ارزش کتاب «تاریخ الیعقوبی» نزد فقهای شیعه

[کربلائی]

سلام

کتاب احمد بن أبی یعقوب‏، تاریخ الیعقوبی چه مقدار ارزش سندی نزد فقهای شیعه دارد!!
از طرفی چگونه این دسته بندی صورت میگیرد که درباره صحت و سقم این افراد و کتابهایشان قضاوت و مقایسه شود!؟

راهنمایی فرمایید

متشکریم

[نور الثقلین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مقداد

[مقداد]

سلام

کتاب احمد بن أبی یعقوب‏، تاریخ الیعقوبی چه مقدار ارزش سندی نزد فقهای شیعه دارد!!

علیکم السلام.
اصل این سوال خیلی جای طرح ندارد.چرا که کتاب تاریخ یعقوبی،یک کتاب تاریخی است و اینکه نظر فقهای شیعه در مورد سند آن چیست،علمی به نظر نمی رسد.چون در منابع تاریخی هر چند ملاکهایی برای بررسی میزان صحت و اعتبار گزارشات تاریخی وجود دارد،ولی آن حساسیت و دقت نظری که فقها در مورد احادیث و منابع فقهی دارند،در مورد تاریخ مطرح نمی باشد.چرا که در مورد مباحث فقهی و استنباط احکام،منابع تاریخی بعنوان یکی از منابع اصلی و مهم مورد استفاده نمی باشد.
با این حال تاریخ یعقوبی یکی از منابع مطرح و مورد مراجعه تاریخی است.البته قطعاً معتبر و معروف بودن یک کتاب چه تاریخی و چه غیر تاریخی به معنای اعتبار همه مطالب آن کتاب نمی باشد.

[مقداد]

از طرفی چگونه این دسته بندی صورت میگیرد که درباره صحت و سقم این افراد و کتابهایشان قضاوت و مقایسه شود!؟

با عرض سلام و ادب
این بخش از سوال شما،تا حدی دارای ابهام است.ولی آنچه می توان بیان کرد،ملاکهای بررسی میزان اعتبار و صحت گزارشات تاریخی است:


برای تحقیق درمورد یک واقعه تاریخی علاوه بردر اختیار داشتن منابع دست اول در رابطه با موضوع مورد نظر،یکی از مسائلی که باید مورد توجه قرار داد آشنایی با ملاکهای نقد متن گزارشات تاریخی است. این ملاکها عبارتند از:

۱. قرآن؛ گزارشاتی که با متن و صریح قرآن منافات دارند باید رد شوند.

۲. عقل؛ اگر گزارش تاریخی مستلزم اجتماع نقیضین باشد، قابل قبول نیست.

۳. تاریخ؛ در متون تاریخی یکسری گزارشات داریم که مورد اتفاق همه مورخین است، و با کمک این گزارشات قطعی تاریخی میتوانیم گزارشات دیگر را نقد و بررسی کنیم.

۴. جامعه شناسی؛ یعنی شرایط جامعه ای را که حادثه درآن واقع شده است بشناسیم.

۵. زبان شناسی؛ در برخی گزارشات اصطلاحاتی وجود دارد که براساس زبان شناسی معلوم میشود که درآن زمان این اصطلاحات وجود داشته یا نداشته است.

۶. علم؛ اگه چیزی توسط علم ثابت شد و قطعیت یافت، ما گزارشات تاریخی مخالف با این علم را نقد میکنیم.

۷. مبانی کلامی؛ اگر گزارشی تاریخی با مبانی کلام ای که در جای خود و با دلیل ثابت شده است، منافات داشته باشد، ما آن گزارش را نقد و بررسی خواهیم کرد. مثلاً اگر یک گزارش تاریخی در مورد یکی از انبیاء یا ائمه(علیهم السلام) با عصمت آنان منافات داشته باشد، آن گزارش را مورد نقد قرار خواهیم داد.

[مقداد]

پرسش:
کتاب احمد بن أبی یعقوب‏، تاریخ الیعقوبی چه مقدار ارزش سندی نزد فقهای شیعه دارد!!
از طرفی چگونه این دسته بندی صورت میگیرد که درباره صحت و سقم این افراد و کتابهایشان قضاوت و مقایسه شود!؟


پاسخ:
اصل این سوال خیلی جای طرح ندارد.چرا که کتاب تاریخ یعقوبی،یک کتاب تاریخی است و اینکه نظر فقهای شیعه در مورد سند آن چیست،سوال دقیقی نیست.چون در منابع تاریخی هر چند ملاکهایی برای بررسی میزان صحت و اعتبار گزارشات تاریخی وجود دارد،ولی آن حساسیت و دقت نظری که فقها در مورد احادیث و منابع فقهی دارند،در مورد تاریخ مطرح نمی باشد.چرا که در مورد مباحث فقهی و استنباط احکام،منابع تاریخی بعنوان یکی از منابع اصلی و مهم مورد استفاده نمی باشد.
با این حال تاریخ یعقوبی یکی از منابع مطرح و مورد مراجعه تاریخی است.البته قطعاً معتبر و معروف بودن یک کتاب چه تاریخی و چه غیر تاریخی به معنای اعتبار همه مطالب آن کتاب نمی باشد.
برای تحقیق درمورد یک واقعه تاریخی علاوه بر در اختیار داشتن منابع دست اول در رابطه با موضوع مورد نظر،یکی از مسائلی که باید مورد توجه قرار داد آشنایی با ملاکهای نقد متن گزارشات تاریخی است. این ملاکها عبارتند از:


۱. قرآن؛ گزارشاتی که با متن و صریح قرآن منافات دارند باید رد شوند.


۲. عقل؛ اگر گزارش تاریخی مستلزم اجتماع نقیضین باشد، قابل قبول نیست.


۳. تاریخ؛ در متون تاریخی یکسری گزارشات داریم که مورد اتفاق همه مورخین است، و با کمک این گزارشات قطعی تاریخی میتوانیم گزارشات دیگر را نقد و بررسی کنیم.


۴. جامعه شناسی؛ یعنی شرایط جامعه ای را که حادثه درآن واقع شده است بشناسیم.


۵. زبان شناسی؛ در برخی گزارشات اصطلاحاتی وجود دارد که براساس زبان شناسی معلوم میشود که درآن زمان این اصطلاحات وجود داشته یا نداشته است.


۶. علم؛ اگه چیزی توسط علم ثابت شد و قطعیت یافت، ما گزارشات تاریخی مخالف با این علم را نقد میکنیم.


۷. مبانی کلامی؛ اگر گزارشی تاریخی با مبانی کلامی که در جای خود و با دلیل ثابت شده است، منافات داشته باشد، ما آن گزارش را نقد و بررسی خواهیم کرد. مثلاً اگر یک گزارش تاریخی در مورد یکی از انبیاء یا ائمه(علیهم السلام) با عصمت آنان منافات داشته باشد، آن گزارش را مورد نقد قرار خواهیم داد.