تقویت مهارت تصمیم گیری در کودکان

[indigo2018]

تصمیم گیری مهارتی است که به ما و فرزندانمان کمک می کند تا در مورد مشکلات و مسائل زندگی تصمیم بگیریم و بتوانیم تمام جوانب و پیامدهای مثبت و منفی آن را در نظر بگیریم تا به طور صحیح انتخاب کنیم. تصمیم گیری سطح سلامت روان را بالا می برد.در واقع تصمیم گیری قضاوت و انتخاب میان دو یا چند چیز و یا راه حلی است که هرکس در زندگی شخصی و محیط کار و اجتماع خود با هر مقام و مسئولیتی که باشد انجام می دهد و گاه می تواند بسیار مهم و حیاتی باشد. تصمیم گیری نشانه رشد و بلوغ مسئولیت پذیری کودک است.
انواع تصمیم گیری در کودکان

• ساده : تصمیم گیری هایی که اکثرا در مورد امور روزمره انجام می پذیرد مثلا انتخاب این که امروز چه بازی انجام دهند.
• اضطرابی : تصمیم هایی که در شرایط اضطراری اتخاذ می گردد مثلا تصمیم در مورد برخورد کودک با دوستش در هنگامی که از دست او ناراحت است.
• احساسی : تصمیم هایی که بر مبنای واکنش های هیجانی مانند ترحم ، ترس ، نگرانی ، غم و … گرفته می شود مانند کمک به کودکی که روی زمین افتاده است.
• تقدیری : زمانی که فرد قدرت تصمیم گیری ندارد تصمیمی را به شانس وا می گذارد. مثلا کودک قدرت انتخاب از روی منوی غذا را ندارد و چشمان بسته دست خود را روی یکی از آنها می گذارد.
• تقدیری : گاهی فرد برای فرار از تصمیم گیری آن را به تاخیر می اندازد.
• تصمیم گیری های منطقی و اساسی : تصمیم گیری هایی هستند که نیازمند تعمق و تفکر بیشتری هستند زیرا اثرات آن تا مدت های طولانی زندگی فرد را تحت الشعاع خود قرار می دهند و اغلب مربوط به تصمیم گیری های سنین بزرگسالی هستند مثل انتخاب همسر ، انتخاب رشته تحصیلی ، انتخاب شغل و … .

نقش و اهمیت تصمیم گیری در کودکان

زمینه رشد عاطفی ، اجتماعی و روانی بیشتری را در تصمیم گیرنده فراهم می آورد. حس مسئولیت پذیری را در فرد توسعه داده و به او کمک می کند تا شخص پیامد اعمال خود را بپذیرد. موجب افزایش اعتماد به نفس و خودباوری در فرد می شود.
علائم عدم توانایی تصمیم گیری در کودکان

معمولا به کودکانی که خود را درگیر تصمیم گیری می نمایند مارک ایرادگیر می چسبانند و تصور می کنند که این کودکان فقط به دنبال جلب توجه دیگران هستند در حالی که عدم توانایی تصمیم گیری در کودکان نگران کننده تر هستند بعضی از این کودکان حتی نمی توانند تصمیم بگیرند که در کدام قسمت ماشین بنشینند یا با کدام مداد نقاشی بکشند.
محیط اطراف عامل بسیار مهمی در قدرت تصمیم گیری در کودکان است چرا که قدرت تصمیم گیری جزء خصوصیات ذاتی انسان به شمار نمی رود.
ما باید به کودک خود آموزش دهیم که چگونه می تواند خود را با شرایط مختلف وفق داده و ارزیابی درستی از آنها داشته باشد. آنها باید بتوانند نیازهای خود و تصمیم مورد نظرشان را تشخیص دهند تا از میان چند گزینه معقول ترین را انتخاب کنند. نباید تصمیم های کودک را به لباس ، غذا و اسباب بازی محدود کرد اگر این گزینه ها را افزایش دهیم بالطبع حس کنجکاوی و در نتیجه اعتماد به نفس را افزایش داده ایم.
کودکی که نمی تواند صبحانه اش را انتخاب کند به طور قطع در آینده با مشکل مواجه خواهد شد. با فراهم آوردن راهنمایی های آموزنده ، حق انتخاب های سازنده و شرایط منطقی شما می توانید قدرت تصمیم گیری در فرزندان خود را افزایش دهید.
با شروع کردن انتخاب هایی نظیر غذا، لباس ، اسباب بازی و … کودک با مقوله ی تصمیم گیری آشنا می شود. شاید هل دادن کودک به سمت تصمیم گیری اندکی دشوار باشد اما باید سعی کنید او را به این کار وادار نمایید.

