چه موقع امیرالمومنین ع قرض می گرفت!؟

[کربلائی]

سلام
قرض دادن نوعی حسنه محسوب میشود و قرض گرفتن نوعی کوچکی، چون دست نیاز دراز کردیم نزد بنده.

در روایاتی دیدم و خواندم که امیرالمومنین ع، در منزل گوشت نداشتند و قصاب هم خواست قرض دهد ولی فرمود، به شکم میگویم که صبر کند، تا هزینه اش تامین شود.

چه موقع، ائمه ع قرض می گرفتند و این قرض گرفتن، صرف چه میشد!؟

[معین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد آلاء

[آلاء]

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و ادب خدمت شما دوست گرامی؛

قرض دادن نوعی حسنه محسوب میشود و قرض گرفتن نوعی کوچکی، چون دست نیاز دراز کردیم نزد بنده.

در روایاتی دیدم و خواندم که امیرالمومنین ع، در منزل گوشت نداشتند و قصاب هم خواست قرض دهد ولی فرمود، به شکم میگویم که صبر کند، تا هزینه اش تامین شود.

چه موقع، ائمه ع قرض می گرفتند و این قرض گرفتن، صرف چه میشد!؟

ابتدا در مورد بند دوم کلام شما که روایت خرید قرضی گوشت توسط امیرمومنان اشاره کرده اید باید عرض کنم اصلا چنین متنی به عنوان روایت از معصوم صادر نشده است و ظاهرا این داستان در زبان مردم بدون داشتن سند محکم روایی منقول است. البته در مورد قرض گرفتن امیر مومنان روایاتی موجود است اما این روایت از آن دسته نیست.
به هر صورت به طور کلی باید توجه داشت که اصل قرض گرفتن از نظر عقلی و وجدانی(از نظر شرعی این مساله هیچ قبحی ندارد) برای انسان بلامانع است به ویژه زمانی که انسان خود را در وضعیت اضطرار و اجبار ببینید در این رابطه به یک روایت از مولای متقیان علی (ع) اشاره می نماییم:
قال علی(ع): «إِیَّاکُمْ وَ الدَّیْنَ فَإِنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ»
«از مقروض بودن و قرض گرفتن دوری کنید، چون دِین همّ و اندوه شما در شب (وقتی که به فکر بدهی ها می افتید) و ذلت و خواری شما در روز را (وقتی طلبکار را می‌بیند) در پی دارد.» (1)
به روشنی مشخص است که حضرت به این دلیل از قرض گرفتن در این روایت افراد را برحذر می دارند که سبب اندوه و حزن آنها و به عبارتی مایه ی مشغولیت ذهنی است و بنابراین تا زمانی که اجبار و اضطراری در کار نباشد این مساله بهتر است در زندگی افراد نباشد.

منبع:
1.شیخ صدوق/من لایحضره ‏الفقیه/ ج‏۳/ص‏۱۸۲

[کربلائی]

بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و ادب خدمت شما دوست گرامی؛



ابتدا در مورد بند دوم کلام شما که روایت خرید قرضی گوشت توسط امیرمومنان اشاره کرده اید باید عرض کنم اصلا چنین متنی به عنوان روایت از معصوم صادر نشده است و ظاهرا این داستان در زبان مردم بدون داشتن سند محکم روایی منقول است. البته در مورد قرض گرفتن امیر مومنان روایاتی موجود است اما این روایت از آن دسته نمی باشد.
به هرر صورت به طور کلی باید توجه داشت که اصل قرض گرفتن در صورتی که از نظر عقلی و وجدانی(از نظر شرعی این مساله هیچ قبحی ندارد) برای انسان بلامانع است که انسان خود را در وضعیت اضطرار و اجبار ببینید در این رابطه به یک روایت از مولای متقیان علی (ع) اشاره می نماییم:
قال علی(ع): «إِیَّاکُمْ وَ الدَّیْنَ فَإِنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ»
«از مقروض بودن و قرض گرفتن دوری کنید، چون دِین همّ و اندوه شما در شب (وقتی که به فکر بدهی ها می افتید) و ذلت و خواری شما در روز را (وقتی طلبکار را می‌بیند) در پی دارد.» (1)
به روشنی مشخص است که حضرت به این دلیل از قرض گرفتن در این روایت افراد را برحذر می دارند که سبب اندوه و حزن آنها و به عبارتی مایه ی مشغولیت ذهنی است و بنابراین تا زمانی که اجبار و اضطراری در کار نباشد این مساله بهتر است در زندگی افراد نباشد.

منبع:
1.شیخ صدوق/من لایحضره ‏الفقیه/ ج‏۳/ص‏۱۸۲

روایتی که نقل شد از کتابهای منتشر شده مجاز رایج مملکت دیدم.

