چه اشکالی دارد مهرطلب باشیم؟

[امید]

تا حالا یادم نمیاد که به طور مثال، برای نیکی به پدر و مادر حد و اندازه ای ذکر شده باشه.

گوش کردن و اطاعت از پدر و مادر هم حدّی دارد. در قرآن کریم در سوره مبارکه لقمان، آیه شریفه 15، خداوند متعال می فرماید: (وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا) یعنی «و اگر پدر و مادرت تو را وادارند تا در باره چيزى كه تو را بدان دانشى نيست به من شرك ورزى از آنان فرمان مبر». این آیه شریفه یک معیار در اطاعت از والدین به دست می دهد و آن اینکه هر کاری که مخالفِ رضای خدا باشد، در صورتی که پدر و مادر به آن دستور دهند،لازم نیست فرزند از آنها اطاعت کند. پس اطاعت از پدر و مادر هم حدّی دارد.

[رحیل]

گوش کردن و اطاعت از پدر و مادر هم حدّی دارد. در قرآن کریم در سوره مبارکه لقمان، آیه شریفه 15، خداوند متعال می فرماید: (وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا) یعنی «و اگر پدر و مادرت تو را وادارند تا در باره چيزى كه تو را بدان دانشى نيست به من شرك ورزى از آنان فرمان مبر». این آیه شریفه یک معیار در اطاعت از والدین به دست می دهد و آن اینکه هر کاری که مخالفِ رضای خدا باشد، در صورتی که پدر و مادر به آن دستور دهند،لازم نیست فرزند از آنها اطاعت کند. پس اطاعت از پدر و مادر هم حدّی دارد.

بنابراین اگر پدر و مادری مومن باشند و دستور به نافرمانی خداوند ندهند، اطاعت از آن ها مرزی ندارد و آسیبی هم ایجاد نمی کند

به نظر نمی رسه این دو تا مساله ربطی به هم داشته باشن

[امید]

اطاعت از آن ها مرزی ندارد

اطاعت از پدر و مادر در حیطه ای که خارج از اطاعت خدا نیست، مرز ندارد. اما خیلی جاها این اطاعت با مخالفت از امر خدا برخورد می کند و تضادّ دارد. مثلا مادری و پدری که دخترشان را به مخالفت با شوهرِ مؤمن دستور می دهند، باید از دستورشان اطاعت شود؟ خیر. پدر و مادری که دخترشان را به عدم رعایت حجاب دعوت می کنند، باید به حرف شان گوش داد؟ خیر. ما باید در همه مسائل به حدّ و حدود توجه داشته باشیم. متأسفانه در کشور ما جوری تبلیغ می شود که انگار برای برخی نیکی ها هیچ حدّ و مرزی وجود ندارد. اما این طور نیست. مؤمنِ واقعی حدّ و مرزها را به درستی می شناسد.

[رحیل]

اطاعت از پدر و مادر در حیطه ای که خارج از اطاعت خدا نیست، مرز ندارد. اما خیلی جاها این اطاعت با مخالفت از امر خدا برخورد می کند و تضادّ دارد. مثلا مادری و پدری که دخترشان را به مخالفت با شوهرِ مؤمن دستور می دهند، باید از دستورشان اطاعت شود؟ خیر. پدر و مادری که دخترشان را به عدم رعایت حجاب دعوت می کنند، باید به حرف شان گوش داد؟ خیر. ما باید در همه مسائل به حدّ و حدود توجه داشته باشیم. متأسفانه در کشور ما جوری تبلیغ می شود که انگار برای برخی نیکی ها هیچ حدّ و مرزی وجود ندارد. اما این طور نیست. مؤمنِ واقعی حدّ و مرزها را به درستی می شناسد.

فرض کنید اون دختر شوهر نداشت، یا اون پدر و مادر فقط پسر داشتند (مخالفت با زنِ مومن که اشکال ندارد، فقط مخالفت با شوهرِ مومن است که اشکال دارد). واجبی را هم نخواستند که زیر پا گذاشته شود. حقی از فرد ثالثی هم نخواستند ضایع کنند، مثلا به فرزندشان فرمان ندادند که برو فلانی را بکش.

مساله اینه که از یک طرف مهرطلبی رو دارید با یک سری قواعد کلی معرفی می کنید. که برای هر فردی در هر جامعه ای ممکنه رخ بده. مسلمان، مشرک، آتئیست،... (و کلا از طرف کسی مطرح شده که نمیدونم دینش چی بوده) بعد معیار رفتار سالم رو از مهر طلبی با چارچوب حلال و حرام اسلامی تعیین می کنید.

