چرا حضرت فاطمه (س) برترین زن است؟

[محب خدا]

سلام

آیا چون فاطمه زهرا (س) دختر پیامبر (ص) می باشند برترین زن هستند؟

[معین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مسلم

[مسلم]

بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام و احترام

آیا چون فاطمه زهرا (س) دختر پیامبر (ص) می باشند برترین زن هستند؟

قطعا اینطور نیست، این خویشاوندی ها و قرابت ها در نگاه مردم دنیاست که اعتبار دارد که مثلا می گویند فلانی دختر فلان آدم بزرگ است! اما در نگاه خداوند فرزند یک پیامبر اگر به خودی خود قیمتی نداشته باشد در نگاه خداوند هم قیمتی نخواهد داشت، همان طور که قرآن کریم در مورد پسر نوح می فرماید: «يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِك َإِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ ‏»؛ ای نوح، او از اهل تو نیست، او عملی(انسانی) ناشایست است(هود:46)

علاوه بر اینکه اگر چنین بود می بایست حداقل دختران سایر انبیاء اولوالعزم نیز جزء زنان برتر باشند در حالی که چنین نیست، بلکه در کنار فاطمه(سلام الله علیها)، همسر فرعون از برترین زنان جهان دانسته شده است!

و همچنین وقتی صفت «برترین» به کسی نسبت داده میشود روشن است که موصوف خود اوست، وگرنه معنا ندارد یک زنی خودش به خودی خود از زنان دیگر پایین تر باشد اما به اعتبار پدرش برترین زن عالَم نامیده شود! بنابراین خود فاطمه(سلام الله علیها) برترین زنان است.

روایات هم که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را توصیف نموده اند از خصائص خود ایشان گفته اند، روایات بی شماری که به چند نمونه اشاره میشود:

فاطمه(سلام الله علیها) مجسمه عبودیت و بندگی بود، هم به لحاظ کمیّت و هم به لحاظ کیفیت؛ بانویی که چون به نماز و عبادت می ایستاد، نور عبادتش آسمان را فرا می گرفت، همان طور که در روایت آمده است: «جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ فَاطِمَةَ لِمَ سُمِّيَتْ زَهْرَاءَ فَقَالَ لِأَنَّهَا كَانَتْ إِذَا قَامَتْ فِي مِحْرَابِهَا زَهَرَ نُورُهَا لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا يَزْهَرُ نُورُ الْكَوَاكِبِ لِأَهْلِ الْأَرْض‏»؛ جعفر بن محمد بن عماره از پدرش نقل می کند که از امام صادق (علیه السلام) سوال کردم: چرا فاطمه علیهاالسلام را «زهراء» نامیده اند؟ فرمودند: زیرا هر گاه در محراب عبادت می ایستاد نورش برای اهل آسمان میدرخشید، همچنان که ستارگان برای ما زمینی ها درخشش دارند.(صدوق، معانی الخبار، ص64)

خانم بزرگواری که الگوی رفتاری امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محسوب میشود، می تواند فضیلتش از خود نباشد؟ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرمایند: «فِي ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِي أُسْوَةٌ حَسَنَة»؛ دختر پیامبر(صلوات الله و سلامه علیهما) برای من اسوه ای نیکوست. (طوسی، الغیبة، ص286)

فاطمه(سلام الله علیها) بانویی است که خدا به واسطه غضب او غضبناک می­شود، و به واسطه رضای او راضی می گردد همان طور که پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ يَرْضَى لِرِضَاهَا»؛ به درستی که خداوند با غضب فاطمه(سلام الله علیها) غضبناک شده، و با رضایت او راضی می­گردد.(صدوق، الامالی، ص384)

این مقام را ما اصلا نمی فهمیم، چون قاعدتا باید اینگونه باشد که فاطمه(سلام الله علیها) با غضب خدا غضبناک شده و با رضایت خدا راضی گردد، یعنی خشم و رضای بندگان باید تابع خشم و رضای خدا باشند، نه بالعکس! اما این تعبیر عظیم، مقامی فوق عصمت را می رساند، و یک عصمت کبری را برای حضرت ترسیم می کند.

در یک کلام اگر می خواهید فاطمه(سلام الله علیها) را بشناسید، بدانید که آن حضرت حجت خدا بر ائمه(علیهم السلام) است، همانطور که امام حسن عسکری(علسه السلام) می فرمایند: «نَََحْنُ حُجَجُ اللَّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ جَدَّتُنا فاطِمَةُ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْنا»؛ ما حجت خدا بر مردم هستیم، و جدّه ­ی ما فاطمه(سلام الله علیها) حجت خداوند بر ماست.(بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، ج11، ص1030)

شخصیت خانم واقعا قابل درک نیست، خودائمه(علیهم السلام) هم این را به ما فرموده اند، همان طور که از امام صادق(علیه السلام) اینگونه نقل شده: «إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا»؛ همانا فاطمه، فاطمه نامیده شده است، زیرا مخلوقات از درک و فهم مقام او ناتوان شده اند.(تفسیر فرات کوفی، ص581)

من واقعا نمی فهمم، فقط دارم نقل می کنم...

