شغل پیامبر اسلام (ص) چه بود؟

[صمیمی]

سلام پیامبر بزرگوار اسلام ص مخارج زندگی خود را از چه راه هایی کسب میکردند؟

[مدیر ارجاع سوالات]

با نام و یاد دوست

کارشناس بحث: استاد مقداد

[مقداد]

پرسش:
پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله) مخارج زندگی خود را از چه راه هایی تأمین میکردند؟

پاسخ:
بر اساس گزارشات تاریخی هزینه زندگی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) در راههای متعددی تأمین می شد که به آنها اشاره می کنیم:

الف:شغل و منبع درآمد آن حضرت قبل از بعثت و ازدواج:
رسول‌ خدا (صلی الله علیه و آله) دوران نوجوانی را در منزل عموی خویش، «ابوطالب» گذراندند و ضمن کمک به ایشان در امور تجاری نیز اشتغال می‌ورزیدند؛ گفته شده آن حضرت با «سائب بن ابی‌السائب» شریک تجاری بوده و با هم به تجارت می‌پرداختند.(1)
البته نقلهایی در رابطه با چوپانی آن حضرت هم نقل شده است،ولی گویا چوپانی ایشان همان گونه که به روایت «ابن سعد»، خود حضرت فرموده: «أنا ارعی غنم أهلی».(2) محدود و برای خاندان خود بوده است.
سفر تجاری حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) با اموال حضرت خدیجه(سلام الله علیها) قبل از ازدواج هم بیانگر فعالیت حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) برای تأمین هزینه زندگی قبل از ازدواج می باشد.
خدیجه(سلام الله علیها) چون از راستگویی و امانتداری و مکارم اخلاق محمد بن عبدالله (صلی الله علیه و آله) خبر یافته بود، کسی را نزد وی فرستاد و به او پیشنهاد کرد که با سرمایه او، همراه غلام وی «مسیره» برای تجارت، رهسپار شام شود؛آن حضرت هم پذیرفته و با سرمایه خدیجه(سلام الله علیها) به تجارت پرداخت.(3)

ب :منبع درآمد حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) بعد از ازدواج و بعثت

مهمترین منابع درآمدی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) عبارتند از:
1. اموال حضرت خدیجه(سلام الله علیها)
حضرت خدیجه(سلام الله علیها) بعد از ازدواج با محمد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله) اموالش را در اختیار آن حضرت قرار داد و بعد از بعثت هم با اموال و ثروت خویش ایشان را در امر تبلیغ رسالت نیز یاری داد. پیامبر(صلی الله علیه و آله) در این زمینه می‌فرماید: «هیچ مالی هرگز مانند مال خدیجه به من سود نرساند».(4)

2. هدایای مردمی
یکی از درآمدهای پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) هدایایی بود که مردم به آن‌ حضرت می‌دادند. به عنوان نمونه؛ یکى از عالمان یهودى به نام «مُخَیریق» که دارای اموال زیادی بود، وصیت کرد اموال ایشان به پیامبر(صلی الله علیه و آله) اختصاص دارد و هر گونه می‌خواهد در آن تصرف کند. هنگام ورود آن حضرت به مدینه، هفت باغ خود را به ایشان بخشید. این اموال در اختیار پیامبر قرار گرفت که اکثر صدقات پیامبر(صلی اله علیه و آله) در مدینه از این اموال بود.(5)

3. کشاورزی
پس از هجرت پیامبر(صلی الله علیه و آله) به مدینه، مردم آن‌جا زمین‌هایى را در اختیار آن حضرت قرار دادند و حضرت در آن زمین‏‌ها کشاورزى و باغبانى می‌‌کردند. در این‌باره روایاتى در دست است که به برخی از عملکردهای پیامبر(صلی الله علیه و آله) در مزارع و باغ‌ها اشاره می‌کند.(6)

4. انفال، فیء، غنائم جنگی و خمس
در روایات، برخی از اموال را مختص به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می‌دانند.
از جمله این اموال می توان به انفال و فئ اشاره کرد. انفال، اموالى است که از دار الحرب بدون جنگ گرفته می‌شود. همچنین‏ سرزمینى که اهلش آن‌را ترک کرده و از آن هجرت می‌کنند، «فى‏ء» نامیده می‌شود.علاوه بر این آن حضرت از غنائم جنگی هم سهمی داشتند.


پی نوشتها:
1. سمهودی، نورالدین؛ الوفا باحوال المصطفی، تصحیح محمد زهر النجار، ریاض، سعیدیه، ج1، ص234 .
2. ابن سعد؛ طبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، 1990. ج1 ص101.
3. ابن هشام؛ السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ شبلی، بیروت، دارالمعرفه، بی تا، ص81 .
4. طوسى، محمد بن حسن‏، امالی‏، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.ص 468.
5. حمیرى معافرى، عبد الملک بن هشام، السیرة النبویة، بیروت، دار المعرفه، بی‌تا.ج ‏1، ص 518.
6. نک: حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت(ع)‏، چاپ اول، 1409ق‏.ج ‏17، ص 38.