شب یلدا در سخن شاعران

[سوگند]

در فرهنگ عاميانه‌ی مردم، شب يلدا و شب چله، شب دوستی است. شب بار عام و کارهای خيريه است. مردم ايران که اکثراً کشاورز يا دام‌دار بوده‌اند، آموخته‌اند تا سرمای زمستان را بهانه‌ای برای دورهم جمع‌شدن و جشن به پايان رساندن يک سال زراعی بدانند. ليکن در فرهنگ ادبی و رسمی کشورمان، يلدا اغلب چهره‌ی تاريک و خشن شبی طولانی است. شبی که عشاق به انتظار به سرآمدن آن هستند. طولانی و تاريک بودن يلدا استعاره‌ايست برای فراق جان‌کاه معشوق، تنهايی و انتظار وصال و گاه گيسوی سياه و بلند يار.
وحال چندبيتی در اين مضمون می‌خوانيم:

حافظ:
صحبت حکام، ظلمت شب يلدا است
نور ز خورشيد خواه بو که برآيد

سعدی:
هنوز با همه دردم اميد درمان است
که آخری بود آخرشبان يلدا را

اوحدی:
شب هجرانت ای دلبر، شب يلداست پنداری
رخت نوروز و ديدار تو عيد ماست پنداری

خاقانی:
تو جان لطيفی و جهان جسم کثيف
تو شمع فروزنده وگيتی شب يلدا

عنصری:
چون حلقه ربايند به نيزه، توبه نيزه
خال از رخ زنگی بربايی شب يلدا

منوچهری:
نور رايش تيره‌شب را روز نورانی کند
دود چشمش روزروشن را شب يلدا کند

مسعود سعد:
کرده خورشيد صبح ملک تو
روز همه دشمنان شب يلدا

ناصرخسرو:
اوبر دوشنبه و تو بر آدينه
تو ليل قدر داری و او يلدا
هم‌چنين ارتباط عيسی مسيح با اين شب در اشعار امير معزی و سنائی غزنوی مشهود است.

امير معزی:
ايزد دادار، مهر و کين تو گويی
از شب قدر آفريدو از شب يلدا
زان‌که به مهرت بود تقرب مومن
زان‌که به کينت بود تفاخرترسا

سنائی غزنوی:
به صاحب‌دولتی پيوند اگر نامیهمی جويی
که از يک چاکری عيسی چنان معروف شد يلدا

سيف افرنگی:
سخنم بلندنام از سخن تو گشت و شايد
که درازنامی از نام مسيح يافت يلدا

[Tuberose]

یلدا در راه است

طویل ترین شب های یکرنگی در راه است

شبِ اتمام دوره برگهای رنگین در راه است

شبِ آغاز روزهای سپید وبی رنگی در راه است

شبِ مجمعِ مهربانان و مهربانی در راه است

شبِ توبه از کینه ها وعداوتها در راه است

شبِ شیرین نمودنِ کامِ جانها از حلاوتِ دوستی در راه است

شبِ بستنِ پیمانِ اُخوت ها در راه است

شبِ طلوعِ فجری دیگر در راه است

یلدا در راه است

4:25 سحر95/9/30