بیش از سه دهه تاملی در کتاب بحارالانوار

[کربلائی]

سلام
قطعا اگر به زبان عربی مسلط بودم، از شور و نعمتی که خداوند در وجودم قرار داده برای ترجمه به فارسی همت میکردم،حیف واقعا حیف.

نام کامل کتاب

نام کامل کتاب «بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام» است.

مولف

علامه مجلسى فرزند مولى محمد تقى معروف به مجلسی اول است. او در علوم مختلف اسلامى مانند تفسیر، حدیث، کلام، فقه، اصول، تاریخ، رجال و درایه مسلط، در بسیاری از آنها صاحب نظر بوده است.
علامه پس از فوت مرحوم ملا محمد باقر سبزواری در سال 1090 هجری به منصب شیخ الاسلامی دست یافت. و در این مسند خدمات بسیاری را در مقوله‌های گوناگون سیاسی و اجتماعی به ایران و تشیع نمود.


ابتداى نوشتن بحار در سال 1070 هجرى بود و تا سال 1103 هجرى ادامه یافت.
البته مجلدات بحار به ترتیب تألیف نگشت. بلکه کاملا متفرق آماده شدند مثلا در سال 1077 هجرى جلد دوم بحار تمام شد و پس از آن جلد پنجم و سپس یازدهم آماده گشت. جلد دهم در سال 1079 هجرى به اتمام رسید و پس از آن جلد نهم کامل شده و جلد سوم نیز در سال 1080 به اتمام رسید.
آخرین مجلد بحار نیز جلد چهاردهم آن بود که در سال 1103 هجرى کامل گشت. (این ارقام مجلدات بر اساس ترتیب 25 جلدى علامه است.)

تعداد و محتوای مجلدات بحار الانوار

بحارالأنوار توسط مؤلف در 25 جلد تنظیم شد. البته به جهت طولانى شدن جلد 15 این جلد به 2 مجلد تقسیم شد و رقم مجلدات بحار به 26 رسید. دارالکتب الاسلامیه همین 26 جلد را در 110 جلد چاپ نموده که جلد 54 - 56 آن فهرست ها و آدرس هاى کتاب مى باشد.
متأسفانه علامه مجلسى فرصت پاکنویس قسمت دوم جلد 15 تا پایان کتاب را نیافته است. (به جز جلد 18 و 22)
این مجلدات توسط میرزا عبدالله افندى، صاحب ریاض العلماء که از شاگردان علامه بوده پاکنویس شده است. به همین خاطر شیوه نگارش این مجلدات با بقیه کتاب بسیار متفاوت است و برخى عناوین باب ها خالى است و روایتى در آن ها دیده نمى شود. توضیحات و بیان هاى علامه نیز در این قسمت از کتاب کاهش چشمگیرى دارد.
فهرست بحار الانوار