[محب خدا]

قطعا اینطور نیست، این خویشاوندی ها و قرابت ها در نگاه مردم دنیاست که اعتبار دارد که مثلا می گویند فلانی دختر فلان آدم بزرگ است! اما در نگاه خداوند فرزند یک پیامبر اگر به خودی خود قیمتی نداشته باشد در نگاه خداوند هم قیمتی نخواهد داشت، همان طور که قرآن کریم در مورد پسر نوح می فرماید: «يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِك َإِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ ‏»؛ ای نوح، او از اهل تو نیست، او عملی(انسانی) ناشایست است(هود:46)

سلام

بله قطعا همین طور است که میفرمایید

علت طرح این گونه شبهات این است که اکثر یا شاید همه بنده های برتر خدا از نسل پیامبر یا امام هستند نه از نسل یک فرد عادی و گمنام.

[مسلم]

با سلام و احترام

علت طرح این گونه شبهات این است که اکثر یا شاید همه بنده های برتر خدا از نسل پیامبر یا امام هستند نه از نسل یک فرد عادی و گمنام.

بله طبیعتا فرزند ثمره وجودی و تربیتی پدر و مادر است، لذا اینکه فرزند بهتر از پدر و مادر بهتر حاصل میشود حرف درستی است، اما اینکه فضلیت مستقلی از فضائل پدر و مادرش نداشته باشد اشتباه است.
اگر بخواهم مثال مادی بزنم شما می بینید که به لحاظ جسمی هر چقدر پدر و مادر سالم تر باشند، فرزندشان هم سالم تر خواهد بود، اما واقعا خود فرزند سالم است، نه اینکه کمبودهایی داشته باشد و به اعتبار پدر و مادرش سالم دانسته شود. و اینکه خود او بعد از تولدش سلامتش را نگه دارد و بر آن بیفزاید تا سالم ترین انسان در جهان باشد این وصف «برترین» را در خصوص او حقیقی می سازد.

[مسلم]

پرسش:
آیا چون فاطمه زهرا (سلام الله علیها) دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله) می باشند برترین زنان هستند؟ چون اکثر یا شاید همه بنده های برتر خدا از نسل پیامبر یا امام هستند نه از نسل یک فرد عادی و گمنام؛ آیا این مطلب دلالت نمی کند که این بندگان فضیلت خویش را از آباء و اجداد خویش دارند؟

پاسخ:
قطعا اینطور نیست که افضلیت حضرت فاطمه(سلام الله علیها) صرفا به خاطر انتساب ایشان به پیامبر(صلی الله علیه و آله) باشد، این خویشاوندی ها و قرابت ها در نگاه مردم دنیاست که اعتبار دارد که مثلا می گویند فلانی دختر فلان آدم بزرگ است! اما در نگاه خداوند فرزند یک پیامبر اگر به خودی خود قیمتی نداشته باشد در نگاه خداوند هم قیمتی نخواهد داشت، همان طور که قرآن کریم در مورد پسر نوح می فرماید: «يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِك َإِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ ‏»؛ ای نوح، او از اهل تو نیست، او عملی(انسانی) ناشایست است(1)

البته از آنجا که طبیعتا فرزند ثمره وجودی و تربیتی پدر و مادر است، لذا اینکه فرزند بهتر از پدر و مادر بهتر حاصل میشود حرف درستی است، اما اینکه فضلیت مستقلی از فضائل پدر و مادرش نداشته باشد اشتباه است. به عنوان مثال شما می بینید که به لحاظ جسمی هر چقدر پدر و مادر سالم تر باشند، فرزندشان هم سالم تر خواهد بود، اما واقعا خود فرزند سالم است، نه اینکه کمبودهایی داشته باشد و به اعتبار پدر و مادرش سالم دانسته شود. و البته اینکه خود او بعد از تولدش سلامتش را نگه دارد و بر آن بیفزاید تا سالم ترین انسان در جهان باشد این وصف «برترین» را در خصوص او حقیقی می سازد.

وقتی صفت «برترین» به کسی نسبت داده میشود روشن است که موصوف خود اوست، وگرنه معنا ندارد یک زنی خودش به خودی خود از زنان دیگر پایین تر باشد اما به اعتبار پدرش برترین زن عالَم نامیده شود! بنابراین خود فاطمه(سلام الله علیها) برترین زنان است.

