نقش اراده مسلمانان در پيشبرد اهداف پيامبر اسلام

[اخلاقي]

در آيات ولادت پيامبر گفته‌اند، وقتي آن بزرگوار متولد شدند، كنگره‌هاي كاخ كسري ويران شد، آتشكده آذرگشسب كه قرن‌ها روشن بود، خاموش شد، درياچه ساوه كه در نظر عده‌اي از مردم در آن وقت، مقدس شمرده مي‌شد، خشك شد، بت‌هايي كه بر گرد كعبه آويخته شده بود، سرنگون شد. اين نشانه‌ها كه كاملاً رمزي و نمادين است، نشان‌دهنده جهت اراده و سنت الله در پوشاندن خلعت وجود به اين موجود عظيم و اين شخصيت والا و بي‌نظير است. معناي اين حوادث نمادين اين است كه با اين قدوم مبارك، بساط ذلت بشر، چه به وسيله حاكميت جباران و حاكمان مستبد از قبيل آنچه در آن روز در ايران و روم قديم وجود داشت چه به وسيله عبادت غير خدا، بايد برچيده شود. بشر بايد به وسيله اين مولود مبارك آزاد شود، هم از قيد ستمي كه به وسيله حكام جور بر انسان‌هاي مظلوم در طول تاريخ تحميل شده است، و هم از قيد خرافه‌ها و اعتقادات نادرست ذلت‌آفرين كه انسان را در مقابل موجودات پست‌تر از خود او يا در مقابل انسان‌هاي ديگر، خاضع و ذليل و ستايشگر مي‌كند. لذا آيه قرآن در باب بعثت نبي اكرم مي‌فرمايد «هُوَ الَّذي اَرسَلَ رَسولَه بِالهُدي وَ دينِ الحَقِّ لِيُظهِرَه عَلَي الدّينِ کلِّه وَ کفي بِاللهِ شَهيدًا(فتح: 28)» «لِيُظهِرَه عَلَي الدّينِ کلِّه» زمان‌بندي نشده است، اين، جهت را نشان مي‌دهد. بشريت به وسيله اين حادثه، بايد به سمت آزادي معنوي، اجتماعي، حقيقي و عقلاني حركت كند، و اين كار شروع شد و دست خود ما انسان‌هاست، اين هم يك سنت ديگر در عالم آفرينش است.
اگر انسان‌ها تلاش و كار و همت خود را بيشتر به كار گيرند، به اهداف الهي كه در برنامه الهي تعيين شده است زودتر خواهند رسيد، اما اگر به كار نگيرند و ضعف نشان دهند، در اين راه ساليان درازي معطل خواهند شد، مثل تيه بني‌اسرائيل «اَربَعينَ سَنَةً يَتيهونَ فِي الارضِ (مائده: 26)» بني‌اسرائيل به دست خود دچار سرگرداني و بيابانگردي شدند. بني‌اسرائيل مي‌توانستند مانع بروز آن سختي و تلخي شوند، مي‌توانستند مدت آن را كوتاه‌تر كنند، مي‌توانستند مدت آن را با ضعف‌هاي خود طولاني‌تر كنند، سرنوشت ما هم همين است. براي مسلمان‌ها هم، جهت آفرينش بشر، بعثت و فلسفه اعزام رسل و انزال كتب از سوي پروردگار، هم بيان و هم تعيين شده است. خود انسان‌ها هستند كه مي‌توانند اين راه را طولاني يا كوتاه كنند، مي‌توانند خود را زودتر يا ديرتر به مقصد برسانند.
در سنت الهي، اراده انسان تعيين كننده است. اين كه اسلام انسان‌ها را به مجاهدت دعوت مي‌كند «وَ جاهَدوا في سَبيلِ اللهِ(بقره: 218)» يا «وَ جاهِدوا فِي اللهِ حَقَّ جِهادِه(حج: 78)» يعني همه ظرفيت خود را در راه مجاهدت مصرف كنيد به خاطر اين است كه اگر به اين توصيه الهي عمل كرديم، به هدف الهي زودتر خواهيم رسيد. هدف الهي، ثابت و قطعي و تخلف‌ناپذير است، اگر ما عمل نكنيم، ديگران مي‌آيند و عمل مي‌كنند «مَن يَرتَدَّ مِنکم عَن دينِه فَسَوفَ يَأتِي اللهُ بِقَومٍ يُحِبُّهُم وَ يُحِبّونَه(مائده: 54)» خداي متعال اين راه و اين سرمنزل و اين سرنوشت را قطعي قرار داده است. آنچه قطعي نيست، عبارت است از زمان و مردمي كه سعادت بردن اين گوي را از اين ميدان داشته باشند، اين بسته به اراده من و شماست.