل مختلف دست به دست هم داده وضعي به وجود آورد که صلح به عنوان يک مسأله ضروري بر امام تحميل شد.

از نظر سياست خارجي آن روز جنگ داخلي مسلمانان به سود جهان اسلام نبود ؛ زيرا امپراطوري روم شرقي که ضربت هاي سختي از اسلام خورده بود ، همواره مترصد فرصت مناسبي بود تا ضربت مؤثر و تلافي جويانه اي بر پيکر اسلام وارد کند.

وقتي که گزارش صف آرايي سپاه امام حسن عليه السلام و معاويه در برابر يکديگر ، به سران روم شرقي رسيد ، زمامداران روم فکر کردند که بهترين فرصت ممکن براي تحقق بخشيدن به هدف هاي خود را به دست آورده اند ، لذا با سپاهي عظيم عازم حمله به کشور اسلامي شدند تا انتقام خود را از مسلمان بگيرند.

آيا در چنين شرايطي شخصي مثل امام حسن عليه السلام که رسالت حفظ اساس اسلام را به عهده داشت، جز اين راهي داشت که با قبول صلح ، اين خطر بزرگ را از جهان اسلام دفع کند، و لو آنکه به قيمت فشار روحي و سرزنش هاي دوستان کوته بين تمام شود ؟

اگر جنگ ميان نيروهاي امام حسن و معاويه در مي گرفت ، کسي که پيروز مي شد ، امپراطوري روم شرقي بود نه امام حسن عليه السلام و نه معاويه!! ولي اين خطر با تدبير و دورانديشي و گذشت امام برطرف شد.

از نظر سياست داخلي مهمترين موضوعي که به چشم مي خورد ، فقدان جبهه ي نيرومند و متشکل داخلي است، زيرا عراق و مخصوصا مردم کوفه ، در عصر حضرت مجتبي عليه السلام نه آمادگي روحي براي نبرد داشتند و نه تشکل و هماهنگي و اتحاد.

جنگ جمل و صفين و نهروان، و همچنين جنگ هاي توأم با تلفاتي که بعد از جريان حکميت، ميان واحدهاي ارتش معاويه و نيروهاي امير المؤمنين عليه السلام در عراق و حجاز و يمن در گرفت ، در ميان ياران امام علي عليه السلام يک نوع خستگي از جنگ و علاقه به صلح و متارکه ي جنگ ايجاد کرد، از طرف ديگر جنگ آنان با بيگانگان نبود بلکه در واقع با اقوام و برادران و آشنايان ديروزي آنان بود که اينک در جبهه ي معاويه مستقر شده بودند.

سپاه امام حسن عليه السلام فاقد يکپارچگي و انسجام لازم جهت مقابله با دشمن بود. به همين دليل به خاطر عدم هماهنگي و چند دستگي سپاه امام و از سوي ديگر در اثر توطئه هاي خائنانه معاويه ، نيروهاي نظامي حضرت پيش از آغاز جنگ و بدون برخورد نظامي از هم پاشيده شد و مردم از اطراف امام عليه السلام پراکنده شدند ، امام نيز به ناچار از جنگ خود داري نمود و مجبور به پذيرفتن صلح شد.

****************

منبع:کتاب « سيره پيشوايان » ؛ نوشته: مهدي پيشوايي _ با مقدمه استاد جعفر سبحاني.

[فاطمه ایمانی]

براي امام حسن مجتبي عليه السلام مهم بود کسي که از ايشان درخواست کمک مي کرد آن کمک را براي چه کاري مي خواهد.

به نظر امام حسن عليه السلام انسان تنها در سه حالت مي تواند از ديگران کمک مالي بخواهد.

اول: ديه اي ( خونبها ) به گردن انسان باشد و از پرداخت آن به کلي عاجز باشد.

دوم : بدهي کمر شکني داشته باشد که از عهده ي پرداخت آن برنيايد.

سوم: فقير و درمانده باشد و دستش به جايي نرسد.

امام حسن مجتبي عليه السلام در طول عمر خود دو بار تمام اموال و دارايي خود را در راه خدا انفاق کرد و سه بار ثروت خود را به دو نيم تقسيم کرده و نصف آن را براي خود نگه داشت و نصف ديگر را در راه خدا بخشيد.

به نظر امام حسن عليه السلام سزاوار نيست مبلغ ناچيزي که خرج يک روز فقير را به سختي تأمين مي کند، به او داده شود بلکه بايد به گونه اي به فقير کمک کرد که بتواند تمام احتياجات خود را برآورده کند و زندگي آبرومندانه اي را تشکيل دهد.