تاریخچه‌ لباس روحانیت

[کربلائی]

سلام
از چه زمانی این گونه لباس باب شد!!
چگونه وارد ایران شد!؟
هدف این گونه لباس چه بوده!؟
آیا نحوه پوشش عام بوده یا خاص!

این لباس دلیل تقوای بیشتر است!!
راههای کسب این لباس!!

حرمت لباس!؟

لطفا راهنمایی کنید

متشکریم

[مدیر ارجاع سوالات]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مقداد

[مقداد]

سلام
از چه زمانی این گونه لباس باب شد!!
چگونه وارد ایران شد!؟
هدف این گونه لباس چه بوده!؟

علیکم السلام.
لباس روحانیت يك نماد است و تمام بهره‌هايى كه از نمادها به دست مى‌آيد از اين لباس هم انتظار مى‌رود. اين نماد وابسته به يك ايده و رسالت و فرهنگ است كه با آغاز تاريخ انسان آغاز شده و به سابقه همه پیامبران الهی ديرينه دارد. اصل لباس روحانیت از سه رکن اصلی؛ یعنی عمامه، قبا و عبا تشکیل شده است. چنین پوشش‌هایی در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وس لّم) و امامان (علیهم‌السّلام) سابقه داشته و آن بزرگواران نیز از این لباس‌ها استفاده کرده و در مواردی به آنها توصیه نموده‌اند. البته این لباس در امتداد تاریخ تغییر کرده و به شکل‌های گوناگون درآمده ‌است.
در صدر اسلام عمامه، عبا و قبا، مختص دانشمندان دینی نبود و عموم جامعه از آن استفاده می‌کردند و لباس دانشمندان و دیگر مردم تفاوتی با هم نداشت(1)، اما بعدها به تدریج - و احتمالاً به دستور ابویوسف قاضی- این لباس به عنوان علامت و نشانه‌ای برای دانشمندان اسلامی به شمار آمد.(2)

امروزه بسیاری از اصناف اجتماعی به جهت گستردگی ارتباطات و گوناگونی وظایف اجتماعی؛ نیازمند یک نشانه و علامت و یا یونیفرم خاصی می‌باشند که ارتباط دیگران با آنان آسان‌تر شود و چه بهتر که اندیشمندان دینی - حتی اگر آنان را صنف ندانیم - از پوششی استفاده کنند که نسبت به دیگر پوشش‌های رایج، شباهت بیشتری با پوشش معصومان داشته باشد. افزون بر آن؛ تأثیر معنوی لباس روحانیت در مردم بر کسی پوشیده نیست. همچنین پوشیدن این لباس برای طلاب علوم دینی، باعث می‌شود که آنها به شئون و مسئولیت خود توجه داشته باشند و از گفتارها و رفتارهایی که در شأن آنها نیست، دوری کنند.

لباس روحانیت نمادى از یک نهاد است که رسالتى بزرگ بر دوش دارد، و با معرفی این لباس به عنوان لباس علمای دین، نمی‌توان آن‌را لباس شهرت دانست. با این وصف، همان‌گونه که مثلاً لباس نیروهای مسلح که نماد شجاعت و آمادگی دفاع از کشور و برقراری امنیت هست، لباس شهرت محسوب نمی‌شود، لباس روحانیت، نمادی است که دارندگان آن خود را ملتزم به تحقیق در مبانی دینی و عمل به آن و نیز آشناکردن جامعه با اسلام دانسته و همین امر برای ارزشمند بودن چنین لباسی کافی است. از این‌رو؛ اگر از لباس روحانیت به عنوان لباس پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و امام صادق(علیه السلام) یاد می‌شود به این معنا نیست که رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و امام صادق(علیه السلام) همین عمامه و عبا و قبا را با سبک امروزین آن در برداشته‌اند و یا آن‌که هرکه این لباس را بپوشد مانند آن حضرات از تقدس برخوردار خواهد بود، بلکه این پوشش، نمادی از وابستگى به اسلام و تشیع و آمادگی جهت تبلیغ و ترویج آن می‌باشد و تنها با این نیت مقدس است که می‌توان نوعی تقدس برای پوشش در نظر گرفت وگرنه تقدس دیگری برای این پوشش متصور نیست.


در مورد تاریخ ورود این لباس به ایران،مطلب مستندی نیافتیم.

پی نوشتها:
1. مغربی، قاضی نعمان‏، شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع‏)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1409ق.ج ‏2، ص 265 ؛ کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، قم، دارالذخائر، چاپ اول، 1410ق.ج ‏1، ص 212.
2. ابن خلکان برمکی اربلی، أحمد بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دار صادر، 1900م.ج 6، ص 379.

[مقداد]

این لباس دلیل تقوای بیشتر است!!

با عرض سلام و ادب
صرف پوشیدن این لباس، ارزش خاصی برای فرد دارنده آن ایجاد نخواهد کرد، بلکه التزام فرد مزبور به اصول و قواعد مقتضی سِمَت روحانیت، تنها عاملی است که فرد دارنده لباس و خود لباس را توأماً دارای ارزش می‌نماید. و پوشندگان این لباس نیز در اجتماع باید همچون پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) متوازن، آراسته، خوش‌نما، پاکیزه، جذاب، معطر باشند.

[مقداد]

راههای کسب این لباس!!

با سلام.
کسانی که وارد حوزه علمیه می شوند ،بعد از گذراندن بخشی از مراحل علمی دروس حوزه،بعد از احراز شرایط لازم جهت ملبس شدن به لباس مقدس روحانیت،اقدام می کنند و با دریافت مجوز از حوزه علمیه محل تحصیل یا معاونت تهذیب حوزه های علمیه قم،مفتخر به دریافت اجازه پوشیدن لباس روحانیت می شوند.

