اثر حق‌گویى در قیامت

[Moamma]

گاهى ممكن است هجوم باطل و فرهنگ‌هاى شیطانى به یك فرد یا به یك خانواده یا به یك جامعه میان آنان و حق جدایى اندازد، و پس از مدتى حق را از یاد آنان ببرد، یا ممكن است ستمگرى براى ارضاى هوا و هوس خود زمینه‌اى فراهم آورد كه سبب پنهان ماندن حق شود. در چنین پیش آمدهایى بر مؤمن واجب است حق را اظهار كند و نقاب از چهره حقیقت بركشد تا بى خبرى یا بى خبرانى از خواب بیدار شوند، یا گمراهى یا گمراهانى هدایت گردند، یا واقعیتى از اسارت نجات یابد و باطلى كوبیده شود و ملتى از خطر وسوسه‌ها و اغواگرى‌هاى اهل باطل برهند.

در این موارد اگر حق‌گو احساس كند كه با گفتن حق و اظهار حقیقت، تلخى و دشوارى و زیان و خسارت ـ هر چند سنگین و قابل توجه ـ به او وارد مى‌شود باز هم به فرموده پیامبر اسلام باید حق را بگوید و از اظهار حقیقت امتناع نورزد .

حق‌گویى چراغ دین را در میان مردم روشن نگاه مى‌دارد و تكالیف و وظایف الهى را به مردم مى‌رساند و یاران شیطان را ضعیف و ناتوان مى‌نماید و به یاران خدا اضافه مى‌كند و به آنان قدرت و نیرو مى‌بخشد .

در این زمینه روایات بسیار مهمى از پیامبر و اهل بیت بزرگوارش در كتاب‌هاى معتبر حدیث آمده كه به برخى از آن روایات اشاره مى‌شود .
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:
«أتقَى النّاسِ مَن قَال الحَقَّ فِیمَا لَه وَ عَلیهِ (1)؛ پرهیزكارترین مردم كسى است كه در آنچه به سود او و زیان اوست حق بگوید.»

حضرت امام باقر (علیه السلام) فرمود:
«قُلِ الحَقَّ وَ لَو عَلى نَفْسِكَ(2)؛ حق بگو، گرچه به زیان خودت باشد.»

حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمود:
«ثَلاَثَةٌ هُمْ أقرَبُ الخَلْقِ إلَى اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَومَ القِیامَةِ حَتّى یَفرُغَ مِنَ الحِسابِ ... وَ رجلٌ قَال الحَقِّ فِیما عَلَیهِ وَ لَه(3) ؛ سه نفرند كه نزدیك‌ترین خلق به خداى عز و جل در قیامت‌اند تا حساب پایان پذیرد ... و یكى از آنان مردى است كه در آنچه به زیان و سودش بود حق گفته است.»
و نیز آن حضرت فرمود:
«إنَّ مِن حَقِیقَةِ الإیمانِ أنْ تُؤثِرَ الحَقُّ وَ إن ضَرَّكَ عَلَى البَاطِل وَ إن نَفَعَكَ(4)؛ به راستى از حقیقت ایمان است كه حق را گرچه به تو زیان رساند بر باطل ترجیح دهى گرچه به تو سود رساند.»

رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:
«أفضلُ الجِهادِ كَلمةُ حقّ عِندَ سُلطان جائِر(5) ؛ برترین جهاد، بیان حق نزد پادشاه ستمكار است.»
------------
پی‌نوشت‌ها:
1 ـ صحیفة الرضا، 91، باب الزیادات، حدیث 24/ بحار الانوار، 68/ 288، باب 56، حدیث 15.
2 ـ من لا یحضره الفقیه، 4/177، باب الوصیة من لدن آدم، حدیث 5403/ بحارالانوار، 71 / 157، باب 10، حدیث 2.
3ـ امالى صدوق، 358 ، المجلس السابع و الخمسون، حدیث 6/ بحار الانوار، 72/ 26، باب 35، حدیث 7 .
4 ـ المحاسن، 1/ 205، باب 5، حدیث 57/ بحار الانوار، 67 / 106، باب 48 ، حدیث 2 .
5 ـ عوالى اللآلى، 1/432 ، المسلك الثالث، حدیث 131/ كنز العمال، 15/923 .
-------------
منبع:
کتاب زیباهای اخلاق، حسین انصاریان، ص 187

[*صافات*]