[معین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد صابر

[صابر]

با سلام و احترام خدمت شما کاربر محترم! علاوه بر بیان مطالب خوب و درست در خصوص تصمیم گیری کودکان تصاویر زیبایی ضمیمه متن خود نمودید که فهم آن را آسان تر نمود.

نکته ی کلیدی که در بحث تقویت تصمیم گیری در کودکان قابل اهمیت است و شما هم به آن اشاره نمودید، موضوع «اعتماد به نفس کودک» است که حتی بزرگسالان هم اگر اعتماد به نفس کافی نداشته باشد، در تصمیم گیری دچار مشکل و گرفتار دام وسواس در تصمیم یا «وسواس تردید» می شوند.

«خودباوري و اعتماد به نفس» يك نوع مهارت است كه مثل همه مهارت‌هاي زندگي نياز به يادگيري، تمرين و تكرار دارد تا به تدريج در وجود فرد نهادينه شود و فرد اعتماد به نفس مطلوبي پيدا كند و بتواند در سايه آن به كارهاي مهم زندگي خويش برسد. براي اين كه اعتماد به نفس فرزندتان را افزايش دهيد و باعث ارتقاي آن گرديد، ابتدا بايد شناختي درستي از اعتماد به نفس داشته باشيد و راهكارهاي تقويت آن را به خوبي فرا بگيرد و در اختيار وي قرار دهيد و او را در رسيدن به اعتماد به نفس مطلوب ياري كنيد. براي آشنايي با اعتماد به نفس و راهكارهاي ارتقاي آن مطالعه كتاب‌هايي كه در اين خصوص نگاشته شده است توصيه مي‌شود. همچنین در اينجا به روش هايي براي كمك به تقويت اعتماد به نفس كودكان اشاره مي كنيم:

1.در اولين و مهم ترين گام بايد با همسرتان در زمينه تربيت فرزند خود به توافق برسيد. براي اينكه در برنامه تربيتي خود موفق باشيد، لازم است با همسر خود به صورت هماهنگ عمل كنيد، چراكه عدم هماهنگي افرادي كه در تربيت كودك نقش دارند تاثيرات بسيار منفي در تربيت كودك دارد. براي اين كار لازم است همسرخود را در جريان برنامه تربيتي خود قرار دهيد و از او بخواهيد كه از شيوه اي هماهنگ با شما استفاده كند.

2. كودك خود را با تمام ويژگي مثبت و منفي بپذيريد. ارتباطي محترمانه با او داشته باشيد. هميشه به كارها و صحبت هاي خود نسبت به خواهرتان دقت كافي داشته باشيد تا او احساس ارزشمندي كند و از اين طريق اعتماد به نفس او افزايش پيدا كند.

3. از تحقير كودك در بين دوستانش يا اعضاي فاميل واقعا بپرهيزيد. تذكرات لازم را بعداً در فضايي محبت‌آميز، آرام و بدون سرزنش به او بگوييد.

4. به او مسئوليت هايي در حد توان او واگذار كنيد و زماني كه او اين فعاليت ها ر اانجام داد فقط و فقط نكات مثبت آن رابه او گوش زن كنيد.

5. اجازه ابراز وجود را به كودك بدهيد به نظريات او احترام بگذاريد.

6. در همه شرايط او را بپذيريد. ابراز محبت به كودكي كه پيوسته ناسازگار و بدخلق است، همچون بيشتر كودكاني كه دوران بلوغ را سپري مي كنند، سخت است. جالب است بدانيم در اين زمان است كه او به محبت بيشتري نياز دارد.

7. هيچ گاه نظريات خويش را به كودك تحميل نكنيد(يا حدامكان نظريه خود را ساده و عيني قابل لمس براي كودك توضيح دهيد)

8. به عنوان الگويي فعال در انتقال اعتماد به نفس به او ظاهر شويد. به صورت عملي به او ياد دهيد كه چگونه در برابر مشكلات مقاومت مي كنيد. بيان خاطرات شما در زمينه مشكلاتي كه در زندگي داشته ايد و راه حل هايي كه به كار برده ايد در اين زمينه مي تواند موثر باشد.(البته اين خاطرات بايد در حد فهم كودك شما باشد)

9. تجارب موفقيت آميز كودك راافزايش دهيد تا ازاين طريق عزت نفس بالايي درآنان شكل گيرد .