روایتی دیگر هم یادم آمد که امیرالمومنین ع از یک یهودی قرض گرفته بود.

هدفم از این تاپیک، این بود که آیا امیرالمومنین ع قرض برای خوراک و پوشاک میکردند یا مواردی دیگر!؟
والدین متوفی همسرم، بگفته همسرم قرض برای خوراک نمیکردند.
قطعا سیره نبوی ملاک بزرگان و والدین ما بوده است.
پدر خودم هم برای خوراک، قرض نمیکرد.

[حکیم]

پرسش :

در روایاتی خواندم که امیرالمومنین (علیه السلام ) در منزل گوشت نداشتند و قصاب هم خواست قرض دهد ولی آن حضرت فرمود، به شکم میگویم که صبر کند، تا هزینه اش تامین شود.چه موقع، ائمه ع قرض می گرفتند و این قرض گرفتن، صرف چه می شد!؟


پاسخ:

قرض ‌الحسنه یکی از اصطلاحات فقهی رایج در جامعه امروز است که در قرآن نیز از آن یاد شده است. یکی از اصل‌های مهمّ اسلامی، اصل قرض الحسنه (وام دادن بدون سود) می‌باشد که در قرآن و زندگی امامان (علیهم‌السّلام) اهتمام بسیاری به آن داده شده است
روایتی که در مورد خرید گوشت تازه به پیشنهاد قصاب و پاسخ آن حضرت در منابع معتبر روایی یافت نشد، ولی شهید مطهری در مجموعه آثارش به این روایت اشاره می کند و می گوید : علی (علیه السلام )از جلو یک قصابی می‏گذشت قصاب چشمش که به علی علیه السلام افتاد عرض کرد: امروز گوشتهای خوبی آورده‏ام، اگر می‏خواهید بخرید. حضرت فرمود: پول ندارم. قصاب گفت: من برای پولش صبر می‏کنم. فرمود: من به شکم خود می‏گویم صبر کند. چرا از تو گوشت بگیرم که تو بخواهی برای پولش صبر کنی؟ من شکمم را وادار به صبر می‏کنم که این مقدار ذلیل و مقروض و مدیون تو نباشم (1)
در جایی دیگر آمده است که روزى حضرت على (عليه السلام)كه به پول احتياج پيدا كرد بود، به ناچار چادر حضرت فاطمه (عليها السلام)را كه از جنس پشم بود نزد مردى يهودى به نام زيد رهن گذاشت و قدرى جو قرض گرفت . آن مرد يهودى چادر را به خانه برد و در حجره گذاشت . به هنگام شب ، زن مرد يهودى وقتى كه وارد حجره شد نورى از آن چادر مشاهده كرد كه تمام حجره را روشن كره بود. زن وقتى كه آن حالت عجيب را ديد نزد شوهرش رفت و آنچه ديده بود نقل كرد. شوهرش از شنيدن آن حالت تعجب كرد. (چون فراموش كرده بود كه چادر حضرت فاطمه (عليها السلام)در خانه اوست ) پس به سرعت داخل حجره شد و متوجه شد كه نور از چادر حضرت فاطمه (عليها السلام)آن بانوى عصمت است كه مانند بدر منير خانه را روشن كرده است . يهودى از مشاهده اين حالت تعجبش زيادتر شد. پس آن دو به خانه خويشان و دوستان خود رفتند و هشتاد نفر از آنها را به خانه آوردند كه همگى آنها از بركت شعاع (نور) چادر فاطمه (عليها السلام)به نور اسلام منور گرديدند.(2)

این که چه وقت قرض می گرفتند قطعا تا وقتی که ناچار نمی شدند قرض نمی گرفتند، چون اصل این که انسان به دیگران مدیون باشد و بدهکاری و قرض داشته باشد خوب نیست، ولی اگر ناچار باشیم قرض گرفتن اشکالی ندارد،

همان گونه که قرآن کریم هم به قرض الحسنه اشاره کرده و می فرماید : « مَّن ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً وَاللّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ؛(3)کیست که به خدا «قرض الحسنه‌ای» دهد، (و از اموالی که خدا به او بخشیده، انفاق کند،) تا آن را برای او، چندین برابر کند؟ و خداوند است (که روزی بندگان را) محدود یا گسترده می‌سازد؛ (و انفاق، هرگز باعث کمبود روزی آنها نمی‌شود). و به سوی او باز می‌گردید (و پاداش خود را خواهید گرفت). »


پی نوشت ها:

1.مرتضی، مطهری،مجموعه ‏آثار، انتشارات صدرا، قم،‌ج‏23؛ صفحه 294 و 295‏
2. بن شهر آشوب مازندرانی، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق. ج 3، ص 387.
3. بقره/ آیه 245 .