[امید]

بعد معیار رفتار سالم رو از مهر طلبی با چارچوب حلال و حرام اسلامی تعیین می کنید.

خانم محترم

روانشناسی تنها به ملاک ها و معیارهایی که برای رفتار بهنجار تعریف می کند، توجه ندارد. در روانشناسی به ملاک ها و معیارهایی که در فرهنگ و دین و مذهب برای رفتار بهنجار و درست تعریف شده نیز توجه می شود. حتی یک روانشناس که می خواهد مشاوره بدهد، باید به ملاک ها و معیارهایِ رفتار سالم که فرهنگِ یک کشور یا منطقه تعریف می کند، توجه داشته باشد و در جلساتِ مشاوره رعایت نماید. یک مثال می زنم: در دین اسلام، نگاه کردن به زنِ نامحرم بدون قصد لذت جایز است. اما در برخی کشوها و بعضی شهرهای مذهبیِ ایران و در برخی خانواده ها، نگاه کردنِ زیاد به زنِ نامحرم نادرست شمرده می شود و در حضور شوهرِ خانم، مشاور باید رعایت نماید و زیاد به خانم نگاه نکند. در دستورالعمل های مشاوره یِ روانشناسی به رعایتِ این نکاتِ فرهنگی تأکید شده است.

این درست نیست که فکر کنیم تنها روانشناسی ملاک رفتارهای درست را مشخص می نماید و فرهنگ و دین و مذهب در این میان نقشی ندارند. برای یک فرد مؤمن و معتقد به تعلیماتِ اسلامی، ملاک های رفتار صحیح تعیین شده است؛ همان گونه که در سایر مذاهب و ادیانِ الهی نیز دستوراتی برای رفتارهای پیروانِ آنها داده شده است.

[رحیل]

سلام علیکم
اجازه دهید یک بار مرور کنیم:

فرد مهرطلب با هدف جلب محبت به دیگران کمک فراوان می کند

اطراقیان به سبب فروانی کمک ها ضعیف و بی اراده می شوند

آن ها به جای اینکه مهر و محبتشان به فرد مهرطلب افزایش یابد نسبت به او ابراز خشم می کنند

مهرطلب لطف هایی را که در این مدت به آن ها داشته یکی یکی یادآوری می کند

راه حل:

1. در حدی به دیگران کمک داده نشود که استقلالشان به خطر بیفتد (حذف سطر دوم)
2. بدون چشمداشت به آن ها کمک شود و وقتی عصبانی می شوند هم هیچ یادآوری نشود (حذف سطر چهارم)

(اینجا دو تا سوال توی پرانتز مطرح میشه. یکی اینکه پس مهرطلب چطوری مهر رو بطلبه؟ چون هیچکدام از این دو راه حل منجر به دریافت محبت نمی شوند. دوم اینکه فرد مهربانی که بدون چشمداشت کمک می کند هم همان آسیب فرد مهرطلب را برای اطرافیان دارد، به علاوه یک آسیب دیگر که آن ها را پرتوقع بار می آورد چون می داند هر رفتاری که داشته باشند یا واکنشی رو به رو نخواهند شد. ولی فعلا از بحث درباره این دو سوال صرفنظر می کنیم)

مشکلی که اینجا مطرح است این است که اسلام در خیلی از جاها سفارش به محبت فراوان کرده و در بعضی جاها (در برابر پدر و مادر، و برای زنان در برابر شوهر) سفارش به محبت بی مرز؛ به جز مرزهای الهی که به طور پیشفرض بر هر رفتار یک مسلمان حاکم است.

از طرفی می فرمایید آسیب هایی که برای مهرطلبی وجود دارد در رفتار با پدر و مادر یا همسر نیز ممکن است رخ دهد، از طرف دیگر می فرمایید همین حدود الهی محبت به ایشان را محدود می کند و مشکل حل می شود.
متوجه نمی شوم این حدود الهی چطور می توانند جلوی ضعیف و وابسته شدن اطرافیان را بگیرند. مثلا پدر و مادری که خودشان هم متشرع هستند و از فرزندشان انتظار انجام کاری خارج از چارچوب شرعی ندارند، یا همسری که کلا کاری با نماز و روزه و... همسر ندارد دیگر احتمال ضعیف شدن ندارند؟ (بماند که کلا تصورش برایم خیلی مشکل است که پدر و مادر به خاطر محبت فرزندشان بی اراده شوند)
فکر هم نمی کنم خداوند به خاطر حفظ استقلال والدین فرمان داده باشد که اگر تو را وادار به شرک کردند اطاعت مکن. یعنی اصلا ارتباطی بین این دو نمی بینم. که فردی به خاطر اینکه خواسته ای داشته که هیچ ربطی به او نداشته، و استثنائا به این خواسته جواب رد داده شود، استقلالش را به دست بیاورد.

