شیخ مفید که بود؟ و علت قرار دادن یک روز به عنوان بزرگداشت ایشان چه بوده است؟

[کربلائی]

سلام
این شنبه روز بزرگداشت شیخ‌مفید نامگذاری شده. در حالی که تولد و رحلتش روز دیگریست.

علت قرار دادن این روز برای بزرگداشت این عالم چه بود!؟

راهنمایی فرمایید

متشکریم

[نور الثقلین]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مقداد

[مقداد]

پرسش:
شیخ مفید که بود؟ و علت قرار دادن یک روز به عنوان بزرگداشت ایشان چه بوده است؟

پاسخ:
نهم آذرماه هر سال بعنوان روز بزرگداشت شیخ مفید نامگذاری شده است.
در میان دانشمندان اسلامی، بزرگانی یافت می شوند که در پیشرفت احکام الهی در جوامع تاثیر بسیار داشته، آثاری جاویدان از خود به جای گذاشته اند؛ شیخ مفید، در شمار چنین دانشمندانی جای دارد و اختصاص یک روز بنام این دانشمند ارزشمند و اثرگذار جهان اسلام جهت تکریم شخصیت علم و عالم امری ضروری و پسندیده می باشد.
در اینجا لازم است به معرفی اجمالی شخصیت برجسته افتخار جهان اسلام و عالم تشیع شیخ مفید(رحمة الله علیه) بپردازیم.

محمد بن محمد بن نُعمان مشهور به شیخ مُفید(336 یا 338 ـ 413ق) متکلم و فقیه امامیه در قرن‌های چهارم و پنجم قمری است.
وی از حدود 40 سالگی ریاست شیعیان را در فقه، کلام و حدیث عهده‌دار شد و در دفاع از عقاید شیعه، با علماء دیگر مذاهب مناظره می‌کرد.(1)

شیخ مفید شاگردان بسیاری پرورش داد که برخی از آنان علماء صاحب‌نام شیعه بوده‌اند. افراد زیر از جمله آنها هستند(2)

- سید مرتضی (درگذشت436ق)
- سید رضی (درگذشت406ق)
- شیخ طوسی (درگذشت460ق)
- نجاشی (درگذشت450ق)
- سلَّار دیلمی (درگذشت463ق)

در دوره شیخ مفید گفتگوهای علمی بین علماء بزرگ مذاهب مختلف اسلامی در بغداد برگزار می‌شد. بسیاری از این مناظرات در حضور خلفای عباسی صورت می‌گرفت. شیخ مفید در این جلسات حاضر می‌شد و به نقدها نسبت به مذهب شیعه پاسخ می‌داد.(3)

تألیفات شیخ مفید بر اساس فهرست نجاشی 175 کتاب و رساله است. (4) آثار او در چندین رشته علمی قابل دسته‌بندی است. معروف‌ترین اثر شیخ مفید در علم فقه «المُقنَعَة»، در کلام «اوائل المقالات» و در شرح حال‌نگاری امامان «الاِرشاد» است.(5)

مجموعه آثار مکتوب شیخ مفید در مجموعه‌ای چهارده جلدی با عنوان «مُصَنَّفات شیخ مفید» منتشر شده است.

سرانجام شیخ مفید این عالم ربانی در دوم یا سوم ماه رمضان سال 413 هجرى در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجلیل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت،‌ شیخ طوسى که خود در تشییع جنازه او حضور داشته است، مى‏ گوید: روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است.(6) چند هزار نفر از شیعیان او را تشییع کردند و سیدمرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام جواد(علیه السلام)، پایین پاى آن حضرت نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون شد.

در مورد چرایی نامگذاری روز نهم آذر بعنوان روز بزگداشت شیخ مفید،مطلب خاصی نیافتیم.

پی نوشتها:
1. شبیری، سیدمحمدجواد، «گذری بر حیات شیخ مفید»، در مقالات فارسی کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، ش55، 1372ش. ص23-24.

2. گرجی، ابوالقاسم، تاریخ فقه و فقها، تهران، سمت، 1385ش. ص143.

3. گرجی، تاریخ فقه و فقها، ص146.

4. نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، تصحیح سیدموسی شبیری زنجانی‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق. ص 399-402.

5. گرجی، تاریخ فقه و فقها، ص‌143-144.

6. طوسی، محمد بن الحسن، الفهرست، تحقیق جواد القیومی، بی‌جا، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417ق. ص239.