اخلاق درخانواده - درسهايي از سوره يوسف

[║★║فاطمی║★║]

بنام تو اي قرا ر هستي

زن در نگاه نخست، عنصري فرشته خو و فرشته گون شناخته شده است واز اين رو همواره در تخيل هنرمندان و تنديس آفرينان و نقاشان، فرشتگان، در هيبت وشكل و قامت زنان تجلي يافته اند.
انسانها با اولين زني كه در زندگي خود مواجهمي شوند، فرشته اي است كه، مادر نام دارد، مظهر فداكاري و صميميت.

شاعران وعارفان هرگاه خواسته اند ذهن خود و مخاطبش را به فضايي فراتر از عالم مادي ببرند ودر ترسيم حقايق و ظرايف مبالغه كنند از خال و لب و ابروي زنان وام گرفته اند.

با اين همه چه شده است كه زن در بسياري از فرهنگهاي اجتماعي با تعابير تنديمورد انتقاد و نكوهش قرار گرفته و به شيطنت و مكاري متهم شده است.

قرآن به اينپرسش پاسخ داده است و مي گويد، زن زماني كه از توانمندي ها و امكانات ارزشمند خود،بهره صحيح نگيرد و زيبايي و جمال و ظرافت و لطافت طبع و اندام را با پوشش حجب وعفاف نيارايد چونان ميوة با طراوتي است كه چون پوسته آن جدا شود، به سرعت مي پوسد وگنديده مي شود.

آن گونه كه زن عزيز مصر با همه شكوه و بي نيازي و رفاه مندي وبرخورداري وقتي پردة عفاف را كنار نهاد، از يك سو خود به زانو در آمد و در برابرجواني خدمتكار به تمنا نشست، از سوي ديگر براي رسيدن به هوس خويش، معشوق خود رامتهم و زنداني مي كند و در نهايت، مهر فريبكاري را بر پيشاني خود و ديگر زنان ميزند


" فَلَمَّا رَأَى قَمِيصَهُ قُدَّ مِنْ دُبُرٍ قَالَ إِنَّهُ مِنْكَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ " (يوسف/28(

پس آنگاه كه عزيز مصر،مشاهده كرد پيراهن يوسف از پشت سر او پاره شده است و فهميد كه يوسف در حال گريز ازدام گناه بوده و اين زليخا است كه او را از پشت سر تعقيب كرده و پيراهن او را كشيدهاست گفت: اين رخداد از نيرنگ شما زنان است، چه اين كه حيله و نيرنگ شما بس بزرگمي باشد.


تعبير « إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ » سخن خدا نيست، بلكه سخن عزيزمصر است كه فارغ از يك فرهنگ ديني است ولي به طور طبيعي متوجه مي شود كه آنچهرخ داده است نتيجه يك توطئه زنانه مي باشد.


عزيز مصر، توطئه زنان دربار را بهحساب همه زنان تاريخ مي آورد و چنين مي نمايد كه اساساً جنس زن با كيد و حيله همراهاست.
خداوند بي آن كه كلام او را با اطلاق و شمولش تأييد كرده باشد، آن راصرفاً نقل كرده است تا نشان دهد كه چه زمينه ها و كاركردهايي در تاريخ، زمينه هايطعنه ها و بدگوييها را عليه زنان فراهم آورده است.

البته در آيات بعد، قرآن نيزبر اين گونه رفتار عنوان حيله و نيرنگ و بر زناني كه چونان زنان مرفه درباري، قيدعفاف دريده و گام از پردة روابط سالم بدرون نهاده اند، عنوان حيله گر داده است.


"قَالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ وَإِلاتَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ(33)


فَاسْتَجَابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ إِنَّهُ هُوَالسَّمِيعُ الْعَلِيمُ" (يوسف 33-34)


يوسف گفت:
" پروردگارا! زندان نزد منمحبوب تر است از آنچه اينها مرا به سوي آن مي خوانند! و اگر مكر و نيرنگ آنها را ازمن باز نگرداني، به سوي آنان متمايل خواهم شد و از جاهلان خواهم بود! پروردگارشدعاي او را اجابت كرد؛ و مكر آنان را از او بگردانيد؛ چرا كه او شنوا و داناست"


قرآن با بيان سرگذشت يوسف نمي خواهد بگويد كه تودة زنان مانند زليخا هستند وتودة مردان مانند يوسف، بلكه به عكس مي خواهد، زشت ترين نماد سوء استفاده يك زن رااز امكانات و تمايلات خود به نقد كشد تا زنان به هوش باشند و متاع ارزشمند و موهبتهاي الهي خويش را با مقدماتي نادرست در بازار رسوايي و محروميت به حراج ننهند.


و از سوي ديگر به مردان كه معمولاً مقاومت كمي در برابر وسوسه هاي جنسي دارند ومعمولاً جذب جاذبه ها و زيباييها ظاهري و رفتاري زنان مي شوند، يوسف را به عنوانبرترين و شكوهمند ترين نماد مقاومت و پاكي و صداقت و نيك انديشي معرفي كند و اينسرگذشت عيني را عبرتي و الگويي براي زنان و مردان قرار دهد و در لابه لاي آن، دههاو صدها نكته معرفتي و اخلاقي را مطرح سازد.

