زندگی در هاله دود
كمتر پیش می آید كه در سطح شهر مغازه ای را پیدا كنید كه تمام ویترینش فقط با سیگار چیده شده باشد. اما جایی در همین گوشه ـ كنارهای شهر بازاری پررنگ و لعاب از سیگار وجود دارد كه پذیرای سیگاری ها و یا مغازه دارانی است كه فروش سیگار بهترین منبع درآمدشان است. یك بازار پر از انواع و اقسام سیگارها. فقط كافی است كه انتخاب كنید. این روزها دیگر بازارسیگار به چند نوع محدود نمی شود.
انواع و اقسام سیگارهای لایت، آلترالایت، منتول و یا تقسیم بندی سیگارها بر اساس رنگ بندی پاكت های آنها، از جمله پاكت قرمز؛ سفید، طلایی، آبی و نقره ای همه از مواردی است كه در بازار سیگار دیده می شود. گذشته از این كه سیگارهای داخلی و خارجی معمولاً بنا بر بودجه افراد خریداری می شود، سیگارهایی نظیر پولو، وینستون، مگنا، مونتانا و كنت. حالا دیگر فقط می ماند كه شما جزو آدم های پولدار باشید و یا كسانی كه فقط می خواهند سیگاری به لب بگذارند و آن را و پولشان را دود كنند.
● روزی كه سیگار به ایران آمد
جالب است بدانید سیگار برای اولین بار با نام «پاپیروس» از طریق روسیه تزاری وارد ایران شد و تا مدت ها با استقبال مردم روبه رو نبود ولی سرانجام ترفندهای استعمارگران و پولسازان، سد فرهنگی مخالفت با سیگار را درهم شكست و كم كم عده ای قلیان و چپق را كنار گذاشته و به سیگار رو آوردند و عده ای هم از همان ابتدا دود و دم خود را با سیگار كشیدن شروع كردند و كشت توتون و تنباكو كه به علت دریافت مالیات قابل توجه، مورد مخالفت دولت نبود در قسمت های مختلف كشور رواج یافت و كارخانه ها و كارگاه های توتون سایی و توتون بری و سیگار پیچی دستی و... توسط بخش خصوصی دایر و با مارك ها و انواع مختلف دسته بندی و به بازار عرضه می شد.
تا سرانجام در سال ۱۲۹۴هـ ‎/ ش. مجلس شورای ملی، نخستین قانون مربوط به انحصار دخانیات را تصویب كرد و با اصلاحات سال های ۱۳۰۲ و ۱۳۰۷ حق وارد كردن، صادر كردن، خریدن، فروختن، ساختن، نگاهداری و حمل و نقل مواد دخانی و انواع كاغذ سیگار و متفرعات آن در سراسر كشور به دولت واگذار شد و وظایفی برای توتون كاران مقرر گردید. سپس با قانون سال ۱۳۱۰ انحصار دخانیات، گسترش یافت و مؤسسه انحصاری دولتی دخانیات تأسیس شد.
خرید دستگاه های مربوط به دخانیات از جمله حقوق دیگری بود كه بر عهده مؤسسه انحصار دخانیات محول گردید و صدور مواد دخانی، از پرداخت حقوق گمركی معاف شد و قاچاق آن مشمول قانون ۱۳۱۰ شناخته شد. همچنین خرید و فروش و ورود سیگار در انحصار مؤسسه قرار گرفت. وزارت مالیه از ۱۳۱۱ مأمور اجرای این قوانین شد و طی سال های ،۱۳۱۳ خرید توتون سیگار و ۱۳۱۴ خرید توتون چپق و تنباكو و نظارت بر سایر مراحل انتخاب محل، نوع كشت، داشت، برداشت و رسیدگی به وضعیت و تولید مواد دخانی توسط دولت عملی گردید و اولین كارخانه سیگارسازی در ۵ مهر ماه ۱۳۱۶ در جاده قزوین شروع به كار كرد. از همان زمان هم سیگارت های اشنو، فومن، گرگان، افسر، تاج، اردیبهشت و نیز انواع سیگار برگ و جیگاره و انواع تنباكو، توتون چپق و انفیه و توتون پیپ با حمایت دولت وارد بازار گردید. اگر چه الان دیگر این بازار با انواع و اقسام سیگارها رنگین تر شده است.
● آلودگی سیگار به مواد مخدر
اما همه چیز به همین جا ختم نمی شود. در روزگاری كه می گذرانیم باید به تنوع سیگارهای جدیدی كه وارد بازار شده است یك نكته دیگر را هم اضافه كنیم «مسئله آلوده بودن سیگارهای وارداتی و قاچاق به مواد مخدر».
● خبر كوتاه است و نگران كننده.
این خبر را سردار فودازی جانشین رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر اعلام می كند «تمام سیگارهایی كه از خارج از كشور وارد می شود آلودگی دارد چرا كه به تمام این سیگارها اسانس های خاصی می زنند كه این اسانس ها اعتیادآور است. به عبارتی ممكن است مقداری از این اسانس ها از مواد مخدر یا از مشروبات باشد، به هر حال همه چیز در اینها وجود دارد و آلودگی آنها قطعی است.»
