اطلاعاتی درباره ی شورای عالی انقلاب فرهنگی

[کربلائی]

سلام
امروز سالروز تشکیل این شوراست.

هدف این شورا چه تعیین شده بود و چه افرادی در رأس آن فعالند و بازده آن در جامعه چه بوده!؟

راهنمایی فرمایید

متشکریم

[مدیر ارجاع سوالات]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مشکور

[مشکور]

پرسش:
هدف از تشکیل شورای انقلاب فرهنگی چه بوده؟ چه افرادی در رأس آن فعالند؟ و بازده آن در جامعه چه بوده است!؟

پاسخ:
با توجه به چند بعدی بودن سؤال، ناگزیر از کمی توضیح بیشتر هستیم:
الف- تاریخچه و هدف از تأسیس: پس از فروپاشی نظام پهلوی، نهادهای مختلف در بدنه انقلاب، یکی پس از دیگری پا گرفت؛ اما فرهنگ حاکم بر نهادهای جامعه مخصوصا نهادهای فراگیری مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها، مسأله ساده‌ای نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها بوجود آورد. پس از تعطیلی دانشگاه‏ها، به منظور ساماندهی به امور فرهنگی مدارس و دانشگاه‏ها، به فرمان امام خمینی(ره)، اولین ترکیب شورای انقلاب فرهنگی تحت عنوان ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت. در نهایت، در 19 آذر 1363 توسط حضرت امام خمینی (ره) شورای عالی انقلاب فرهنگی با ترکیبی جدید تشکیل شد. ضرورت تشکیل این نهاد در بخشی از فرمان امام (ره) آمده است: «خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن فرهنگ آموزنده اسلامی، ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها در سطح کشور، آن چنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت کشید و با نفوذ عمیق ریشه دار غرب مبارزه کرد.»(1) همچنین اعضاء شورای انقلاب فرهنگی که توسط امام (ره) انتخاب شدند، عبارت بودند از: «کلیه افراد ستاد انقلاب فرهنگی و رؤسای محترم سه قوه، حجج اسلام آقای خامنه ‏ای، آقای اردبیلی و آقای رفسنجانی و همچنین جناب حجه الاسلام آقای مهدوی کنی و آقایان سیدکاظم اکرمی وزیر آموزش و پرورش و رضا داوری و نصرالله پورجوادی و محمدرضا هاشمی.» حضرت ‏آیت ‏الله ‏خامنه ‏ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ 14/9/75 با صدور پیامی ضمن تعیین ترکیب جدید اعضای شورای عالی بر اهمیت جایگاه و وظایف خطیر آن نیز تأکید نموده و توصیه ها، راهبردها و وظایف جدیدی را برای بهبود و ارتقاء عملکرد شورا تبیین نمودند که در بخش بعدی به گوشه هایی از ان اشاره می کنیم.(2)