[امید]

پس مهرطلب چطوری مهر رو بطلبه؟

پاسخ: انسان باید کار خوب را به خاطر خودِ کارِ خوب و اینکه خوب و نیک است انجام دهد؛ نه برای یادآوری و منّت گذاشتن.
اگر فردی محبت کرد و در برابرِ محبّتش با بی توجهی و بی اعتناییِ دیگری روبرو شد، می تواند از همان روش (xyz+خواسته) که در آدرس زیر توضیح داده ام، برای انتقاد استفاده کند:

http://www.askdin.com/showthread.php?t=64862#4

فرد مهربانی که بدون چشمداشت کمک می کند هم همان آسیب فرد مهرطلب را برای اطرافیان دارد

قبلا گفته ام که:

فرد مهربان صلاحِ فرد مقابل را در نظر می گیرد و سپس با توجه به آن، عمل می کند.

مهربان واقعی دست به هر کاری برای محبوب بودن نمی زند؛ او صلاح و نفعِ طرف مقابل را در نظر می گیرد. مثلا گاهی صلاح فرد در کمکِ مستقیم به او نیست. یک مثال از سیره پیامبراکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می زنم:

در زمان حضرت رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) مردی بود که شغل مناسبی نداشت و دچار فقر و تنگدستی شده بود. روزی همسرش او را راضی کرد که برای گرفتن کمک نزد پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) برود، او نیز راهی خانه پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شد وقتی در حضور رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) نشست، هنوز حرفی نزده بود که شنید پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می گوید: «هرکس از ما یاری بخواهد، او را یاری می کنیم؛ ولی اگر بی نیازی بورزد، خدا او را کمک می کند». با شنیدن این حرف، مرد به خانه برگشت. روز بعد برای بار دوم به نزد پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) رفت. دوباره شنید که پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) همان جمله را فرمود. به خانه برگشت. بارسوم وقتی مرد همان جمله را از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) شنید، متوجه شد که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از او چه می خواهد و چه درسی به او داده است. بلافاصله یک تبر برداشت و به صحرا رفت و مقداری هیزم تهیه کرد و برای فروش به بازار برد و فروخت. کم کم درآمد خوبی از این راه به دست آورد و وضعیت زندگی اش بهتر شد. پس از مدتی خدمت پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) رفت و ماجرایش را برای آن حضرت گفت. پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: من که به تو گفتم: «هر که از ما یاری بخواهد، او را یاری می کنیم؛ ولی اگر بی نیازی بورزد، خدا او را کمک می کند»[کلینی، الکافی، ج2، ص139،ح7، باب القناعه].

[امید]

همین حدود الهی محبت به ایشان را محدود می کند و مشکل حل می شود.

من نگفتم:" تنها با حدود الهی مشکلات زندگی با پدر و مادر یا زن و شوهر حلّ می شود ". در تعلیماتِ دینیِ اسلام، اصول زندگی و اساسِ آن چه برای سعادت در دنیا و آخرت لازم است، بیان شده است. اما یافتنِ جزئیاتِ این مسائل به عهده خود انسان ها گذاشته شده است. مثلا در قرآن کریم، سوره مبارکه روم، آیه شریفه 21، خداوند متعال می فرماید: (وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً) یعنی «و از نشانه‌های او [خدا] اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد ». به عبارت روشن تر، هدف از ازدواج، رسیدن به آرامش است. چطور همسران به آرامش می رسند؟ آیا با برآوردنِ تمام خواسته های همسر می توان به آرامش رسید؟ چطور باید مخالفت با خواسته های غیرمنطقیِ همسر را بیان کرد؟ یافتنِ جزئیاتِ نحوه تعاملِ همسران برای رسیدن به آرامش، به عهده خود انسان هاست. هر فردی می تواند با مراجعه به متخصص یا خواندن کتاب یا مشورت با افراد باتجربه به شیوه معاشرتِ صحیح که باعث رسیدن به آرامش در زندگیِ مشترک می شود، دسترسی یابد.