وی تأكید می كند: به صراحت اعلام می كنم سیگارهایی كه در ایران تولید می شود، تماماً سرطان زا هستند و سیگارهایی كه از خارج وارد كشور می شود نه تنها سرطان زا هستند بلكه آلودگی به دیگر مواد هم دارند.
اما آلودگی این سیگارها شامل چه موادی است و با چه هدفی صورت می گیرد .فودازی در این باره توضیح می دهد: تولید كنندگان برای این كه سیگارها خوشبو شوند به آنها اسانس های مختلف و حتی موادی مانند مواد مخدر و مواد محرك زا كه باعث اشتیاق به سمت سیگارها می شود اضافه می كنند تا از این طریق میزان نشئگی سیگار بالا برود و مشتری بیشتری جلب شود و اشتیاق برای مصرف این سیگارها بیشتر شود.
وی خاطرنشان می كند: البته همه سیگارها این مواد را دارند ولی از آنجا كه بر روی سیگارهای قاچاق كنترل نیست میزان آلودگی آنها بیشتراست.
تمام این حرف ها البته به معنای توصیه به مصرف سیگار نیست كه مثلاً سیگار ایرانی و یا غیر قاچاق مصرف كنید. نخیر؛ نیازی به تأكید نیست كه مصرف سیگار حال از هر نوع و هر ماركی، داخلی یا خارجی، قاچاق و یا ‎...برای انسان مضر است و منشأ بیماری های خطرناك از جمله سرطان. این نكته را جانشین رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر كشور نیز مورد تأكید قرار می دهد «مصرف سیگار سلامت انسان را به خطر می اندازد از این رو همواره توصیه به مصرف نكردن سیگار می شود اما با تأكید بیشتری می گویم سیگارهای قاچاق كه وارد كشور می شود دارای آلودگی های مختلف است و در داخل توتون آنها از مواد مخدر ضعیف شده استفاده می شود بنابراین مردم باید از مصرف آن خودداری كنند.»
وی تصریح می كند: تمام سیگارهای قاچاق به خاطر اسانسی كه به آن زده می شود دارای آلودگی هستند اما از آنجا كه معمولاً یك نوع سیگار قاچاق بعد از مصرف مجدداً در بازار پیدا نخواهدشد؛ مصرف كنندگان آنها پس از آن به دنبال سیگار ایرانی می روند و از آنجا كه سیگار ایرانی نمی تواند همان تأثیر و حالات را بر آنها داشته باشد و شادی های مقطعی آنها را تأمین كند از این رو آنها به اجبار به سراغ مواد مخدر می روند.
وی با بیان این كه سیگارهای قاچاق از كشورهایی مانند افغانستان و یا حتی كشورهای اروپایی وارد كشور می شوند توصیه می كند: مصرف كنندگان سیگار از سیگارهایی كه برگ استاندارد ندارد خودداری كنند.
به گفته فودازی نیروی انتظامی با قاچاق این سیگارها با جدیت برخورد می كند و با كشف سیگارهای قاچاق آنها را منهدم می كند.
● سیگارهای قاچاق
اظهارات جانشین رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر كشور درباره آلودگی سیگارهای قاچاق در حالی است كه به گفته معاون هماهنگی و برنامه ریزی ستاد مبارزه با قاچاق كالا و ارز سالانه ۸ میلیارد نخ سیگار به صورت قاچاق به كشور وارد می شود.
سردار ابویی در این خصوص می گوید: تحقیقات حاكی از آن است كه علاوه بر عوارض ناشی از مصرف سیگار، درصد بالایی از سیگارهای قاچاق آلوده به موادمخدر از جمله حشیش، مواد رادیواكتیو و مواد سمی و سرطان زا هستند.
ابویی با اشاره به كاهش میزان سیگارهایی كه به صورت قاچاق به ایران وارد می شود می گوید: در مدت زمان ۱۰ سال گذشته حداكثر سیگاری كه از مبادی قانونی تأمین می شد حدود ۱۰ تا ۱۲میلیارد نخ بود و حدود ۴۱ میلیارد نخ به صورت قاچاق وارد كشور می شد اما درحال حاضر تقریباً سیكل برعكس شده است و میزان قاچاق سیگار كاهش یافته است.
وی تشخیص اصل یا تقلبی بودن سیگارهای قاچاق برای مصرف كنندگان را دشوار عنوان می كند و می افزاید: سیگارهایی كه از مبادی قانونی وارد كشور می شود و همچنین سیگارهای تولید مشترك از نظر آلودگی به مواد رادیواكتیو مورد آزمایش قرار می گیرد درحالی كه این امكان در مورد سیگارهای قاچاق وجود ندارد.آمارها حكایت از آن دارد كه سن مصرف دخانیات كاهش پیدا كرده است.
تردیدی نیست كه بر این امر انواع و اقسام سیگارهایی كه هر روز بر تعداد آنها افزوده می شود و عرضه راحت آنها نیز تأثیرگذار است.

بخواهیم و نخواهیم بخش نه چندان كوچكی از مصرف كنندگان سیگار را نوجوانان و جوانان تشكیل می دهند.بدون شك وجود این بازار رنگارنگ سیگار و اسانس های خطرناك آن، نیازمند هوشیاری بیشتری از جانب مسئولان است، قبل از آن كه دیر شود.‎

غزل شاهنده
زندگی در هاله دودگزارش : روزنامه ايران