علاوه بر اینکه اگر چنین بود می بایست حداقل دختران سایر انبیاء اولوالعزم نیز جزء زنان برتر باشند در حالی که چنین نیست، بلکه در کنار فاطمه(سلام الله علیها)، همسر فرعون از برترین زنان جهان دانسته شده است!

فارغ از این تحلیل هایی که عرض شد، روایات هم که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را توصیف نموده اند از خصائص خود ایشان گفته اند، روایات بی شماری که به چند نمونه اشاره میشود:
فاطمه(سلام الله علیها) مجسمه عبودیت و بندگی بود، هم به لحاظ کمیّت و هم به لحاظ کیفیت؛ بانویی که چون به نماز و عبادت می ایستاد، نور عبادتش آسمان را فرا می گرفت، همان طور که در روایت آمده است: «جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ فَاطِمَةَ لِمَ سُمِّيَتْ زَهْرَاءَ فَقَالَ لِأَنَّهَا كَانَتْ إِذَا قَامَتْ فِي مِحْرَابِهَا زَهَرَ نُورُهَا لِأَهْلِ السَّمَاءِ كَمَا يَزْهَرُ نُورُ الْكَوَاكِبِ لِأَهْلِ الْأَرْض‏»؛ جعفر بن محمد بن عماره از پدرش نقل می کند که از امام صادق (علیه السلام) سوال کردم: چرا فاطمه علیهاالسلام را «زهراء» نامیده اند؟ فرمودند: زیرا هر گاه در محراب عبادت می ایستاد نورش برای اهل آسمان میدرخشید، همچنان که ستارگان برای ما زمینی ها درخشش دارند.(2)

خانم بزرگواری که الگوی رفتاری امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) محسوب میشود، می تواند فضیلتش از خود نباشد؟ امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می فرمایند: «فِي ابْنَةِ رَسُولِ اللَّهِ ص لِي أُسْوَةٌ حَسَنَة»؛ دختر پیامبر(صلوات الله و سلامه علیهما) برای من اسوه ای نیکوست. (3)

فاطمه(سلام الله علیها) بانویی است که خدا به واسطه غضب او غضبناک می­شود، و به واسطه رضای او راضی می گردد همان طور که پیامبر(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ يَرْضَى لِرِضَاهَا»؛ به درستی که خداوند با غضب فاطمه(سلام الله علیها) غضبناک شده، و با رضایت او راضی می­گردد.(4)
این مقام را ما اصلا نمی فهمیم، چون قاعدتا باید اینگونه باشد که فاطمه(سلام الله علیها) با غضب خدا غضبناک شده و با رضایت خدا راضی گردد، یعنی خشم و رضای بندگان باید تابع خشم و رضای خدا باشند، نه بالعکس! اما این تعبیر عظیم، مقامی فوق عصمت را می رساند، و یک عصمت کبری را برای حضرت ترسیم می کند.

در یک کلام اگر می خواهید فاطمه(سلام الله علیها) را بشناسید، بدانید که آن حضرت حجت خدا بر ائمه(علیهم السلام) است، همانطور که امام حسن عسکری(علیه السلام) می فرمایند: «نَََحْنُ حُجَجُ اللَّهِ عَلى خَلْقِهِ وَ جَدَّتُنا فاطِمَةُ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَيْنا»؛ ما حجت خدا بر مردم هستیم، و جدّه ­ی ما فاطمه(سلام الله علیها) حجت خداوند بر ماست.(5)

شخصیت خانم واقعا قابل درک نیست، خودائمه(علیهم السلام) هم این را به ما فرموده اند، همان طور که از امام صادق(علیه السلام) اینگونه نقل شده: «إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا»؛ همانا فاطمه، فاطمه نامیده شده است، زیرا مخلوقات از درک و فهم مقام او ناتوانند.(6)

این روایات به خوبی جایگاه ویژه حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را به تصویر می کشند، و دلالت بر این امر دارند که فارغ از انتسابشان به پیامبر(صلی الله علیه و آله)، خود ایشان در خصوصیات شخصیتی و فضائل اخلاقی برترین زنان عالم هستند.

پی نوشت ها:
1. هود:46/11.
2. صدوق، محمد بن علی، معانی الخبار، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین‏، قم، چاپ اول، 1403ق، ص64.
3. طوسی، محمد بن الحسن، الغیبة، دار المعارف الإسلامية، قم، چاپ اول، 1411ق، قم، ص286.
4. صدوق، محمد بن علی، الأمالی، نشر كتابچى‏، چاپ ششم، 1376ش، ص384.
5. بحرانی اصفهانی، عوالم العلوم، مؤسسة الإمام المهدى‏(عج)، قم، دوم، 1382ش، ج11، ص1030.
6. تفسیر فرات کوفی، وزارة الإرشاد الإسلامي‏، تهران، چاپ اول، 1410ق،ص581.