در سوره واقعه چند گروه مثال زده میشود!؟

[کربلائی]

سلام

در سوره واقعه چند گروه مثال زده میشود!؟

راهنمایی فرمایید


متشکریم

[معین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد هدی

[هدی]

با سلام و عرض ادب
در آیات ابتدایی سوره مبارکه واقعه، مردم به سه دسته تقسیم شده اند.اصحاب میمنه،اصحاب مشئمه و سابقون:

«وَكُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَةً؛ و شما سه دسته شويد»(1)
«فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ؛ ياران دست راست كدامند ياران دست راست»(2)
«وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ؛ و ياران چپ كدامند ياران چپ»(3)
«وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ؛ و سبقت‏ گيرندگان مقدمند«(4)


1. واقعه/7
2. واقعه/8
3. واقعه/9
4. واقعه/10

[هدی]

در تفسیر المیزان در توضیح گروههای سه گانه در آیه 7 سوره مبارکه واقعه اینگونه آمده است:
«كلمه" زوج" به معناى صنف است، پس ازواج سه‏ گانه يعنى اصناف سه‏ گانه، و خطاب در اين جمله كه مى‏ فرمايد:" در آن روز شما اصنافى سه‏ گانه خواهيد بود" به عموم‏ بشر است.»(5)
سپس به توضیح و شرح هر یک از گروهها می پردازد تا مشخص شود این گروههای سه گانه بر چه افرادی دلالت دارند:
«كلمه" ميمنة" از ماده" يمن" است كه مقابل شوم است و معنايى بر خلاف آن دارد پس" اصحاب ميمنة" اصحاب و دارندگان يمن و سعادتند، و در مقابل آنان" اصحاب مشئمة" هستند، كه اصحاب و دارندگان شقاوت و شئامتند.»(6)
و در خصوص گروه بعدی یعنی "اصحاب المشئمه " می فرمایند:
«كلمه" مشئمه" مانند كلمه" شؤم"- به ضمه شين و سكون همزه- مصدر است، همانطور كه ميمنه مانند كلمه" يمن" مصدر است، و ميمنه و مشئمه به معناى سعادت و شقاوت است.»(7)



5. ترجمه تفسير الميزان، ج‏19، ص 197
6. پیشین
7. پیشین

[هدی]

و اما سابقون در دیدگاه مفسر بزرگوار المیزان:
« " وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ" در قرآن كريم آيه‏ اى كه صلاحيت تفسير سابقون اول را داشته باشد آيه شريفه‏" فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَيْراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ"[پس بعضى از آنان ستم كننده به نفس خود هستند و بعضى از آنان ميانه‏ رو مى‏ باشند و بعضى از آنان به اذن خداوند پيشى گيرنده به خيرات و خوبى‏ها هستند](8)و آيه شريفه‏ " وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ"[و براى هر يك جانبى است كه به سوى آن رو آورنده هستند، پس سبقت بگيريد در خوبى‏ها.](9)و آيه شريفه‏" أُولئِكَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ" [آنها مى ‏شتابند در خوبى‏ها و ايشان براى آن سبقت‏ گيرنده هستند (10)]است.
كه از اين آيات به دست مى‏آيد مراد از سابقون، كسانى هستند كه در خيرات سبقت مى‏گيرند، و قهرا وقتى به اعمال خير سبقت مى‏گيرند، به مغفرت و رحمتى هم كه در ازاى آن اعمال هست سبقت گرفته ‏اند. و لذا در آيه‏" سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ"[به سوى مغفرت و جنتى از پروردگارتان سبقت گيريد (11)]به جاى امر به سبقت در اعمال خير، دستور فرموده: به مغفرت و جنت سبقت گيرند، پس سابقون به خيرات، سابقون به رحمت و مغفرتند، در آيه مورد بحث هم كه مى‏ فرمايد:" السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ" مراد از سابقون اول، سابقين به خيرات، و مراد از سابقون دوم سابقين به اثر خيرات يعنى مغفرت و رحمت است، اين نظريه ما بود.»(12)


لذا در آیات ابتدایی سوره مبارکه بقره سه گروه عمده انسانها در عرصه هستی با بیان اصحاب میمنه، اصحاب مشئمه و سابقون، تقسیم بندی و بیان شده اند.