[NASIME BEHESHT]

ممنون ازشما خانم فاطمی برای ایجاد تاپیکهای ارزشمند . اجرتان با قرآن .

[*صافات*]

نقش پدر در حفظ اساس خانواده:این مسئله با موضع گیری حضرت یعقوب (ع) بعد از اشتباه بچه هایش روشن می شود. او با وجودی که به دروغ گفتن فرزندانش علم داشت، ولی بر نگه داری اساس خانواده و عدم فروپاشی و گسستگی آن تلاش نمود و به این سخن اکتفا نمود و گفت: "وسوسه هاى نفسانى شما این کار را برایتان آراسته! من صبر جمیل (و شکیبایى خالى از ناسپاسى) خواهم داشت و در برابر آنچه مى ‏گویید، از خداوند یارى مى ‏طلبم"![5] این درس بزرگی برای همه پدران است که سزاوار است آن را بیاموزند و جامه عمل بپوشانند. هم چنان که داستان حضرت یعقوب (ع) روشن می کند که او کاملا به خواهش ها و خواسته های فرزندانش آگاه بود و این درس دیگری است که شایسته است پدران از آن عبرت بیاموزند که از خواهش ها و آرزوهای افراد خانواده شان مطلع باشند، تا در مقابل کارهایی که از آنها سر می زند با حکمت و اندیشه آمادگی کامل داشته باشند، هم چنان که یعقوب چنین کرد؛ زیرا که خواهش های نفسانی در هر کسی موجود است و شیطان این را می پروراند.

[*صافات*]

نقش تفسیر اشتباه و سوء ظن ناروا در زندگی حتی در محدوده یک خانواده:این مسئله از میان عبارات برادران یوسف برای بیان موقعیت یوسف و بنیامین نزد پدرشان به وضوح روشن می شود: "نگامى که (برادران) گفتند: یوسف و برادرش‏[ بنیامین‏] نزد پدر، از ما محبوب ترند، در حالى که ما گروه نیرومندى هستیم".[3] این همان مسئله ای است که موجب سقوط برادران یوسف (ع) در بسیاری از اشتباهات و گناهان شد، بلکه آنها را در نهایت خواری ، به زیان و ناامیدی سوق داد.

[*صافات*]

خطر واکنش های انفعالی و ناپخته:

شایسته است که انسان عاقل، اعمال و رفتارش را بر اساس تحلیلی سنجیده و عقلانی بنا نهد و بر مبنای تحلیل های غیر عقلانی به عملی اقدام ننماید.
برادران حضرت یوسف (ع) به جای این که از راه حکمت و عقل به حل مشکل بپردازند و از میان راه های عادی به پدرشان تقرب پیدا کنند، از راه دیگری کوشیدند که آخر الأمر آنها را به رسوایی و عذاب جسمی و روحی و زبونی و پستی کشاند؛ زیرا آتش حسد و کینه به آنها اجازه نداد در همه جوانب مسئله بیندیشند تا دلایل اظهار علاقه یعقوب را نسبت به یوسف و بنیامین به دست آورند؛ زیرا منافع شخصی هر کس بین او و عقلش مانع است.

[*صافات*]

برخورد با کودکان و جوانان باید جدی باشد:

وقتی که یوسف (ع) داستان خوابش را برای پدرش گفت پدرش برخورد جدی با او نمود نه تنها با بهانه هایی؛ مثل این که بچه است یا شبیه این امور خوابش را رد نکرد، بلکه خوابش را تعبیر نمود و فرمود معنایش این است که در آینده از جانب خدا به پیامبری بر گزیده می شوی و خداوند نعمتش را بر تو با پیروزی بر دشمنانت تمام و کامل مى‏کند، همان‏گونه که پیش از این، بر صالحان تمام کرد.

این عمل می تواند درس خوبی برای پدران باشد.

[*صافات*]

اهمیت دادن به همه فرزندان و عدم تفریط در اظهار محبت:این درس را می توان از این داستان فرا گرفت که پدر و مادر هنگام ابراز محبت نسبت به بعضی از فرزندان، باید نسبت به بقیه نیز توجه داشته باشند. گرچه یعقوب بدون شک در این باره مرتکب خطایی نشد و ابراز علاقه ای که نسبت به یوسف و برادرش بنیامین می کرد، روی حساب بود، ولی به هر حال این ماجرا نشان می دهد که انسان باید فوق العاده حساس و سختگیر باشد؛ زیرا گاهی می شود یک ابراز علاقه نسبت به یک فرزند، آن چنان عقده ای در دل فرزند دیگر ایجاد کند که او را به هر کاری وا دارد، آن چنان که شخصیت خود را در هم شکسته ببیند و برای نابود کردن شخصیت برادرش حد و مرزی نشناسد.

[*صافات*]

حل مسائل خصوصی به صورت محرمانه:از جمله درس هایی که از این داستان می گیریم این است که مسائل ویژه و خصوصی را به دور از انظار دیگران به صورت محرمانه حل کنیم. قرآن در مورد برادران یوسف (ع) چنین می فرماید: "هنگامى که (برادران) از او مأیوس شدند، به کنارى رفتند و با هم به نجوا پرداختند...".