موضوعات مطرح شده در بحار الانوار به ترتیب مجلدات آن به شرح زیر می‌باشد:
جلد اول: این جلد مشتمل بر 40 باب شامل کتاب عقل و جهل، فضیلت علم و علما و طبقات آنها، حجیت اخبار و قواعدی که از آنها استخراج می‌شود، نکوهش قیاس با مقدمه مفصل درباره مصادر کتاب و توفیق مصادر ومطالب سودمند می‌باشد.
جلد دوم: مشتمل بر 31 باب شامل کتاب توحید و صفات خداوند و اسماء حسنای ذات الهی، توحید مفصل، رساله اهلیلجه.
جلد سوم:مشتمل بر 59 باب شامل کتاب عدل، مشیت، اراده، قضا، قدر، هدایت، ضلالت، امتحان، طینت، میثاق، توبه علل احکام، مقدمات مرگ و موخرات آن.
جلد چهارم: کتاب احتجاجات ومناظرات در 83 باب و تمام کتاب اما علی بن جعفر علیه‌السلام می‌باشد.
جلد پنجم: احوال پیامبران و سرگذشت آنها در 82 باب است.
جلد ششم: این جلد مشتمل بر 72 باب، شامل احوال پیغمبر اکرم و جمعی از پدران آن حضرت، شرح حقیقت معجزه و چگونگی اعجاز قرآن، شرح حال ابوذر،سلمان، عمار، مقداد و برخی دیگر ازبزرگان.
جلد هفتم: در مشترکات احوالات ائمه علیه‌السلام و شرایط امامت و چگونگی ولایت آنها و شئون غریبه و برتری آنها نسبت به پیغمبران سابق و ثواب دوستی آنها و فضیلت ذریه آن ذات مقدسه وپاره‌ای از مناظرات علماء در 150 باب.
جلد هشتم: فتنه‌هایی که بعد از پیغمبر روی داد، سیرت خلفا و آنچه در روزگار آنها اتفاق افتاد، جنگ جمل، جنگ صفین، جنگ نهروان، غارتگری معاویه از اطراف عراق ، احوال بعضی از اصحاب امیرالمومنین، شرح قسمتی از اشعار منسوب به آن حضرت و شرح برخی از نامه‌های آن وجود مقدس در 62 باب.
جلد نهم: احوال امیرالمومنین از ولادت تا شهادت، سرگذشت ابوطالب پدر آن حضرت و ایمان او و گروهی از اصحاب امیرالمومنین و روایات وارده در امامت امامان دوازده گانه در 128 باب.
جلد دهم: احوال حضرت فاطمه علیها السلام و امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام، خروج مختار وخونخواهی از قتله کربلا در 50 باب.
جلد یازدهم: احوال ائمه چهارگانه بعد از امام حسین یعنی امام زین العابدین علیه‌السلام، امام محمد باقر علیه‌السلام، امام جعفر صادق علیه‌السلام، امام موسی کاظم علیه‌السلام و جماعتی از اصحاب و فرزندان آنها در 46 باب.
جلد دوازدهم: شرح حال چهار امام قبل از امام منتظر یعنی امام رضا علیه‌السلام، امام محمد تقی علیه‌السلام، امام علی النقی علیه‌السلام، امام حسن عسگری علیه‌السلام. شرح حال بعضی از اصحاب آنها در 39 باب.
جلد سیزدهم: احوال حجت منتظر عجل الله تعالی فرجه در 36 باب.
جلد چهاردهم: آسمان و جهان (سماء و عالم) پیدایش آنها، اجزاء آنها مانند فلکیات، فرشتگان، جن، انسان،حیوان، عناصر، صید. طریق کشتار حیوانات، خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها و تمام کتاب طب النبی و کتاب طب الرضا در210 باب.
جلد پانزدهم: ایمان و کفر در سه بخش: ایمان و شرط آن و صفات مومنین و فضل آنها و فضل شیعه و اوصاف آنها. دوم: اخلاق حسنه و آنچه موجب نجات آدم از مهالک دنیاست. سوم: کفر وشعب آن و اخلاق رزیله که جمعا در 108 باب آورده شده است.
جلد شانزدهم: در آداب و سنن، زینتها و تجملات، نظافت، سرمه کشیدن، استعمال عطریات، شب زنده داری، خواب، سفر، منهیات و گناهان کبیره در 131 باب.
جلد هفدهم: مواعظ وحکم در باب 73 باب.
جلد هجدهم: در دو بخش: طهارت که مشتمل بر شش باب است. و بخش دوم: صلاة در صد و شصت و یک باب بعلاوه رساله «ازاحة العلة» شازان بن جبرئیل قمی.
جلد نوزدهم: نیز در دو بخش: فضایل قرآن و آداب آن وثواب و اعجاز آن. همچنین تمام تفسیر نعمانی در 130 باب. بخش دوم: درباره ذکر وانواع آن و آداب دعا و شروط آن، حرزها، دعا برای دردها، صحیفه ادریس و غیره در 131 باب.
جلد بیستم: زکات، خمس، صدقه، نماز، اعتکاف، اعمال سال در 122 باب.
جلد بیست و یکم: حج، عمره، احوال شهر مدینه و غیره در 84 باب.
جلد بیست و دوم: زیارتهایی که از ائمه معصومین نقل شده است در 64 باب.
جلد بیست و سوم: عقود و ایقاعات در 130 باب.
جلد بیست و چهارم: احکام شرعی تا کتاب دیات در 48 باب.
جلد بیست و پنجم: اجازات و تمام فهرست شیخ منتخب الدین رازی ، منتخب کتاب "سلافة العصر" سید علیخان شیرازی، اوایل کتاب اجازات سید بن طاووس، اجازه کبیره علامه حلی برای "بنی زهره" و اجازه شهید اول و دوم و غیره آن.
تعداد روایات اهل البیت در بحار الانوار

از پیامبر گرامی اسلام ( صلی الله علیه و آله ) : 21411
امیرالمؤمنین(علیه السلام) : 13137
حضرت زهرا ( سلام الله علیها) : 1265
امام حسن(علیه السلام) : 1326
امام حسین(علیه السلام) : 1595
امام سجاد(علیه السلام) : 1540
امام باقر(علیه السلام) : 7071
امام صادق(علیه السلام) : 19556
امام کاظم(علیه السلام) : 2757
امام رضا(علیه السلام) : 2817
امام جواد(علیه السلام) : 369
امام هادی(علیه السلام) : 415
امام عسکری(علیه السلام) : 682
امام زمان(علیه السلام): 1092
البته تعداد روایات قدسی، 238 و روایات مُرسَل، 3717 و روایات غیر معصوم، 2067 روایت است
تعدادِ 4118 روایت هم تحت عنوانِ روایاتِ بدونِ راوی، آمده است



کاش استادی پیدا میشد که ترجمه کند این کتاب گرانمایه را تا ارزش کار علامه بیشتر پیدا بود.

ولا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم