مبدا تاریخ اسلام

[سرباز اسلام]

بر خی روایات که عمدتا اهل سنت طرفدارش هستند نشان میدهد که عمربن خطاب مبدا تاریخ اسلام راسال هجری قرار داد ولی بعضی روایات زیر میگویند نوشتن تاریخ در زمان خود نبی مکرم رایج بوده است.
((ابن عساكر)) مى گويد: ((رسول اكرم (ص ) در روز ورود به مدينه (ربيع الاول ) امر به نوشتن تاريخ فرمودند.))
((يعقوب بن سفيان )) مى گويد: ((نگارش تاريخ در اسلام از روز ورود پيامبر (ص ) به مدينه است )). ((ابن عساكر)) اين قول را تائيد مى كند و مى افزايد كه مشهور است كه ((عمر بن خطاب )) دستور نگارش تاريخ را داده است .
((سيوطى )) با ارائه سندى مى گويد: ((هنگامى كه ((پيامبر)) (ص ) به نصاراى نجران نامه اى نوشتند، بر اساس تاريخ هجرى نوشتند و به ((على )) (ع ) دستور دادند كه تاريخ نامه را بنويسند و ايشان هم سال پنجم هجرى را مبداء تاريخ قرار داده و نوشتند.)) و اين نشان مى دهد كه ((عمر بن خطاب )) در تعيين مبداء تاريخ دخالتى نداشته است .
((بخارى )) مى گويد: ((عمر پرسيد تاريخ را از چه زمانى بنويسم ؟ براى اين كار مهاجرين را گرد آورد. على عليه السلام به او گفت : تاريخ را از روز هجرت پيامبر (ص ) بنويس .)) در همين رابطه ((ابن عساكر)) مى نويسد: ((ابو موسى الشعرى به عمر نامه اى نوشت كه نامه هاى تو تاريخ ندارد، پس تاريخ بگذار. عمر در اين باره با افرادى مشورت كرد. بعضى گفتند: بر اساس بعثت پيامبر (ص ) و برخى گفتند: بر اساس وفات رسول خدا (ص ). عمر گفت : نه ، بر اساس هجرت ايشان تاريخ را مى نويسم ...)).
بخارى مى گويد: ((قراردادى به دست عمر دادند كه تاريخ آن ماه شعبان بود. عمر گفت : كدام شعبان ، اينكه در آنيم يا آنكه گذشته و يا آنكه هنور نيامده است ؟ سپس عمر به اصحاب پيامبر گفت : چيزى را براى مردم قرار دهيد كه با آن تاريخ را بدانند. بعضى از ياران گفتند: بر اساس تاريخ روم بنويسيد. عمر گفت : تاريخ روم طولانى است ، زيرا آن تاريخ از عصر ذوالقرنين آغاز شده است . برخى گفتند: بر اساس تاريخ پارسيان باشد. عمر گفت : پارسيان نيز هر پادشاهى از آنان كه به سلطنت مى رسد، تاريخ پيشين را فرو مى افكنند. آنگاه نظر همگى بر آن قرار گرفت كه تاريخ را بر اساس ‍ ((هجرت )) كه ده سال از آن زمان مى گذشت ، بنويسند. لذا بر اساس ‍ هجرت رسول اكرم ، مبداء تاريخ اسلام تعيين شد كه تا اين زمان باقى و استوار است .))

[بچه با حال]