[مقداد]

پرسش:
لباس روحانیت از چه زمانی باب شده و چگونه وارد ایران شد!؟هدف این گونه لباس چه بود و آیا این لباس دلیل تقوای بیشتر است؟راههای کسب این لباس چگونه است؟

پاسخ:لباس روحانیت يك نماد است و تمام بهره‌هايى كه از نمادها به دست مى‌آيد از اين لباس هم انتظار مى‌رود. اين نماد وابسته به يك ايده و رسالت و فرهنگ است كه با آغاز تاريخ انسان آغاز شده و به سابقه همه پیامبران الهی ديرينه دارد. اصل لباس روحانیت از سه رکن اصلی؛ یعنی عمامه، قبا و عبا تشکیل شده است. چنین پوشش‌هایی در زمان پیامبر (صلی‌ الله‌ علیه‌ و‌ آله‌ و سلّم) و امامان (علیهم‌السّلام) سابقه داشته و آن بزرگواران نیز از این لباس‌ها استفاده کرده و در مواردی به آنها توصیه نموده‌اند. البته این لباس در امتداد تاریخ تغییر کرده و به شکل‌های گوناگون درآمده ‌است.
در صدر اسلام عمامه، عبا و قبا، مختص دانشمندان دینی نبود و عموم جامعه از آن استفاده می‌کردند و لباس دانشمندان و دیگر مردم تفاوتی با هم نداشت(1)، اما بعدها به تدریج - و احتمالاً به دستور ابویوسف قاضی- این لباس به عنوان علامت و نشانه‌ای برای دانشمندان اسلامی به شمار آمد.(2)
امروزه بسیاری از اصناف اجتماعی به جهت گستردگی ارتباطات و گوناگونی وظایف اجتماعی؛ نیازمند یک نشانه و علامت و یا یونیفرم خاصی می‌باشند که ارتباط دیگران با آنان آسان‌تر شود و چه بهتر که اندیشمندان دینی - حتی اگر آنان را صنف ندانیم - از پوششی استفاده کنند که نسبت به دیگر پوشش‌های رایج، شباهت بیشتری با پوشش معصومان داشته باشد. افزون بر آن؛ تأثیر معنوی لباس روحانیت در مردم بر کسی پوشیده نیست. همچنین پوشیدن این لباس برای طلاب علوم دینی، باعث می‌شود که آنها به شئون و مسئولیت خود توجه داشته باشند و از گفتارها و رفتارهایی که در شأن آنها نیست، دوری کنند.

لباس روحانیت نمادى از یک نهاد است که رسالتى بزرگ بر دوش دارد، و با معرفی این لباس به عنوان لباس علمای دین، نمی‌توان آن‌را لباس شهرت دانست. با این وصف، همان‌گونه که مثلاً لباس نیروهای مسلح که نماد شجاعت و آمادگی دفاع از کشور و برقراری امنیت هست، لباس شهرت محسوب نمی‌شود، لباس روحانیت، نمادی است که دارندگان آن خود را ملتزم به تحقیق در مبانی دینی و عمل به آن و نیز آشنا کردن جامعه با اسلام دانسته و همین امر برای ارزشمند بودن چنین لباسی کافی است. از این‌رو؛ اگر از لباس روحانیت به عنوان لباس پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و امام صادق(علیه السلام) یاد می‌شود به این معنا نیست که رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و امام صادق(علیه السلام) همین عمامه و عبا و قبا را با سبک امروزین آن در برداشته‌اند و یا آن‌ که هر که این لباس را بپوشد مانند آن حضرات از تقدس برخوردار خواهد بود، بلکه این پوشش، نمادی از وابستگى به اسلام و تشیع و آمادگی جهت تبلیغ و ترویج آن می‌باشد و تنها با این نیت مقدس است که می‌توان نوعی تقدس برای پوشش در نظر گرفت وگرنه تقدس دیگری برای این پوشش متصور نیست.

در مورد تاریخ ورود این لباس به ایران،مطلب مستندی نیافتیم.

صرف پوشیدن این لباس، ارزش خاصی برای فرد دارنده آن ایجاد نخواهد کرد، بلکه التزام فرد مزبور به اصول و قواعد مقتضی سِمَت روحانیت، تنها عاملی است که فرد دارنده لباس و خود لباس را توأماً دارای ارزش می‌نماید. و پوشندگان این لباس نیز در اجتماع باید همچون پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) متوازن، آراسته، خوش‌نما، پاکیزه، جذاب، معطر باشند.

کسانی که وارد حوزه علمیه می شوند ،بعد از گذراندن بخشی از مراحل علمی دروس حوزه،بعد از احراز شرایط لازم جهت ملبس شدن به لباس مقدس روحانیت،اقدام می کنند و با دریافت مجوز از حوزه علمیه محل تحصیل یا معاونت تهذیب حوزه های علمیه قم،مفتخر به دریافت اجازه پوشیدن لباس روحانیت می شوند.

پی نوشتها:
1. مغربی، قاضی نعمان‏، شرح الاخبار فی فضائل الأئمة الأطهار(ع‏)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1409ق.ج ‏2، ص 265 ؛ کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، قم، دارالذخائر، چاپ اول، 1410ق.ج ‏1، ص 212.
2. ابن خلکان برمکی اربلی، أحمد بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دار صادر، 1900م.ج 6، ص 379.