10. تمام توجه و حواستان را روي او متمركز كنيد. وقتي كودكان متوجه مي شوند كه خانواده شان از بودن با آنها لذت مي برند، احساس عشق و علاقه زيادي مي كنند. اين حس خاص، مكمل و لازمه اعتماد به نفس آنهاست.

11. به كودك در حد لزوم اجازه فعاليت و بازي دهيد.

12. ارتباط او با همسالانش را بيشتر كنيد.

13. هميشه در برخورد با كودك حالت پذيرندگي و نه طرد كنندگي داشته باشيد.

14. از بيش از حد وابسته كردن كودك به خانواده بپرهيزيد.

15. كودك را هيچ گاه با موضوعات خرافي ( ديو – پري – غول و....) نترسانيد.

16. تحمل كودك را براي مواجه شدن با ناكامي هاي احتمالي افزايش دهيد.

17. توقعات كودك را در حد معقول و درست برآورده سازيد.

18. هيچ گاه كودك را با القاب نامناسب صدا نزنيد و از مسخره كردن او جدا بپرهيزيد .

19. در برخورد با او ملايم و منطقي باشيد.

20. به هيچ عنوان او را با فرد ديگري مقايسه نكنيد.

موفق باشید.

[شقایق]

احساس می‌کنید که باید بار دیگر آداب را به فرزندتان یادآوری کنید؟ این رفتار‌های خوب را با او تمرین کنید تا خودش طبق آداب رفتار کند.

بدرفتاری‌های بچه‌ها همیشه به‌قصد نیست. گاهی فرزندتان اساساً نمی‌داند که قطع‌کردن حرف دیگران، دست‌کردن در دماغ، و بلندبلند اظهارنظرکردن درباره‌ی دیگران بی‌ادبی است؛ و در این زندگی‌های شلوغ و سرگیجه‌آور، پدرومادر‌های پرمشغله کمتر وقت این را دارند که روی آموزش آداب به فرزندشان تمرکز کنند. اما اگر روی یاددادن این ۲۵ رفتار واجب کار کنید، فرزندی را بزرگ خواهید کرد که مودب و مهربان و محبوب خواهد بود.

رفتار شماره‌ی ۱

وقتی از کسی چیزی می‌خواهی، بگو «لطفاً».

رفتار شماره‌ی ۲

وقتی از کسی چیزی می‌گیری، بگو «متشکرم.»


رفتار شماره‌ی ۳

وقتی بزرگ‌تر‌ها با هم حرف می‌زنند، میان حرف‌شان نپر، مگر اینکه مشکل اضطراری‌ای وجود داشته باشد. بزرگتر‌ها وقتی صحبت‌شان تمام شد خودشان به تو توجه می‌کنند.

رفتار شماره‌ی ۴

اگر لازم است همین الان کسی به شما توجه کند، مودبانه‌ترین راه برای پریدن وسط حرف او این است که بگویی «ببخشید...».

رفتار شماره‌ی ۵

وقتی شک داری که کاری را انجام بدهی یا ندهی، اول اجازه بگیر. این کار بهتر از این است که کار اشتباهی انجام بدهی و مجبور باشی چندین ساعت بعدش غصه بخوری.

رفتار شماره‌ی ۶

دیگران علاقه‌ای به دانستن چیز‌هایی که از آن‌ها خوشت نمی‌آید ندارند. نظرات منفی‌ات را پیش خودت نگه دار، یا پیش خودت و دوستانت، و جلوی بزرگتر‌ها درباره‌شان حرفی نزن.

رفتار شماره‌ی ۷

درباره‌ی ویژگی‌های ظاهری دیگران اظهار نظر نکن، البته مگر اینکه بخواهی تعریف‌شان را بکنی، که دراین‌صورت هیچ اشکالی ندارد.

رفتار شماره‌ی ۸

وقتی آدم‌ها از تو حالت را می‌پرسند، به‌شان بگوی چطوری و بعد تو هم از آن‌ها حال‌شان را بپرس.

رفتار شماره‌ی ۹

وقتی به خانه‌ی دوستت می‌روی، یادت باشد از پدرومادرش به‌خاطر اینکه اجازه داده‌اند به خانه‌شان بروی و به‌خاطر اوقات خوشی که در خانه‌ی آن‌ها داشته‌ای تشکر کنی.

رفتار شماره‌ی ۱۰

اگر می‌خواستی دری را که بسته است باز کنی، اول در بزن، و قبل از اینکه وارد شوی صبر کن تا کسی جواب بدهد.

رفتار شماره‌ی ۱۱

وقتی به کسی تلفن می‌زنی، اول خودت را معرفی کن و بعد بپرس که آیا می‌توانی با آن کسی که می‌خواهی حرف بزنی یا نه.