عرب قبل از اسلام، تاريخ معيّن و ثابتى نداشت. مبدأ تاريخ اين منطقه با آن منطقه و اين قبيله با آن قبيله، فرق مى‏كرد. از ديدگاه برخى، بنى آدم، نخست هبوط آدم را مبدأ تاريخ قرار دادند و تا بعثت نوح(ع) اين مبدأ تاريخ پا بر جا بود. پس از بعثت نوح(ع)، مبدأ تاريخ عوض شد و بعثت نوح(ع) به عنوان مبدأ تاريخ گرديد. اين مبدأ ادامه داشت تا طوفان نوح.
پس از طوفان، مبدأ تاريخ همين طوفان قرار داده شد. اين مبدأ تاريخ ادامه يافت تا آن روز كه حضرت ابراهيم(ع) را در آتش انداختند و پس از آن، اين واقعه مبدأ تاريخ بنى آدم شد. فرزندان ابراهيم(ع) فراوان شدند و بر مبدأ تاريخ واحد توافق نكردند. بنى اسحاق و بنى اسماعيل، هر كدام مبدأ تاريخ جداگانه‏اى انتخاب كردند. بنى اسحاق ابتدا همان آتش ابراهيم را مبدأ تاريخ قرار دادند.
پس از آن بعثت يوسف(ع)، سپس بعثت موسى(ع)، پس از آن بعثت داود و سليمان(ع) را و سپس حوادث بزرگ ديگر را. بنى اسماعيل ابتدا بناى خانه كعبه را مبدأ تاريخ خود قرار دادند و پس از اين كه تعداد اقوام متعدد شد و آنها از هم متفرق شدند، مدتى مبدأ تاريخ را، خروج هر قومى از منطقه‏ى «تهامه» قرار دادند تا اين كه كعب بن لؤىّ درگذشت. پس از آن، درگذشت كعب بن لؤى مبدأ تاريخ قرار داده شد. اين مبدأ ادامه داشت تا آن سالى كه ابرهه براى تخريب كعبه، با نظاميان فيل سوار به مكه حمله كرد. بعد از آن، همان سال كه «عام الفيل» ناميده مى‏شد، مبدأ تاريخ قرار داده شد. پيامبر اسلام(ص) در همين سال متولد شد. مبدأ تاريخ قريش، قبل از اسلام همين عام الفيل بود. پس از آن «يوم الفجار» مبدأ تاريخ شد. بعد از آن، تجديد بناى كعبه مبدأ تاريخ قرار داده شد و پس از آن «حلف الفضول» را مبدأ تاريخ قرار دادند تا اين كه اسلام ظاهر شد و همان سال‏ها برخى از مسلمانان، مبعث حضرت محمد(ص) را مبدأ تاريخ قرار دادند.
سالى كه مردم عرب با آن محاسبه مى‏كردند، سال قمرى بود و ماه‏هاى عرب «مستعر به» عبارت بود از: «محرّم، صفر، ربيع‏الاول، ربيع الاخر، جُمادى الاوُلى، جُمادى الآخر، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذى قعده و ذى حجّه». ماه‏هاى عرب «عاربه» عبارت بود از: «مُؤْتَمِر، ناجِر، خوّان، صوان، رُنّى، أَيِّدة، الأصمّ، عادل، ناطل، واغل، وَرْنه و بُرَك». ايام هفته در ميان عرب «مستعربه» عبارت بود
از: «اَحَدْ، اِثنَيْن، ثلاثاء، اَرْبَعاء، خميس، جمعه و سَبْت» و ايام هفته در ميان عرب «عاربه» عبارت بود از: «اوّل، اَهْوَنْ، جُبارْ، دُبار، مؤنس، عروبة و شِيارْ».
از روايات و تاريخ به دست مى‏آيد كه در زمان حيات رسول خدا(ص)، هجرت آن حضرت از مكه به مدينه مبدأ تاريخ قرار داده شد و خود آن حضرت چنين كرده بود؛ ولى پس از وفات آن حضرت، از اهميت آن كاسته شد و پس از آن دوباره به پيشنهاد حضرت على(ع)، «هجرت» مبدأ تاريخ قرار داده شد.

اين كه بين مردم معروف شده كه عمر بن خطاب واضع مبدأ «تاريخ هجرى» است صحيح نيست؛ بلكه واضع مبدأ تاريخ خود پيامبر است و آنچه در زمان عمر بن خطاب روى داد، اين بود كه مبدأ سال را محرّم قرار دادند؛ در حالى كه پيامبر(ص) در ربيع الاول هجرت كرد و مى‏بايست ربيع الاول را مبدأ سال قرار مى‏دادند. محرم اول سال جاهليت است و نبايد محرم را اول سال قرار مى‏دادند.

شواهدى نشان مى‏دهد كه واضع مبدأ تاريخ، خود پيامبر است؛ مانند:




در نتيجه: سال 1381 هجرى شمسى و 1423 هجرى قمرى، از هجرت پيامبر از مكه به مدينه شروع شد.


1. از زهرى روايت شده است: «هنگامى كه رسول خدا(ص) به مدينه هجرت كرد و داخل مدينه شد، دستور به تعيين تاريخ داد». 2. حاكم روايت كرده كه تاريخ از سالى است كه پيامبر(ص) در آن به مدينه رفت. 3. ابو طاهر گفته است: رسول خدا(ص) وقتى نامه به نصاراى نجران نوشت، به تاريخ هجرى، تاريخ گذاشت و به حضرت على(ع) دستور داد كه بنويسد: «اين نامه در سال پنجم هجرت نوشته شده است». 4. ام سلمه مى‏گويد: «رسول خدا(ص) فرمود: حسين بن على در سال شصت از هجرت من كشته مى‏شود».