ب- گوشه هایی از وظایف شورا: برخی از وظایف مصوب این شورا عبارتند از: 1ـ تدوین اصول سیاست فرهنگی نظام جمهوری اسلامی در تعیین اهداف و جهت برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، پژوهشی و علمی. 2ـ تعیین مراجع برای طرح و تدوین برنامه‌های فرهنگی، آموزشی، علمی و تحقیقاتی 3ـ تصویب آیین‌نامه‌های مهم و اساس مراکز علمی و فرهنگی، آموزش و پژوهشی کشور 4ـ تصویب ضوابط تأسیس مؤسسه‌ها مراکز علمی و فرهنگی و تحقیقاتی و فرهنگستان‌ها و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش‌ عالی 5ـ تهیه طرح و تدوین آیین‌نامه‌ها برای ایجاد زمینه‌های لازم جهت بسیج و مشارکت همه جانبه مردم 6ـ تدوین ضوابط برای گزینش استادان و معلمان دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی 7ـ نظارت بر کلیه مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی 8ـ تأیید نامزدهایی که وزیر فرهنگ و آموزش عالی به عنوان رییس دانشگاه‌ها پیشنهاد می‌کند 9ـ تدوین ضوابط و اصول کلی و سیاست‌های مربوط به توسعه روابط علمی و فرهنگی با کشورهای دیگر 10ـ نظارت بر امور کتاب‌های درسی و ...(3)
از بخشهایی از پیام حضرت ‏آیت ‏الله ‏خامنه ‏ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در تاریخ 14/9/75 در تبیین وظایف جدید شورا می توان وظایف جدیدی را برای شورا استخراج کرد:
1. نیاز به دانش و تخصص و لزوم فراگیری علوم و فنون و پرورش محققان و نوآوران و استادان و متخصصان کارآمد. 2. توسعه دانشگاه‏ ها و پژوهشگاه‏ ها و دیگر مراکز آموزش و آموزش عالی. 3. پرداختن به تربیت معنوی دانشجویان و هدایت فکر و عمل آنان است. 4. جهاد ملی با بی‏سوادی و عقب ماندگی علمی و تبعیت فرهنگی. 5. اهتمام بیشتر به «مدیریت فرهنگی» جامعه در عرصه های مختلف. 6. سیاستگذاری‏های اصولی برای پیدایش جامعه‏ ای بهره ‏مند از حیات طیبه الهی. 7. و ... معظم له همچنین در ابتدای سال 1386 درخصوص مطالبات خویش از شورای عالی انقلاب فرهنگی بر لزوم تعریف نقشه جامع علمی کشور و تهیه آن توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید نموده و خواهان انجام تدوین نقشه بدون تأخیر و به صورت عمیق، جامع و کامل شدند.

ج- گزارش عملکرد شورا: بر اساس گزارش دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: شورای انقلاب فرهنگی ۲۳۰۰ مصوبه در طول ۳۵ سال گذشته داشته است که ۶۶ درصد مربوط به علم و فناوری و ۲۸ درصد در حوزه فرهنگ و ۸ درصد مشترک علم و فناوری و فرهنگ بوده است و در ۲۸ قالب مصوبات است. حدود یک هزار و ۱۱۷ مصوبه مربوط به افراد بوده و انتصاب روسای دانشگاه‌ها و ... بوده است. از ۲۳۰۰ مصوبه، ۱۷۹۰ مصوبه اجرا شده که ۱۲۲۷ مصوبه که ۶۸/۵ درصد است مربوط به علم و فناوری بوده است. همچنین، مقداری از مصوبات نیز اجرا نشده که بیشتر به دلیل ضعف در مشارکت دستگاه‌ها بوده است‌. و نیازمند کار بیشتری در حوزه علم و فرهنگ کشور هستیم. رهبر حکیم انقلاب می‌فرمایند که رابطه شورای عالی انقلاب فرهنگی با دولت و مجلس ترکیب مهمی است و شورا باید تعامل و هماهنگی با ارگان‌های مختلف داشته باشد.(4) قطعاً اگر این اتفاق مبارک رخ بدهد در حوزه فرهنگ کشور شاهد اتفافات مبارک بیشتری خواهیم بود و سطح بازدهی شورا به درجه قابل قبول خود خواهد رسید.

پی نوشت ها:
1. صحیفه امام خمینی، جلد 19، ص 110، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، تهران، 1368.
2. بنقل از خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه، 19 آذرماه 1391، با کمی تغییر و تصرف؛ برای مطالعه بیشتر ر.ک: مقاله در باره شورای عالی انقلاب فرهنگی، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
3. همان، برای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه کنید:۱.مقاله پژوهشی «جایگاه قانونی شواری عالی انقلاب فرهنگی و مرتبه مصوبات آن»؛محمد شریف.؛ ۲.سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی https://sccr.ir/؛ ۳.پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری. https://www.leader.ir/fa؛ ۴.سایت جامع امام خمینی.؛ ۵.مقاله «نگاهی به جایگاه قانونی شورای عالی انقلاب فرهنگی»؛حامد کاویانی.
4. بنقل از خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی، 19 آذر 1398، با تغییر و تصرف.