حق طلبی و حق گویی در منطق امیرالمومنین (ع) از جایگاه بلندی بر خوردار است و همواره به یاران خویش درباره آن سفارش کرده اند ، به کمیل بن زیاد نخعی فرمودند: یا کمیل قل الحق علی کان حال و وازرالمتقین و اهجر الفاسدین . ای کمیل در هر حال حق را بگو و با متقین همکاری و از فاسقین هجرت و دوری کن و در معرفی (( شبیه ترین مردم به پیامبران خدا)) فرمودند: اشبه الناس بانبیاء الله اقولهم للحق و اصبرهم عل العمل به. شبیه ترین مردم به پیامبران خدا کسانی هستند که از همه بیشتر حق می گویند و بر عمل به حق صبر می کنند و درباره ((بهترین انسانها )) فرمودند: افضل الخلق اقضاهم بالحق . بهترین خلق ، حکم کننده ترین آنان به حق است و در رهنمود های دیگر ، شناخت حق و پیروی از آن و شناخت باطل و رها کردن آن را ، مایه ورود به بهشت و رهایی ازآتش جهنم و مایه نجات و سبب رستگاری و غنیمت و سود بردن و رحمت دانسته اند و درباره« قدرت حقگویی ، فرموده اند : قلیل الحق یدفع کثیر الباطل کما ان القلیل من النار یحرق کثیر الحطب. حق اندک ، باطل بسیار را دفع می کند همانطور که اندکی از آتش ، هیمه و هیزم بسیار را می سوزاند و در حدیث دیگر تکریم الهی را علت کمک الهی بر اقامه حق قرار داده اند: اذا اکرم الله عبدا اعانه علی اقامه الحق. هنگامی که خداوند بنده ای را گرامی بدارد و کرامت بدهد،او را بر اقامه حق یاری نماید و زیانکارترین مردم را « نگفتن سخن حق» معرفی کرده اند: اخسر الناس من قدر علی ان یقول الحق ولم یقل . زیانکارترین مردم کسی است که بر گفتن حق توانا باشد ولی حق را نگوید و در معرفی « احمق » فرموده اند: من استحیی من قول الحق فهو الحق. کسی که از گفتن حق شرم کند او احمق است و در باره «سکوت از حق» فرموده اند: لا خیر من السکوت عن الحق. در خاموشی از حق خیری نیست . ارزش حق گرایی و حق گویی و حق طلبی و حق مداری با تامل در احادیثی که ذکر شد به خوبی آشکار می گردد و روشن است که حق گویی و گفتن حق به قدرتمندان و حکمرانان و زنده کردن حق و دفاع از حق درون دستگاههای اداری از مصادیق عال عمل به احادیث مذکور و راه اصلاح مدیران با کمک مردم بوده و بسیار ارزشمند است.

حق مداري به معناي، اعتقاد قلبي و التزام عملي به حق است
يعني براي حق مدار بودن بايد ابتدا، اعتقاد به حق بودن حق داشت و آنگاه بدان عمل كرد.
حق مداري انسان، بيشتر در دو جنبه جلوه مي‌كند: حق گويي و حق پذيري.
حق گويي:
اظهار كردن حق در هر حال و تحت هر شرايطي، حتي اگر منجر به زياني براي گوينده يا نزديكانش شود، حقگويي نام دارد. گفتن حق در حالت‌هاي مختلفي ظهور پيدا مي‌كند، گاه در حال خشم، خواسته‌هاي نفساني انسان جلوي چشمش قرار گرفته و حق و حقيقت پشت سر نهاده مي‌شود. انسان مؤمن كسي است كه در حالت خشم نيز حق بگويد و به باطل نگرود گاه حق‌گويي در شهادت دادن به سود يا زيان كسي ظهور پيدا مي‌كند. يعني درصورت شهادت حق دادن، سودي از دست رفته يا زياني براي شخص به بار مي‌آيد. در روايتي از پيامبر اكرم آمده است: هان! مبادا ترس از مردم مانع از آن شود كه كسي حق را بداند و نگويد. بدانيد كه برترين جهاد، سخن حقي است كه در برابر فرمانرواي ستمگر و منحرف گفته شود.

حق‌پذيري:
برخي اوقات براي انسان شرايطي به وجود مي‌آيد كه در نقطۀ انتخاب حق و در موضع پذيرش يا ردّ آن قرار مي‌گيرد. انساني كه بخواهد حق مدار باشد، بايد هرگاه سخن يا عمل حقي به او عرضه شد، آن را با كمال ميل بپذيرد و به مقتضای آن عمل کند.
هنگامي كه انسان در شرايط پذيرش يا عدم پذيرش حق قرار گيرد، نبايد به گويندۀ سخن توجه كند كه او كوچك است يا بزرگ، دوست است يا دشمن، فاميل است يا غريبه و... بلكه بايد به محتواي سخن و عمل بنگرد و اگر آن را حق يافت، بدون توجه به آورنده‌اش آن را پذيرا گردد. پيامبر گرامي اسلام در اين باره مي‌فرمايد: حق را از هر كس كه برايت آورد كوچك باشد يا بزرگ بپذير، هر چند دشمنت باشد و باطل را ـ كوچك و بزرگ ـ هر كه گويد به خودش برگردان هر چند دوستت باشد.

منبع