8. فاطر/32
9. بقره/148
10. مومنون/61
11. حدید/21
12. المیزان، پیشین، ص 198

[هدی]

پرسش:در سوره واقعه چند گروه مثال زده می شود!؟



پاسخ: در آیات ابتدایی سوره مبارکه واقعه، مردم به سه دسته تقسیم شده اند. اصحاب میمنه، اصحاب مشئمه و سابقون:

«وَكُنْتُمْ أَزْوَاجًا ثَلَاثَةً؛ و شما سه دسته شويد»(1)

«فَأَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَيْمَنَةِ؛ ياران دست راست كدامند ياران دست راست»(2)

«وَأَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ مَا أَصْحَابُ الْمَشْأَمَةِ؛ و ياران چپ كدامند ياران چپ»(3)

«وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ؛ و سبقت‏ گيرندگان مقدمند«(4)

در تفسیر المیزان در توضیح گروههای سه گانه در آیه 7 سوره مبارکه واقعه اینگونه آمده است:
«كلمه" زوج" به معناى صنف است، پس ازواج سه‏ گانه يعنى اصناف سه‏ گانه، و خطاب در اين جمله كه مى‏ فرمايد:" در آن روز شما اصنافى سه‏ گانه خواهيد بود" به عموم‏ بشر است.»(5)
سپس به توضیح و شرح هر یک از گروهها می پردازد تا مشخص شود این گروههای سه گانه بر چه افرادی دلالت دارند:

«كلمه" ميمنة" از ماده" يمن" است كه مقابل شوم است و معنايى بر خلاف آن دارد پس" اصحاب ميمنة" اصحاب و دارندگان يمن و سعادتند، و در مقابل آنان" اصحاب مشئمة" هستند، كه اصحاب و دارندگان شقاوت و شئامتند[یعنی شقاوت و شومی].»(6)
و در خصوص گروه بعدی یعنی "اصحاب المشئمه " می فرمایند:

«كلمه" مشئمه" مانند كلمه" شؤم"- به ضمه شين و سكون همزه- مصدر است، همانطور كه ميمنه مانند كلمه" يمن" مصدر است، و ميمنه و مشئمه به معناى سعادت و شقاوت است.»(7)

و اما سابقون در دیدگاه مفسر بزرگوار المیزان:

« " وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ" در قرآن كريم آيه‏ اى كه صلاحيت تفسير سابقون اول را داشته باشد آيه شريفه‏ « فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَيْراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ؛ پس بعضى از آنان ستم كننده به نفس خود هستند و بعضى از آنان ميانه‏ رو مى‏ باشند و بعضى از آنان به اذن خداوند پيشى گيرنده به خيرات و خوبى‏ها هستند»(8)و آيه شريفه‏ « وَ لِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها فَاسْتَبِقُوا الْخَيْراتِ؛و براى هر يك جانبى است كه به سوى آن رو آورنده هستند، پس سبقت بگيريد در خوبى‏ها.»(9)و آيه شريفه‏ « أُولئِكَ يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ هُمْ لَها سابِقُونَ ؛آنها مى ‏شتابند در خوبى‏ها و ايشان براى آن سبقت‏ گيرنده هستند» (10)است.
كه از اين آيات به دست مى‏ آيد مراد از سابقون، كسانى هستند كه در خيرات سبقت مى‏ گيرند، و قهرا وقتى به اعمال خير سبقت مى‏ گيرند، به مغفرت و رحمتى هم كه در ازاى آن اعمال هست سبقت گرفته ‏اند. و لذا در آيه‏ «سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ ؛ به سوى مغفرت و جنتى از پروردگارتان سبقت گيريد»(11) به جاى امر به سبقت در اعمال خير، دستور فرموده: به مغفرت و جنت سبقت گيرند، پس سابقون به خيرات، سابقون به رحمت و مغفرتند، در آيه مورد بحث هم كه مى‏ فرمايد: «السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ» مراد از سابقون اول، سابقين به خيرات، و مراد از سابقون دوم سابقين به اثر خيرات يعنى مغفرت و رحمت است، اين نظريه ما بود.»(12)



لذا در آیات ابتدایی سوره مبارکه بقره سه گروه عمده انسانها در عرصه هستی با بیان اصحاب میمنه، اصحاب مشئمه و سابقون، تقسیم بندی و بیان شده اند.


پی نوشت ها:
1. واقعه/7
2. واقعه/8
3. واقعه/9
4. واقعه/10
5. طباطبایی، ترجمه المیزان، ترجمه موسوی، جامعه مدرسین- دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1374، چاپ 5، ج‏19، ص 197
6. پیشین
7. پیشین
8. فاطر/32
9. بقره/148
10. مومنون/61
11. حدید/21
12. المیزان، پیشین، ص 198