رفتار شماره‌ی ۱۲

هر وقت کسی به تو هدیه‌ای داد، قدردان باش و بگو «متشکرم.» در عصر ایمیل، یک «متشکرم» دست‌نویس اثر زیادی روی مخاطب می‌گذارد.

رفتار شماره‌ی ۱۳

هیچ‌وقت جلوی بزرگ‌تر‌ها از کلمات بد استفاده نکن. آدم‌های بزرگ خودشان این کلمات را بلدند و از شنیدن آن‌ها خوش‌شان نمی‌آید و ناراحت می‌شوند.

رفتار شماره‌ی ۱۴

آدم‌ها را با اسم بد صدا نکن.

رفتار شماره‌ی ۱۵

هیچ‌وقت کسی را به هیچ دلیلی مسخره نکن. مسخره‌کردن به دیگران می‌گوید که تو ضعیفی. دارودسته درست‌کردن علیه یک نفر دیگر هم کار بی‌رحمانه‌ای است.

رفتار شماره‌ی ۱۶

وقتی نمایشی دارد برگزار می‌شود یا در جلسه‌ای نشسته‌ای، حتی اگر حوصله‌ات هم سر رفته است، آرام سر جایت بنشین و تظاهر کن که خوشت می‌آید. بازیگران و مجریان برنامه دارند تمام تلاش‌شان را می‌کنند.

رفتار شماره‌ی ۱۷

اگر ناگهان به کسی برخورد کردی، فوراً بگو «معذرت می‌خواهم.»

رفتار شماره‌ی ۱۸

وقتی می‌خواهی عطسه یا سرفه کنی، جلوی دهانت را بگیر، و هیچ‌وقت جلوی دیگران دست توی دماغت نکن.

رفتار شماره‌ی ۱۹

وقتی می‌خواهی از دری رد شوی، ببین که اگر کس دیگری هم می‌خواهد رد شود در را برای او نگه داری.

رفتار شماره‌ی ۲۰

اگر به‌طور اتفاقی دیدی که معلم یا همسایه یا پدرومادر کاری انجام می‌دهند، ببین کمک لازم ندارند. اگر کمک لازم داشتند، به‌شان کمک کن، شاید بتوانی مهارتی هم یاد بگیری.

رفتار شماره‌ی ۲۱

وقتی بزرگتری از تو می‌خواهد لطفی در حقش بکنی، آن کار را با لبخند انجام بده و غر نزن.


رفتار شماره‌ی ۲۲

وقتی کسی کمکت می‌کند، بگو «متشکرم.» آن وقت آن فرد بعداً باز هم کمکت می‌کند. این به‌خصوص در مورد معلم‌ها صادق است.

رفتار شماره‌ی ۲۳

از وسایل غذاخوردن درست استفاده کن. اگر نمی‌دانی چطوری از آن‌ها استفاده کنی، از پدرومادرت بخواه تا یادت بدهند، یا ببین بزرگتر‌ها چطوری از آن‌ها استفاده می‌کنند.

رفتار شماره‌ی ۲۴

روی پاهایت دستمال سفره بینداز. اگر لازم بود، از آن برای پاک‌کردن دور دهانت استفاده کن.

رفتار شماره‌ی ۲۵


برای برداشتن چیزی روی سفره دراز نشو. از دیگران بخواه تا آن را دست‌به‌دست کنند و به تو برسانند.

[صابر]

سؤال:
تصمیم گیری مهارتی است که به ما و فرزندانمان کمک می کند تا در مورد مشکلات و مسائل زندگی تصمیم بگیریم. در واقع تصمیم گیری نشانه رشد، بلوغ، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس در کودک است. لطفا با توجه به اهمیت این موضوع راهکارهایی را بیان فرمایید.

پاسخ:
نکته ی کلیدی که در بحث تقویت تصمیم گیری در کودکان قابل اهمیت است و شما هم به آن اشاره نمودید، موضوع «اعتماد به نفس کودک» است که حتی بزرگسالان هم اگر اعتماد به نفس کافی نداشته باشد، در تصمیم گیری دچار مشکل و گرفتار دام وسواس در تصمیم یا «وسواس تردید» می شوند.