[امید]

پرسش:

مهرطلبی چیست و چه آسیب هایی دارد؟ تفاوت مهرطلبی با مهربانی چیست؟

پاسخ:

همه ما انسان ها به محبت و دوستی نیاز داریم. یعنی دوست داریم محبوبِ دیگری باشیم. فردی که خود را تنها و غیرمحبوب بداند، دچار انزوا می شود و ممکن است به افسردگی دچار شود. این یک نیاز طبیعی است که از سوی خداوند متعال در درون هر انسان سالمی به وَدیعه نهاده شده است. اما در هر نیازی باید حدّ و حدودی رعایت شود. افرادی که با عنوان «مهرطلب» شناخته می شوند، ویژگی هایی دارند که باعث رنجش دیگران می شود. این ویژگی های عبارتند از:

- فرد مهرطلب به هر کاری دست می زند تا محبت دیگران را به خود جلب کند. فرد مهرطلب تواناییِ «نه» گفتن ندارد. او برای نشاندنِ لبخند بر لب دیگری، خواسته های خود را قربانی می کند. اما هدف مهرطلب از کمک به دیگران، عمل به وظایف انسانی نیست؛ بلکه او می خواهد دیگری را آن قدر به خود وابسته نماید که نتواند به تنهایی کارهایش را انجام دهد و همیشه نیازمند کمک فرد مهرطلب باشد.

- فرد مهرطلب انتظار دارد به خاطر لطف هایی که در حقّ دیگران انجام می دهد، همیشه محبوبِ شان باشد و مورد ستایشِ آنها واقع شود. اما اطرافیان این افراد به تدریج از رفتار فرد مهرطلب خشمگین می شوند. زیرا خود را افرادی ضعیف و نیازمند می بینند و انگشت اتهام را به سوی فرد مهرطلب می گیرند که با اقداماتش اجازه نمی دهد دیگران مستقلّ باشند.
- مهرطلب ها همه لطف و مهربانی هایی که در حق دیگران انجام داده اند را به خاطر می سپارند و زمانی که با واکنشِ منفیِ دیگران مواجه می شوند، لطف هایشان را یادآوری می کنند.

مهرطلبی در تضادّ با مهربانی است. ویژگی های فرد مهربان عبارتند از:

- برخلاف فرد مهرطلب که به هر کاری دست می زند تا محبت دیگران را به خود جلب کند، فرد مهربان برای خشنودیِ دیگران دست به هر کاری نمی زند. فرد مهربان صلاحِ فرد مقابل را در نظر می گیرد و سپس با توجه به آن، عمل می کند.

- فرد مهربان، تواناییِ «نه» گفتن دارد. مهربان اگر متوجه شود که انجام عملی به نفعِ طرف مقابل نیست، از انجامِ آن خودداری می نماید.

- اطرافیان فرد مهربان قدردانِ زحمات او هستند. زیرا او با مهربانی اش، باعث از بین رفتنِ استقلالِ دیگران نمی شود؛ بلکه تا می تواند سعی می نماید که دیگری مستقلّ بار بیاید. درست است که در تعالیم دین اسلام به اِنفاق و کمک به افراد نیازمند توصیه شده است؛ اما در فرهنگ دینیِ ما گداپروری جایی ندارد و باید تا می توانیم سعی کنیم افرادِ نیازمند را مستقلّ بار بیاوریم.

- فرد مهربان از دیگران توقع محبت ندارد. فرد مهربان به دیگران کمک می کند، زیرا احسان را وظیفه انسانیِ خود به شمار می آورد. او نمی خواهد دیگران را برده محبّتِ خود نماید. در سوره مبارکه «انسان»، آیه شریفه 9 وقتی خداوند متعال ویژگی های ابرار را بیان می نماید، می فرماید که آنها از روی محبت خدا به فقیر و یتیم و اسیر کمک می کنند. ابرار می گویند: «ما فقط برای رضای خدا غذا می دهیم و از شما پاداش و تشکری نمی خواهیم». در تفسیرهای قرآن کریم آمده که آیات سوره مبارکه «انسان» راه و شیوه برخورد اهل بیت (صلوات الله و سلامه علیهم اجمعین) در برخورد با افراد نیازمند را بیان می نمایند.