«خودباوري و اعتماد به نفس» يك نوع مهارت است كه مثل همه مهارت‌هاي زندگي نياز به يادگيري، تمرين و تكرار دارد تا به تدريج در وجود فرد نهادينه شود و فرد اعتماد به نفس مطلوبي پيدا كند و بتواند در سايه آن به كارهاي مهم زندگي خويش برسد. براي اين كه اعتماد به نفس فرزندتان را افزايش دهيد و باعث ارتقاي آن گرديد، ابتدا بايد شناختي درستي از اعتماد به نفس داشته باشيد و راهكارهاي تقويت آن را به خوبي فرا بگيرد و در اختيار وي قرار دهيد و او را در رسيدن به اعتماد به نفس مطلوب ياري كنيد. براي آشنايي با اعتماد به نفس و راهكارهاي ارتقاي آن مطالعه كتاب‌هايي كه در اين خصوص نگاشته شده است توصيه مي‌شود. همچنین در اينجا به روش هايي براي كمك به تقويت اعتماد به نفس كودكان اشاره مي كنيم:

1.در اولين و مهم ترين گام بايد با همسرتان در زمينه تربيت فرزند خود به توافق برسيد. براي اينكه در برنامه تربيتي خود موفق باشيد، لازم است با همسر خود به صورت هماهنگ عمل كنيد، چراكه عدم هماهنگي افرادي كه در تربيت كودك نقش دارند تاثيرات بسيار منفي در تربيت كودك دارد. براي اين كار لازم است همسرخود را در جريان برنامه تربيتي خود قرار دهيد و از او بخواهيد كه از شيوه اي هماهنگ با شما استفاده كند.

2. كودك خود را با تمام ويژگي مثبت و منفي بپذيريد. ارتباطي محترمانه با او داشته باشيد. هميشه به كارها و صحبت هاي خود نسبت به خواهرتان دقت كافي داشته باشيد تا او احساس ارزشمندي كند و از اين طريق اعتماد به نفس او افزايش پيدا كند.

3. از تحقير كودك در بين دوستانش يا اعضاي فاميل واقعا بپرهيزيد. تذكرات لازم را بعداً در فضايي محبت‌آميز، آرام و بدون سرزنش به او بگوييد.

4. به او مسئوليت هايي در حد توان او واگذار كنيد و زماني كه او اين فعاليت ها را انجام داد فقط و فقط نكات مثبت آن رابه او گوش زد كنيد.

5. اجازه ابراز وجود را به كودك بدهيد به نظريات او احترام بگذاريد.

6. در همه شرايط او را بپذيريد. ابراز محبت به كودكي كه پيوسته ناسازگار و بدخلق است، همچون بيشتر كودكاني كه دوران بلوغ را سپري مي كنند، سخت است. جالب است بدانيم در اين زمان است كه او به محبت بيشتري نياز دارد.

7. هيچ گاه نظريات خويش را به كودك تحميل نكنيد(يا حدامكان نظريه خود را ساده و عيني قابل لمس براي كودك توضيح دهيد)

8. به عنوان الگويي فعال در انتقال اعتماد به نفس به او ظاهر شويد. به صورت عملي به او ياد دهيد كه چگونه در برابر مشكلات مقاومت مي كنيد. بيان خاطرات شما در زمينه مشكلاتي كه در زندگي داشته ايد و راه حل هايي كه به كار برده ايد در اين زمينه مي تواند موثر باشد.(البته اين خاطرات بايد در حد فهم كودك شما باشد)

9. تجارب موفقيت آميز كودك راافزايش دهيد تا ازاين طريق عزت نفس بالايي درآنان شكل گيرد .

10. تمام توجه و حواستان را روي او متمركز كنيد. وقتي كودكان متوجه مي شوند كه خانواده شان از بودن با آنها لذت مي برند، احساس عشق و علاقه زيادي مي كنند. اين حس خاص، مكمل و لازمه اعتماد به نفس آنهاست.

11. به كودك در حد لزوم اجازه فعاليت و بازي دهيد.

12. ارتباط او با همسالانش را بيشتر كنيد.

13. هميشه در برخورد با كودك حالت پذيرندگي و نه طرد كنندگي داشته باشيد.

14. از بيش از حد وابسته كردن كودك به خانواده بپرهيزيد.

15. كودك را هيچ گاه با موضوعات خرافي ( ديو – پري – غول و....) نترسانيد.

16. تحمل كودك را براي مواجه شدن با ناكامي هاي احتمالي افزايش دهيد.

17. توقعات كودك را در حد معقول و درست برآورده سازيد.

18. هيچ گاه كودك را با القاب نامناسب صدا نزنيد و از مسخره كردن او جدا بپرهيزيد .

19. در برخورد با او ملايم و منطقي باشيد.

20. به هيچ عنوان او را با فرد ديگري مقايسه نكنيد.